Loạn thực phẩm gắn mác hữu cơ

TRÀN LAN SẢN PHẨM ORGANIC

Nắm bắt nhu cầu NTD lo ngại thực phẩm bẩn, tại TP các cửa hàng trưng biển “Thực phẩm hữu cơ” mọc lên san sát ở nhiều tuyến đường với những dòng quảng cáo bắt mắt như “Sản phẩm 100% hữu cơ” hay “Thực phẩm dinh dưỡng tự nhiên, siêu sạch”… đánh mạnh vào thị giác khách hàng. Tại một cửa hàng kinh doanh thực phẩm hữu cơ trên đường Nguyễn Thị Minh Khai (quận 3), các sản phẩm đều có giá cao gấp ba, bốn lần so với thị trường. Cụ thể, đậu cô ve Nhật 45 nghìn đồng/kg, bông cải 85 nghìn đồng/kg, mồng tơi 55 nghìn đồng/kg, rau dền 50 nghìn đồng/kg, rau muống 65 nghìn đồng/kg… Tuy nhiên, tem dán trên khay cà chua hay xà lách không ghi thông tin nào liên quan đến hữu cơ, chỉ có tiêu chuẩn GAP. Người bán giới thiệu sản phẩm ở đây được trồng từ trang trại hữu cơ ở Đà Lạt. Khi đặt câu hỏi làm sao phân biệt được đây đúng là rau hữu cơ, chủ hàng không trả lời mà chỉ nói “Cửa hàng này bán đã nhiều năm nay, khách đến mua đều quen thương hiệu. Chúng tôi kinh doanh luôn đặt chữ tâm lên đầu nên chị có thể yên tâm về chất lượng”.

Tiếp tục đến cửa hàng thịt heo hữu cơ trên đường Hai Bà Trưng (quận 1), hầu như giá thịt heo ở đây đều đắt gấp ba lần so với thịt heo thông thường. Cụ thể, thịt ba rọi, nạc, đùi giá từ 250 đến 255 nghìn đồng/kg. Chị Kim Anh, một khách mua hàng ở đây cho biết, chị cũng chỉ mua bằng niềm tin thôi, chủ yếu do quen biết nên người bán nói sao nghe vậy. Mình nghĩ, heo tự nuôi, rau tự trồng không phun hóa chất thì chắc là hữu cơ. Hơn nữa, thực phẩm ở đây có bao bì đẹp, có tên cơ sở kinh doanh rõ ràng nên cũng yên tâm. Ngay cả những loại thực phẩm ăn liền cũng được gắn mác hữu cơ vô tội vạ. Nhân viên cửa hàng tiện lợi Thanh Hoa (quận Tân Phú) khi thấy tôi dắt con gái nhỏ đã nhanh nhẹn tư vấn: “Cửa hàng có nhiều thực phẩm bổ sung dinh dưỡng hữu cơ được chế biến hoàn toàn tự nhiên, không có chất bảo quản rất tốt cho bé như bánh gạo, sữa chua, phô-mai, snack…, hàng Việt Nam và nhập khẩu đều có đủ”. Quan sát các sản phẩm này, ngoài bao bì có dòng chữ “hữu cơ”, “Organic” hoặc “thiên nhiên”… thì các thành phần sản phẩm không có gì có thể khẳng định đây là sản phẩm hữu cơ cả. Tuy nhiên, giá thành cũng không hề rẻ.

