Huyền thoại saxophone Kenny G: Âm nhạc phải xuất phát từ những rung động của trái tim

18 album phòng thu ra mắt trong suốt sự nghiệp cùng vô số bản hit đã biến Kenny G thành một trong những nghệ sĩ saxophone nổi tiếng nhất. Ẩn sau tiếng kèn mê hoặc của người nghệ sĩ có mái tóc xoăn dài ấy là một thái độ làm việc nghiêm túc và quan điểm nghệ thuật đặc biệt: Âm nhạc phải xuất phát từ những rung động của trái tim.

Nhân sự kiện Kenny G Live in Vietnam, chúng tôi xin điểm lại vài nét về huyền thoại bất hủ này cùng với tình yêu âm nhạc và những đỉnh cao của ông.

TUỔI THƠ CỦA MỘT HUYỀN THOẠI

Kenny G tên đầy đủ là Kenneth Bruce Gorelick, sinh năm 1956 tại Seattle, Mỹ trong một gia đình gốc Do Thái không liên quan gì tới âm nhạc. Bố mẹ ông sở hữu một cửa hàng cung cấp ống nước nhỏ.

Tới tận năm 10 tuổi, trong một lần được nghe trình diễn saxophone tại show The Ed Sullivan, Kenny G mới bị thu hút bởi thứ âm thanh quyến rũ. Một chân trời mới được mở ra, khiến cậu bé rạo rực. Trở về nhà, Kenny lập tức đăng ký theo học một lớp dạy thổi kèn của địa phương và bắt đầu tự tập luyện bằng chiếc Buffet Crampon theo những ghi âm ít ỏi có được.

Kenny G (bên trái) khi lên 4 tuổi cùng với anh trai Brian Gorelick.

Ở những ngày đầu tập tành chơi saxophone, Kenneth chịu ảnh hưởng nhiều từ âm nhạc của Grover Washington Jr. – người được cho là cha đẻ của Smooth jazz. Ngày ngày, người dân Seattle quen dần với hình ảnh cậu bé Kenneth cầm theo chiếc kèn dài ngang người tới phòng tập. Những giai điệu cuốn cậu đi một cách tự nhiên, đến độ, cậu bắt đầu tìm tòi để mô phỏng tất cả những cung bậc âm thanh nghe và cảm nhận được.

Thứ tình yêu với âm nhạc cứ thế được nhen nhóm dần và cháy bùng lên trong Kenneth xứ Seattle. Ngay khi bước vào trường trung học, việc đầu tiên ông làm là "xin đầu quân" cho ban nhạc Jazz của trường nhưng bị từ chối. Không nản chí, ông tiếp tục xin thử lần thứ hai và đã được nhận.

Đam mê cứ thế lớn dần theo năm tháng. Ngoài thời gian chơi nhạc ở trường, chàng trai trẻ vẫn say mê luyện tập tại nhà. Khi vừa tròn 20 tuổi, Kenneth Gorelick kiếm một công việc làm thêm thỏa mãn đam mê của cá nhân. Ông được biểu diễn cho dàn nhạc giao hưởng Barry White's Love Unlimited đồng thời cộng tác với ban nhạc funk Cold, Bold & Together thu âm một album và theo chân họ đi tour. Thời điểm này, Kenneth bắt đầu lấy nghệ danh là Kenny G.

Kenny G thời còn trẻ.

“Họ cần một nhạc công chơi kèn saxophone, người vừa có thể đọc bản nhạc và ứng tấu. Tôi nghĩ rằng mình là người duy nhất ở Seattle khi đó có thể làm được cả 2 điều đó", Kenny G hồi tưởng và chia sẻ trên tờ Down Beat.

“Mọi chuyện diễn ra khá tự nhiên vì trước đó, tôi không phải là một nhạc công chuyên nghiệp. Tôi chẳng biết gì trong thế giới của những người chơi nhạc. Tôi đứng trước mặt họ với trang phục khá ngớ ngẩn. Có vẻ như những nhạc công chuyên nghiệp kia đang coi tôi như một thằng nhóc không biết chui đâu ra. Nhưng tôi đã thể hiện xuất sắc. Tôi độc tấu một bản nhạc dài và tất cả mọi người đều vỗ tay tán thưởng. Sau sự kiện đó, tôi như một người hùng ở trường học”, ông tiếp tục.

