Kiểm soát tình trạng huyết áp thấp

Giãn tĩnh mạch là nguyên nhân  thường gặp

Một người được coi là bị huyết áp thấp (HAT) khi có chỉ số huyết áp dưới 100/65 mmHg đối với nam và 95/65 mmHg đối với nữ. Nó có thể do những nguyên nhân sau:

- Mất máu: Do xuất huyết cấp hoặc mạn. Đây là nguyên nhân thường gặp nhất, giải thích tại sao một người bị thiếu máu rất hay xỉu.

- Mất nước: Do ói mửa, nóng nực hoặc do tập thể dục nặng mà không bù đủ nước.

- Giãn tĩnh mạch: Nguyên nhân này khá thường gặp. Ở người bị giãn tĩnh mạch; thể tích máu giảm vì thành mạch máu bị giãn nở và chất lượng kém. Người bị giãn tĩnh mạch đứng 30 phút có thể mất một lượng máu khoảng 1 lít do máu tụ lại ở phần dưới của cơ thể.

- Một số loại thuốc có thể gây ra tụt huyết áp như các thuốc điều trị cao huyết áp gồm lợi tiểu và thuốc giãn mạch.

- Do lão hóa: Ở những người già, mạch máu trở nên cứng đi, kém đàn hồi nên thể tích máu sẽ giảm đi sau khi ăn, vì một lượng lớn máu tập trung về dạ dày giúp cho quá trình tiêu hóa.

- Yếu tố di truyền.

- Tiểu đường lâu ngày, làm tổn thương dây thần kinh kiểm soát trương lực mạch máu, gây rối loạn tuần hoàn máu trong cơ thể.

- Một số bệnh lý của hệ thần kinh như Parkinson, hội chứng Guillain-Barré.

Dinh dưỡng cho người bị huyết áp thấp

- Người HAT cần phải ăn uống điều độ, đặc biệt không nên bỏ bữa hoặc nhịn đói, vì việc nhịn đói sẽ gây hạ đường huyết, làm cho huyết áp tụt, gây nguy hiểm. Nên uống cà phê, trà gừng có đường khi cảm thấy mệt mỏi, ngoài ra không phải kiêng loại thức ăn nào. Nên ăn nhẹ thêm một lần giữa bữa trưa và bữa tối như dùng bánh ngọt với nước chè, sữa chua hoặc một cốc sữa nóng.

- Chế độ ăn cần bảo đảm đủ protein (sữa, thịt, gan lợn, thịt gia cầm, trứng, cá, hải sản, các loại đậu...). Táo tàu, long nhãn, hạt sen là những thực phẩm có lợi cho huyết áp.

- Ăn mặn (nhiều muối hơn bình thường): Muối thường không được khuyến cáo ở người cao huyết áp, nhưng nó lại được khuyến khích ở người có HAT.

- Uống nhiều nước: Nước làm gia tăng thể tích máu. Uống nước khoáng rất có lợi cho người bị HAT, nhất là nước khoáng có chứa nhiều muối natri.

- Ớt chứa nhiều beta caroten, một chất rất cần thiết cho cơ thể. Tuy vậy, mỗi bữa chỉ nên ăn tối đa 1-2 trái, bỏ hạt. Người bị viêm loét dạ dày, hành tá tràng không nên ăn.

- Sữa đậu nành là loại thức ăn rất tốt, đặc biệt đối với người cao tuổi. Thực phẩm này giàu chất đạm, béo, vitamin và chất khoáng. Chất béo của sữa đậu nành chủ yếu là các acid béo không no (có tác dụng phòng chống bệnh tim mạch). Đậu nành còn có các Isonavone, giúp đề phòng bệnh ung thư.

Những điều nên và không nên làm

- Không nên uống rượu: Uống rượu làm giãn mạch, làm giảm huyết áp.

- Không nên ngồi dậy đột ngột: Việc đứng dậy đột ngột có thể gây hạ huyết áp nặng hơn, có thể bị xây xẩm và thậm chí ngất xỉu. Trước khi đứng dậy, nên vươn vai vài cái và ngồi cạnh mép giường trong thời gian vài chục giây.

- Nên mang vớ (tất) ôm sát chân nếu bị giãn tĩnh mạch.

Khi gặp một người HAT bị ngất xỉu theo phản xạ tự nhiên người ta thường nâng đầu nạn nhân lên. Đó là một sai lầm nghiêm trọng, không nên làm như vậy, ngược lại phải nâng hai chân nạn nhân lên cao, điều này giúp máu lên não được tốt hơn. Nếu nạn nhân không tỉnh lại ngay sau đó, thì đó không phải là do HAT, mà có thể do một nguyên nhân khác trầm trọng hơn và lúc này nên gọi xe cấp cứu để đưa nạn nhân đến bệnh viện. Hãy đến khám ở bác sĩ nếu có các triệu chứng choáng váng, đi không vững, cảm thấy xây xẩm khi chuyển từ tư thế nằm hoặc ngồi sang tư thế đứng hoặc những triệu chứng đó xảy ra sau khi ăn.

Việc luyện tập phải tùy theo sức; có thể chơi thể thao, tập thở ngoài không khí trong sạch. Nên giữ giấc ngủ ban đêm đầy đủ, cố gắng sắp xếp để có giấc ngủ trưa sau khi ăn, đặc biệt là với người già. Khi đau ốm và cần dùng thuốc, nên hỏi ý kiến bác sĩ để tránh dùng hoặc hạn chế các thuốc có thể giảm huyết áp.

Khắc phục chứng đau đầu do huyết áp thấp

Tuy ít nguy hiểm hơn so với huyết áp cao, nhưng chứng bệnh này lại gây khó chịu thường xuyên bởi các cơn đau đầu và suy giảm sức lực.

Biện pháp hữu hiệu nhất để hạn chế các cơn đau đầu, mỏi mệt do nó gây ra là rèn luyện cho các mạch máu được lưu thông tốt. Các chuyên gia nước ngoài đưa ra một số biện pháp:

- Mỗi buổi sáng, nên tắm nóng lạnh dưới vòi hoa sen; dùng khăn mềm xát toàn thân.

- Thực hiện một số bài tập thể dục đơn giản trong phòng thoáng khí.

- Massage toàn thân bằng bàn chải khô một lần trong ngày.

- Vào buổi chiều, xả nước có nhiệt độ 10- 18 độ C vào bồn tắm (mực nước khoảng 20cm) rồi đi lại trong bồn 1-3 phút, nhớ nhấc bàn chân lên hẳn trên mặt nước. Sau đó, lau khô bàn  chân, mang tất len và đi lại trong phòng cho đến khi chân nóng lên.

- Đi bộ càng nhiều càng tốt, cố gắng luyện bơi lội và tập chạy. Các biện pháp này đều có lợi đối với mạch máu.

- Nhất thiết phải ngủ đủ giấc và khắc phục chứng mất ngủ (nếu có) bằng mọi cách có thể.