"Máu của C759 có thể đổ, đường C759 không thể tắc"

Bốn mươi bốn năm trước, trong một trận đánh ác liệt ngày 3-7-1966, bom Mỹ đã làm hàng ngàn khối đất đá sập xuống vùi chôn bảy chiến sĩ của đại đội 759 TNXP. Chưa kịp đào lấy thi thể của đồng đội, nén nỗi đau thương, các TNXP của C759 đã lao vào lấp hố bom để thông đường cho xe ra tiền tuyến…

"Địch đánh rừng già ta ra rừng non"…

Trong ngôi nhà khiêm nhường ở phường Đồng Sơn, TP Đồng Hới (Quảng Bình), bà Trần Thị Thành, nguyên chính trị viên Đại đội 579 trên tuyến đường 12A huyền thoại ngày ấy bắt đầu câu chuyện về đồi Cha Quang mà không cầm được nước mắt. Hình ảnh những người đồng đội thân yêu lại hiện về trong ký ức người nữ cựu TNXP này như những thước phim quay chậm: Để đảm bảo giao thông cho đường 12A là tuyến chi viện quan trọng cho chiến trường miền Nam, tháng 5-1965 gần 180 TNXP tuổi đời mười chín đôi mươi của huyện Tuyên Hóa (Quảng Bình) được bổ sung cho công trường 12A. Họ được tổ chức thành một đại đội gồm 8 tiểu đội, lấy tên là C759.

Lúc này trên tuyến đường 12A đã có hơn 500 công nhân của các đơn vị khác đang ngày đêm đảm bảo giao thông đoạn từ Khe Ve đến Cổng Trời. C759 được cấp trên giao nhiệm vụ quản lý 10 km đường từ Khe Cấy đến Bãi Dinh, cứ mỗi km có một tiểu đội chốt giữ. Nơi rừng thiêng nước độc cuộc sống của các TNXP vô cùng khó khăn, gian khổ. Mưa rừng kéo dài triền miên, áo quần của anh chị em rách nát. Nhưng khó khăn nhất vẫn là thiếu gạo, nhiều ngày họ phải ăn ngô, sắn, rau rừng cho qua bữa, người ốm đau mới được bát cháo loãng. Trong khi đó, máy bay Mỹ bắn phá cả ngày lẫn đêm không lúc nào ngớt.

C759 Anh hùng.

Lúc mới lên công trường 12A nhận nhiệm vụ, C759 dựng lán trong rừng rậm, máy bay Mỹ dội bom vào doanh trại, đơn vị chuyển ra trảng cỏ tranh, bị bắn cháy, đơn vị chuyển hẳn ra chốt ngay tại đồi trọc ven đường. Ý chí và quyết tâm bám đường của C759 đã trở thành khẩu hiệu quen thuộc cho cả tuyến đường: "Địch đánh rừng già ta ra rừng non/Địch đánh rừng non ta ra đồi trọc/Địch đánh đồi trọc, ta ra bám đường". Đoạn đường do C759 phụ trách luôn bị địch đánh phá rất ác liệt. Hầu như mét đường nào cũng thấm đẫm mồ hôi, nước mắt và cả máu của các chiến sĩ TNXP. Thống kê của đơn vị ghi: "Tính đến cuối tháng 10-1966, chúng đã đánh vào đoạn đường C759 phụ trách 445 trận với 4.095 quả bom, tính ra mỗi người chịu 32 quả". Thương vong đến mức đơn vị phải tổ chức truy điệu sống. Mặc, C759 vẫn quyết bám đường bảo đảm giao thông thông suốt trong mọi tình huống với khẩu hiệu: "Máu C759 có thể đổ, nhưng đường C759 không thể tắc"! Dứt tiếng bom họ đã có mặt trên đường! Địch ném bom nổ chậm, đội viên Trần Đức Hè dũng cảm lăn quả bom nổ chậm đầu tiên ra khỏi mặt đường. Đại đội phó kiêm bí thư chi bộ Trần Thị Thành lúc ấy mới 22 tuổi đã đứng bên quả bom để động viên anh chị em yên tâm làm việc. Tiểu đội 6 do chị Nguyễn Thị Kim Huế làm tiểu đội trưởng, thường xung phong nhận nhiệm vụ khó khăn nhất và hoàn thành xuất sắc nên được gọi là "con chim đầu đàn" của đại đội...