CẦN BỘ QUY CHUẨN THỰC PHẨM HỮU CƠ

Đánh giá về xu hướng thực phẩm hữu cơ trên thị trường hiện nay, chuyên gia quản trị chất lượng Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), Nguyễn Thế Thành cho rằng, không có gì khác biệt nhiều giữa thực phẩm hữu cơ và thực phẩm trồng theo phương pháp thông thường. Nhưng thực phẩm hữu cơ có ưu điểm bảo vệ môi trường, cân bằng sinh thái. “NTD hiện nay có phần hoang mang, mất niềm tin với sản phẩm “sạch”. Bởi trên thị trường đang “nhiễu loạn” thông tin trên nhãn hiệu về thành phần sử dụng, tính năng sản phẩm và cả loạn chứng nhận. Bên cạnh đó, các loại chứng nhận quy chuẩn HACCP, VietGAP cấp quá dễ, Non-GMO (không biến đổi gien) cũng quá nhiều. Chính điều này khiến cho NTD hoang mang - ông Thành nhấn mạnh.

Theo giới kinh doanh thực phẩm hữu cơ, để chứng nhận một sản phẩm rau hữu cơ quả thật không đơn giản. Ban đầu DN phải gửi mẫu đất cho tổ chức ở nước ngoài, mẫu đất đó bắt buộc phải không có hóa chất. Sau khi phân tích xong, nếu đạt, DN mới được phép canh tác hữu cơ. Tiếp theo, sẽ có chuyên gia từ nước ngoài về kiểm tra diện tích đất DN làm là bao nhiêu, trồng loại cây nào, theo quy trình gì, vật tư bắt buộc phải chứng nhận hữu cơ theo tiêu chuẩn của thế giới… Tất cả chi phí đều do DN tự bỏ ra. Ngoài ra, khi đơn vị được cấp giấy chứng nhận hữu cơ phải đóng khoảng 1.700 USD/năm. Quy trình chứng nhận này sẽ lặp lại mỗi năm và chi phí làm chứng nhận không nhỏ. Để biết sản phẩm có thật sự đạt chứng nhận hữu cơ hay không, người mua có thể vào trang web đã cấp giấy chứng nhận hữu cơ, nhập mã số của đơn vị được cấp sẽ biết được thông tin chính xác. Giám đốc hệ thống phân phối thực phẩm hữu cơ Organica Phạm Phương Thảo, đơn vị hiện đang phân phối nhiều sản phẩm đã đạt chứng nhận EU Organic và USDA Organic chia sẻ, quy trình được chứng nhận sản phẩm hữu cơ là một quy trình dài, tốn kém và gian nan. Với một mẫu sản phẩm ít nhất cũng phải trải qua 122 lần đánh giá chỉ tiêu, thậm chí tới 550 lần. Thời điểm này, chưa một cơ quan, tổ chức nào tại Việt Nam kiểm tra, chứng nhận sản phẩm hữu cơ.

Phó Giám đốc Sở Công thương TP Nguyễn Ngọc Hòa cho biết: “Xu hướng hiện nay là DN tự chứng nhận chất lượng sản phẩm và tự chịu trách nhiệm. DN được quyền sản xuất, kinh doanh những gì mà luật pháp không cấm. Tuy vậy, để bảo đảm quyền lợi của NTD thì rất cần khung pháp lý cho thực phẩm Organic. Bên cạnh đó, việc đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát chất lượng nguồn hàng đối với các cơ sở sản xuất, DN là điều rất quan trọng để nâng cao chất lượng sản phẩm, ổn định thị trường. Ở góc độ cơ quan quản lý nhà nước, Sở Công thương sẽ rà soát lại việc nhập hàng, cũng như truy xuất nguồn gốc sản phẩm Organic trên thị trường”.

Trong khi đó, Phó Cục trưởng Chăn nuôi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) Tống Xuân Chinh khẳng định, ở Việt Nam chưa cấp chứng nhận hữu cơ cho bất cứ DN nào. Hiện nay, Bộ đang theo dõi quy trình xây dựng tiêu chuẩn hữu cơ, căn cứ thực tiễn để tích lũy kiến thức. Dự kiến sẽ có bộ quy chuẩn hữu cơ trong một, hai năm tới. Trong thời gian này, chúng tôi đang xem xét chấp nhận các tiêu chuẩn của các tổ chức nước ngoài.