Mô hình dạy văn hóa kết hợp dạy nghề ở Bắc Giang

Cùng thời gian học, được nhận hai bằng

Ngày 5-12-2011, Bộ Chính trị đã ban hành Chỉ thị số 10 - CT/TW về việc phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ năm tuổi, củng cố kết quả phổ cập giáo dục tiểu học và THCS, tăng cường phân luồng học sinh sau THCS và xóa mù chữ cho người lớn. Chỉ thị nêu rõ: Tăng cường đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất trang thiết bị dạy và học nghề; hỗ trợ các TTGDTX dạy bổ túc văn hóa THPT gắn với dạy nghề. Để thực hiện Chỉ thị, trong những năm qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD và ĐT) cùng các địa phương đã hướng dẫn các TTGDTX huy động tối đa số học sinh tốt nghiệp THCS vào học văn hóa kết hợp với học nghề, học trung cấp chuyên nghiệp (TCCN) tại TTGDTX.

Nhận thức rõ vị trí và tầm quan trọng của việc phân luồng học sinh sau khi tốt nghiệp THCS, tỉnh Bắc Giang đã triển khai đồng bộ các giải pháp thực hiện theo hướng tăng nhanh tỷ lệ học sinh vào học ở các trường TCCN, trung cấp nghề và học nghề liên kết tại các TTGDTX - dạy nghề. Những năm trước đây, trên địa bàn tỉnh tồn tại các TTGDTX, trung tâm giáo dục kỹ thuật tổng hợp hướng nghiệp, trung tâm dạy nghề trực thuộc UBND huyện quản lý. Trong quá trình hoạt động độc lập, mỗi trung tâm có thế mạnh riêng, song hiệu quả hoạt động chưa cao, còn nhiều bất cập. Vì thế, để tập trung sức mạnh tổng hợp của các loại hình trung tâm, năm 2006, UBND tỉnh giao thêm nhiệm vụ dạy nghề và đổi tên chín TTGDTX cấp huyện thành TTGDTX - dạy nghề có chức năng thực hiện các chương trình GDTX, hướng nghiệp và dạy nghề. Qua 10 năm triển khai thực hiện, mô hình học văn hóa kết hợp học nghề đã thu hút ngày càng nhiều học viên vào học nghề.

Tại TTGDTX dạy nghề Lục Ngạn (huyện Lục Ngạn), không khí trong xưởng thực hành diễn ra sôi động như xưởng sản xuất thực thụ bởi tiếng máy cắt, máy hàn, tiếng động cơ máy khâu... Đang đơm cúc cho sản phẩm mình vừa làm ra, Trần Bích Ngọc, học sinh lớp may 2K8 tâm sự: Gia đình em có bốn anh chị em, ngay từ khi còn bé, em rất thích chơi búp bê và thích may những bộ trang phục độc đáo. Học đến lớp 9, được các thầy giáo, cô giáo của TTGDTX - dạy nghề đến trường tư vấn là vừa có thể học văn hóa kết hợp học nghề, cho nên em đã quyết định lựa chọn học chuyên ngành may. Theo Ngọc, nếu không có niềm yêu thích thì sẽ mau chóng bỏ cuộc. Vì vậy, em mong muốn ra trường sẽ xin được công việc ổn định, sau này khi có điều kiện và kinh nghiệm, em sẽ tích lũy tiền để mở một cửa hàng thiết kế thời trang.

Với Nguyễn Đức Dưởng, lớp điện tử 4K7, em cho biết: Từ bé đã thích sưu tầm các loại linh kiện để chế ra các loại trò chơi điện tử và đồ dùng phục vụ sinh hoạt gia đình. Không những ham thích sáng chế, Dưởng còn hay mày mò sửa chữa cho gia đình và hàng xóm các loại đồ dùng sinh hoạt như ti-vi, quạt điện… Hằng ngày, đạp xe từ nhà đến trường khoảng 8 km, nhưng được làm những công việc yêu thích, em rất hào hứng và thích thú. Dưởng tâm sự: Muốn thành công với một nghề nào đó, cần sự cố gắng và nhiệt huyết. Nghề điện tử cũng vậy, cần sự cố gắng hơn nhiều nghề khác vì đòi hỏi kỹ thuật cao cũng như sự tìm tòi khám phá từ nhiều thiết bị.

Ở huyện Lục Ngạn, đa số học sinh là con đồng bào dân tộc thiểu số, có hộ khẩu thường trú tại các xã vùng cao, cách xa trung tâm. Do vậy, việc đi lại của học sinh gặp nhiều khó khăn, mặt khác nhiều em có bố hoặc mẹ đi xuất khẩu lao động hoặc đi làm ăn ở xa cho nên chưa chăm lo được việc học tập, quản lý con em. Vì thế để duy trì, ổn định sĩ số các lớp học của TTGDTX - dạy nghề là quá trình cố gắng của cả tập thể trung tâm. Dẫn chúng tôi đi tham quan cơ sở vật chất của trung tâm, Giám đốc TTGDTX - dạy nghề Lục Ngạn Nguyễn Minh Vỹ chia sẻ: Lúc đầu triển khai mô hình gặp nhiều khó khăn bởi tâm lý của phụ huynh đều mong muốn con mình học lên đại học, cao đẳng sau khi tốt nghiệp THPT. Nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng của phụ huynh, cán bộ của Trung tâm đã đến các trường THCS trên địa bàn huyện tuyên truyền và tư vấn hướng nghiệp cho học sinh. Năm học 2015 - 2016 là năm học thứ chín Trung tâm thực hiện việc vừa dạy văn hóa vừa dạy nghề hệ trung cấp. Như vậy, học sinh học xong, vừa có Bằng tốt nghiệp THPT, vừa có Bằng trung cấp theo các ngành nghề yêu thích. Điều đó đáp ứng được mong mỏi của các em, gia đình và nhu cầu nhân lực của xã hội.