Trao tặng danh hiệu AHLLVTND cho tập thể bảy TNXP của C759.

Hai lần hy sinh

Nhắc đến cái ngày đau thương năm ấy, nước mắt người nữ chính trị viên C759 lại trào ra, bà Thành chầm chậm kể: "Ngày 3-7-1966, bảy TNXP đơn vị tôi được phân công san lấp hố bom mặt đường, khẩn trương thông tuyến cho xe vượt trọng điểm nhằm tránh máy bay địch phát hiện. Như thường lệ, trước khi ra đi làm nhiệm vụ, chúng tôi làm lễ truy điệu sống các đồng đội. Đối mặt với cái chết trong gang tấc nhưng các đồng chí vẫn tươi cười. Tôi còn nhớ, đồng chí Đinh Tân Thành còn nói, nếu tôi và anh chị em bị bom vùi thì nhiệm vụ đầu tiên là thông tuyến cho xe qua trọng điểm. Mọi người miệt mài làm việc, cứ mười phút lại chạy lánh bom tọa độ. 14g trưa hôm đó, một tốp máy bay Mỹ trút bom như mưa, cả ngàn mét khối đất đá lấp mất đường. Bảy TNXP cùng bộ đội công binh nỗ lực thông đường. Đến 22g cùng ngày, đường sắp thông tuyến thì địch thay đổi giờ đánh bom tọa độ vào ban đêm. Chúng thả bom ngay giữ đội hình C759 và bộ đội công binh. Cả một ngọn núi sạt xuống vùi lấp bảy TNXP và một số chiến sĩ bộ đội trong hàng ngàn tấn đất đá.

Tình thế cấp bách, đường tắc khiến đoàn xe vận tải bị ùn lại. Nếu chờ lấy được thi thể đồng đội thì máy bay Mỹ sẽ phát hiện ra đoàn xe vận tải, lúc đó thiệt hại sẽ lớn gấp nhiều lần, còn nếu san đường thông xe thì thi thể đồng đội sẽ phải làm sao? Cuối cùng, chúng tôi quyết định vừa san đường thông tuyến vừa tìm kiếm xác của đồng đội. Ba ngày sau khi bị vùi lấp, chúng tôi phát hiện thi thể của hai nữ đồng chí, năm người còn lại không thể tìm ra. Nén lại đau thương, chúng tôi lại phải buộc lòng một lần nữa lấp lại mặt đường, phát lệnh thông xe. Những dòng nước mắt lăn trên má, chúng tôi lặng người đứng nhìn đoàn xe lăn bánh trên nền đất mới thông tuyến, dưới đó là thi thể những người đồng đội, họ lại thêm một lần nữa hy sinh. Và mãi đến năm 1972, chúng tôi mới tìm được thi năm thi thể còn lại của đồng đội".

Đồi Cha Quang hôm nay (nằm ở KM 1 21 Đường 12A).

Bên đồi Cha Quang trên đường 12A nơi các anh, các chị hy sinh, sau 44 năm dấu tích xưa giờ chỉ còn một ngôi mộ đá. Đó là nơi mà những đồng đội đã tìm thấy thi thể các liệt sĩ, cũng là nơi mà những người đang sống mỗi lần trở lại thắp lên đó nén hương. Ngày 31-8-2007, UBND tỉnh Quảng Bình đã quyết định công nhận đồi Cha Quang là di tích lịch sử cấp tỉnh. Ngày 22- 2- 2010, Chủ tịch nước đã phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân cho tập thể bảy liệt sĩ TNXP thuộc tiểu đội 1, đại đội 759 hy sinh tại đồi Cha Quang.

Và đến nay, ước nguyện của người nữ chính trị viên Trần Thị Thành cũng sắp thành hiện thực, đó là bia di tích đang được xây dựng ở Cha Quang để tưởng niệm những người đã ngã xuống cho sự trường tồn của Tổ quốc hôm nay.

HƯƠNG GIANG - THANH PHƯƠNG