* Thưa ông, khái niệm về CCCN còn rất mới lạ đối với nhiều người ở Việt Nam. Ông có thể giải thích một cách ngắn gọn về khái niệm này?
- Khái niệm về CCCN đối với tôi cũng rất mới, vì vậy, khi xây dựng dự án Luật này, tôi cũng phải mày mò tìm hiểu, nghiên cứu và cố gắng đơn giản hoá khái niệm này. Theo tôi, thương phiếu ban đầu chỉ là một tờ giấy có ghi cam kết về một giao dịch mua bán chịu giữa các bên với nhau. Đến nay, CCCN cũng chính là những thương phiếu ấy, nhưng được các bên khác coi đó như một phương tiện thanh toán. Cụ thể, thay vì phải thanh toán tiền ngay sau khi nhận hàng, bên mua ghi một giấy biên nhận nợ cho bên bán, trong đó ghi rõ thời hạn thanh toán tiền. Tuy nhiên, khi chưa đến hạn, bên bán cần tiền để thanh toán cho một người khác thì có thể dùng giấy biên nhận đó đưa cho một người có tiền để lấy số tiền đó. Đến hạn, người cầm giấy biên nhận sẽ đến lấy tiền của người viết ra tấm giấy biên nhận đó.
*Vậy việc hình thành CCCN dựa trên nguyên tắc nào và sẽ đem lại lợi ích gì?
- CCCN là một phương tiện thanh toán được pháp luật công nhận, dựa trên sự thoả thuận giữa các bên với nhau. Đây hoàn toàn là quan hệ dân sự, ngân hàng không can thiệp vào. Tuy nhiên, CCCN có được chấp nhận hay không hoàn toàn phụ thuộc vào uy tín của các bên tham gia giao dịch. Khi một cá nhân hay doanh nghiệp có được uy tín để tạo ra CCCN, thì từ đó có khả năng tạo ra được những điều kiện để phát triển kinh doanh hơn nữa.
* Dự án Luật CCCN có tôn trọng sự thoả thuận giữa các bên, thưa ông?
- Dự án Luật CCCN được xây dựng trên nguyên tắc thoả thuận dân sự của các bên. Pháp luật sẽ bảo hộ những thoả thuận này khi đáp ứng được một số điều kiện nhất định. Thí dụ như ai được phép phát hành thương phiếu và khi hai bên đồng ý phát hành thương phiếu thì phải chịu trách nhiệm như thế nào và khi có vướng mắc thì truy đòi, khởi kiện ra sao... Đó là những quy định trong dự thảo luật để tạo ra khuôn khổ pháp lý chứ luật không can thiệp vào quyền thoả thuận của các bên.
* Vậy khi có tranh chấp, toà án sẽ xét xử dựa trên nguyên tắc nào?
- Khi có tranh chấp, việc xử lý cũng khá đơn giản. Toà án sẽ xem xét giấy nhận nợ có hợp lệ không, nếu đúng là hai bên có cam kết nợ với nhau thì đến hẹn phải thanh toán. Toà án không cần xem xét đến nguyên nhân vì sao anh không trả được nợ. Những vi phạm liên quan đến nội dung khác thì đã có các cơ quan khác có trách nhiệm giải quyết.
* Việc trao đổi CCCN thời gian qua ở Việt Nam được tiến hành như thế nào, thưa ông?
- Ở Việt Nam, gần như chưa có CCCN trong quan hệ trong nước, nhưng trong quan hệ quốc tế thì đã có và đã xảy ra một số va vấp. Thí dụ như việc ngân hàng mở L/C (giấy bảo lãnh) cho các doanh nghiệp nhập khẩu phân bón vừa qua, ngân hàng đã cam kết sau khi hàng hoá được giao và nhận được đầy đủ chứng từ thì ngân hàng của Việt Nam sẽ chuyển trả tiền cho ngân hàng mà đối tác nhờ thu. Giấy tờ mà ngân hàng phát ra đã trở thành một thứ hối phiếu và sau khi các thoả thuận đạt được thì nghiễm nhiên ngân hàng của Việt Nam phải chuyển trả tiền cho phía đối tác. Việc tranh chấp giữa người mua và người bán về chất lượng sản phẩm hàng hoá là chuyện của hai đối tượng này, ngân hàng hai bên không phải chịu trách nhiệm.
* Để xảy ra thiệt hại như trong vụ nhập khẩu phân bón vừa qua có phải là cái giá phải trả cho sự kém hiểu biết?
- Thực tế thì sự hiểu biết của chúng ta về CCCN cũng có hạn, bên cạnh đó luật pháp trong lĩnh vực này cũng không rõ ràng, cách hiểu khi tham gia các quan hệ theo thông lệ quốc tế cũng còn khác nhau… Vì vậy, dự án Luật CCCN sẽ tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc mà lâu nay chúng ta vẫn gặp phải, nhất là khi Việt Nam đang hội nhập sâu vào nền kinh tế thế giới.