Hiện nay, TTGDTX - dạy nghề Lục Ngạn có 25 lớp vừa học văn hóa vừa học trung cấp nghề với 635 học sinh học các chuyên ngành: May thời trang, điện tử, công nghệ hàn, công nghệ ô-tô và cơ khí. Từ năm 2006 đến nay, Trung tâm đã đào tạo được 1.227 học viên, phần lớn số học viên sau đào tạo có việc làm ổn định tại các doanh nghiệp hoặc tự tạo nghề nghiệp cho bản thân. Không chỉ ở huyện Lục Ngạn, đến phần lớn các TTGDTX - dạy nghề trên địa bàn Bắc Giang, điều dễ nhận thấy là có sự phối hợp tốt trong dạy văn hóa gắn với dạy nghề. Tại TTGDTX - dạy nghề Lục Nam (huyện Lục Nam) năm 2015 - 2016 có 563 học sinh học tại 25 lớp liên kết đào tạo trung cấp nghề.

Tạo hướng phân luồng hiệu quả

Qua tìm hiểu thực tế tại Bắc Giang, có thể thấy nhận thức của học sinh và phụ huynh ngày càng đầy đủ hơn về việc phân luồng, nhiều gia đình có con em đạt kết quả học tập trung bình đã yên tâm cho con em mình học tại các TTGDTX - dạy nghề. Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bắc Giang Nguyễn Đức Hiền cho biết: Công tác phân luồng học sinh sau THCS của tỉnh trong những năm qua được thực hiện một cách liên tục, nghiêm túc và đạt được những kết quả đáng khích lệ. Tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THCS không học tiếp THPT mà chuyển sang học nghề tăng. Bắc Giang hiện có chín TTGDTX - dạy nghề ở 10 huyện, thành phố, vừa thực hiện nhiệm vụ dạy văn hóa chương trình GDTX bậc THPT, vừa thực hiện nhiệm vụ phối hợp dạy nghề TCCN. Các trung tâm cơ bản có đầy đủ các điều kiện về cơ sở vật chất, các trang thiết bị cần thiết để phục vụ việc liên kết đào tạo nghề tại chỗ. Hiện nay, có sáu trường cao đẳng, TCCN và năm trường cao đẳng nghề, trung cấp nghề tuyển học sinh tốt nghiệp THCS vào học TCCN và trung cấp nghề. Từ năm 2006, tỉnh đã thực hiện theo mô hình TTGDTX kết hợp dạy nghề. Đến nay, qua 10 năm hoạt động, các trung tâm đều thu hút được nhiều học sinh theo học.

Việc kết hợp dạy văn hóa và dạy nghề đã đáp ứng tốt nhu cầu nhân lực trên địa bàn tỉnh Bắc Giang và các tỉnh lân cận như Bắc Ninh, TP Hà Nội do có nhiều khu công nghiệp, cần lực lượng lao động khá lớn. Nhiều công ty có vốn đầu tư nước ngoài đến các TTGDTX - dạy nghề để tuyển lao động ngay từ khi các em chưa tốt nghiệp với mức lương khá hấp dẫn, như Công ty SamSung thuộc Khu công nghiệp Yên Phong, Bắc Ninh, mỗi năm có hàng trăm học sinh tốt nghiệp THPT và học nghề đến làm việc tại công ty.

Đánh giá về mô hình dạy văn hóa kết hợp dạy nghề của các TTGDTX - dạy nghề tỉnh Bắc Giang, Vụ trưởng GDTX (Bộ GD và ĐT) Nguyễn Công Hinh cho rằng: Các TTGDTX - dạy nghề của tỉnh Bắc Giang đã mang lại kết quả thiết thực, vừa góp phần nâng cao trình độ văn hóa, vừa củng cố tay nghề cho người lao động. Bắc Giang có ưu điểm hơn các tỉnh là cơ chế hỗ trợ cho học viên vừa học văn hóa, vừa học nghề: Năm 2006-2010 hỗ trợ từ 900 nghìn đến 2 triệu đồng/năm/học viên, giảm 50% học phí học văn hóa; từ năm 2010 đến nay, hỗ trợ từ 900 nghìn đến 1,1 triệu đồng/học viên/năm và học phí học văn hóa thu theo Nghị quyết của HĐND tỉnh hằng năm; học phí học nghề được giảm 50% theo Nghị định 49/2010/NĐ-CP của Chính phủ. Ngoài ra, các TTGDTX - dạy nghề đã chủ động trong công việc, dám nghĩ dám làm, lựa chọn ngành nghề liên kết bám sát tình hình thực tế địa phương.

Có thể nói, việc tổ chức dạy văn hóa kết hợp với học nghề cho học sinh TTGDTX đã giúp học sinh hướng nghiệp, có tác dụng tốt cho các em lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với bản thân, nghề ngắn hạn, giúp các em tự tham gia lao động sản xuất tại địa phương, giúp các em cơ hội tìm việc làm tại các nhà máy, xí nghiệp trong và ngoài tỉnh.