Mê Công, dòng sông của hòa bình và phát triển bền vững

Lưu vực sông Mê Công có tổng diện tích 795 nghìn km2, trong đó phần nằm trên lãnh thổ của Thái-lan, Lào, Cam-pu-chia và Việt Nam là hạ lưu vực, chiếm hơn 77%. Mê Công là con sông dài thứ 12 trên thế giới và lớn thứ 10 về tổng lượng dòng chảy (hằng năm đạt khoảng 475 tỷ mét khối, lưu lượng trung bình khoảng 15.000 m³/giây). Mê Công - dòng Sông Mẹ (hay Mẹ của Nước) ngày ngày bồi đắp phù sa cho những vựa lúa, trái cây trù phú, đem lại nguồn nước và thủy sản phong phú, nuôi sống biết bao người dân Ðông - Nam Á. Sự phát triển bền vững của dòng Mê Công có vai trò đặc biệt quan trọng, gắn liền với sự phát triển kinh tế - xã hội Việt Nam, nhất là khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Theo Ủy ban sông Mê Công Việt Nam, tầm nhìn của lưu vực sông Mê Công là: Hướng tới một lưu vực sông Mê Công có kinh tế thịnh vượng, xã hội công bằng và lành mạnh về môi trường.

Trong bối cảnh đó, Hội nghị cấp cao (HNCC) Hợp tác Mê Công - Lan Thương (MLC) lần thứ hai với chủ đề "Dòng sông hòa bình và phát triển bền vững của chúng ta" đã khai mạc tại thủ đô Phnôm Pênh của Cam-pu-chia - đất nước chùa Tháp với những tuyệt phẩm kiến trúc đền Ăng-co Vát, Ăng-co Thom... HNCC MLC lần này do Cam-pu-chia và Trung Quốc đồng chủ trì; phạm vi hợp tác MLC gồm sáu nước: Trung Quốc, Mi-an-ma, Thái-lan, Lào, Cam-pu-chia và Việt Nam với mục tiêu bao trùm là thúc đẩy hợp tác toàn diện để xây dựng cộng đồng trách nhiệm và lợi ích chung ở tiểu vùng; hướng tới mục tiêu khác bao gồm củng cố lòng tin và hiểu biết lẫn nhau, duy trì hòa bình và ổn định; thúc đẩy phát triển bền vững, giảm nghèo, thu hẹp khoảng cách phát triển, hội nhập toàn diện vào kinh tế khu vực và toàn cầu; tăng cường tình hữu nghị, quan hệ láng giềng tốt giữa nhân dân các nước.

Việc Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc dẫn đầu Ðoàn đại biểu cấp cao Chính phủ Việt Nam tham dự HNCC MLC lần thứ hai có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với sự phát triển bền vững của đồng bằng sông Cửu Long. Tháp tùng Ðoàn công tác của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, từ Hà Nội, sau một tiếng rưỡi đồng hồ, chúng tôi đã hạ cánh xuống Phnôm Pênh ngập tràn ánh nắng. Ðã nhiều lần tới thủ đô của xứ sở Ðền Ăng-co, nhưng lần nào, chúng tôi cũng cảm nhận, thành phố đang thay da đổi thịt từng ngày với nhiều cao ốc, công trình hiện đại liên tục mọc lên...

HNCC MLC lần thứ hai đã rà soát tình hình hợp tác từ HNCC MLC lần thứ nhất; thảo luận phương hướng hợp tác thời gian tới. Nét nổi bật nhất mà chúng tôi nhận thấy tại hội nghị là, các nhà lãnh đạo đã tái khẳng định cam kết xây dựng khu vực Mê Công - Lan Thương hòa bình, ổn định, phát triển và thịnh vượng; việc hợp tác MLC cần đóng góp nhiều hơn nữa vào phát triển kinh tế - xã hội khu vực, thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các nước. Một điểm quan trọng nữa là các nhà lãnh đạo cũng nhất trí tăng cường quản lý và sử dụng bền vững nguồn nước.

Trong bài phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Cam-pu-chia Xăm-đéc Tê-chô Hun Xen nhấn mạnh, không phải ngẫu nhiên mà chúng ta lựa chọn chủ đề "Dòng sông hòa bình và phát triển bền vững của chúng ta". Hòa bình, ổn định và phát triển bền vững, lâu dài cần phải đi liền với nhau, cùng hướng về phía trước. Kinh nghiệm của khu vực cho thấy, chúng ta phải cùng tồn tại trong hòa bình qua việc tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau. Ðiều này hoàn toàn phù hợp nguyên tắc hợp tác Mê Công - Lan Thương như đồng thuận, bình đẳng, điều phối, tham vấn lẫn nhau, tự nguyện, cùng nhau đóng góp và chia sẻ lợi ích...

Hội nghị diễn ra chỉ trong một buổi chiều, cho nên nhà lãnh đạo Chính phủ Việt Nam đã có lịch trình hoạt động hết sức khẩn trương nhưng đầy hiệu quả. Trước lãnh đạo Chính phủ các nước, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã khẳng định vai trò và sự đóng góp tích cực của Việt Nam trong hợp tác MLC; cũng như nhấn mạnh các nguyên tắc, mục tiêu quan trọng mà việc hợp tác cần bảo đảm để có thể đóng góp hiệu quả cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội các nước cũng như đóng góp tích cực vào hòa bình, ổn định, hợp tác ở khu vực.

Trong đó, nhà lãnh đạo Chính phủ Việt Nam đặc biệt nhấn mạnh việc chú trọng tăng cường hợp tác bảo đảm quản lý và sử dụng bền vững nguồn nước sông Mê Công; đưa hợp tác về nguồn nước trở thành hợp tác trọng tâm của sáu nước. Trước mắt, cần tăng cường chia sẻ thông tin và số liệu khí tượng - thủy văn, hợp tác ứng phó hạn hán, lũ lụt. Từ kinh nghiệm của Việt Nam, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đề xuất các nhà lãnh đạo cần tiến hành nghiên cứu khoa học chung, xây dựng Quy trình vận hành liên hồ chứa dọc theo dòng chảy Mê Công - Lan Thương...

Những thông điệp, sáng kiến mà nhà lãnh đạo Chính phủ Việt Nam đưa ra tại hội nghị đã được các nhà lãnh đạo nhiệt liệt hoan nghênh, đồng tình và đánh giá cao. Với sự nỗ lực, đóng góp tích cực của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và Ðoàn đại biểu cấp cao Chính phủ Việt Nam, HNCC MLC lần thứ hai đã thành công tốt đẹp, thể hiện qua việc lãnh đạo các nước đã nhất trí các vấn đề lớn, đặc biệt là thông qua Tuyên bố Phnôm Pênh và Kế hoạch hành động 5 năm MLC giai đoạn 2018 - 2022 với các định hướng lớn. Ðiều đó thể hiện tinh thần trách nhiệm, sự chủ động, tích cực cũng như vai trò và vị thế của Việt Nam ngày càng được nâng cao trong cộng đồng quốc tế nói chung, khuôn khổ hợp tác Mê Công - Lan Thương nói riêng.

Nhân dịp HNCC, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng đã có các cuộc tiếp xúc song phương với Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường, Thủ tướng Cam-pu-chia Hun Xen, Thủ tướng Lào Thoong-lun Xi-xu-lít và Thủ tướng Thái-lan P.Chan-ô-cha. Những cuộc gặp này đã góp phần quan trọng vào việc tăng cường hiểu biết lẫn nhau, củng cố và thúc đẩy quan hệ song phương, cũng như đóng góp vào quan hệ hợp tác chung MLC.