Bước đầu thành công với nghề nhạc công saxophone nhưng Kenny G vẫn quyết định học song song ngành kế toán. Ông tốt nghiệp Đại học Washington trước khi trở thành thành viên của ban nhạc The Jeff Lorber Fusion. Cũng chính khoảng thời gian này, Kenny G bắt đầu sự nghiệp solo, chuẩn bị sẵn sàng cho sự ra đời của một huyền thoại.

VƯƠN TỚI ĐỈNH CAO

Năm 1982, Kenny G ký hợp đồng với hãng đĩa Arista Records khi có lời mời từ giám đốc của hãng. Kenny G bắt đầu phát hành album đầu tay mang tên ông.

Nhạc của ông chịu ảnh hưởng của Grover Washington, Jr., các album của Kenny G thường được xếp vào thể loại Smooth jazz. Hai album tiếp theo có tên G Force (1983) và Gravity (1985) tiếp tục đẩy tên tuổi của Kenny G. lên một tầm cao mới khi cả hai đều đạt danh hiệu đĩa bạch kim tại Mỹ.

Tuy nhiên, phải đến album thứ 4, Duotones (1986), tên tuổi của Kenny G mới tỏa sáng rực rỡ trên bầu trời âm nhạc. Thứ âm nhạc mượt mà, đi thẳng vào lòng người trong Duotones đã dẫn đường cho Kenny G có cơ hội hợp tác với các ca sĩ nổi tiếng như Whitney Houston, Toni Braxton, Natalie Cole, Steve Miller và Aretha Franklin.

Album Duotones (1986) là cú hích đưa tên tuổi của Kenny G mới tỏa sáng rực rỡ trên bầu trời âm nhạc.

Sự kết hợp giữa saxophone và Jazz cùng phong cách riêng biệt đã mang đến thành công vang dội cho nam nghệ sĩ, biến Kenny G trở thành một hiện tượng nổi bật với những bản hit xuất hiện ở tất cả bảng xếp hạng từ Pop, Jazz đến R&B hơn 3 thập kỷ. Bên cạnh đó, ảnh hưởng từ những nghệ sĩ Stan Getz, Grover Washington... cùng phong cách trình diễn giàu cảm xúc đã biến Kenny G thành nghệ sĩ độc nhất vô nhị và gần như không có đối thủ trong lĩnh vực của mình.

Hai năm sau, Miracles tiếp tục đứng vị trí số 1 trên bảng xếp hạng Billboard 200. Đỉnh cao sự nghiệp đến với ông khi Kenny G được trao giải Grammy cho tác phẩm nhạc khí xuất sắc nhất (Best Instrument Composition) với đĩa đơn Forever in Love.

Kể từ thành công của album Duotones năm 1986, tới nay đã hơn 35 năm, Kenny G vẫn duy trì được sự nghiệp đáng ngưỡng mộ bất chấp sự xuất hiện của nhiều nghệ sĩ mới cùng nhịp độ phát triển như vũ bão của công nghệ.

Những thành công liên tiếp trong nhiều thập kỷ đã đưa Kenny G vào ngôi đền của những huyền thoại âm nhạc. (Ảnh: USA Today)

Tính đến nay, huyền thoại Kenny G đã có tới 10 ca khúc dẫn đầu bảng xếp hạng Billboard Jazz Albums. Năm 2000, Kenny G được mời tới Nhà Trắng biểu diễn cho thành viên nội các. Năm 2021, Kenny G tung album New Standards cho thấy khả năng sáng tác ca khúc lấy cảm hứng từ những bản nhạc pop chuẩn mực thập niên 1950-1960.

"TÔI LUÔN MUỐN LÀ CHÍNH MÌNH TRONG ÂM NHẠC"

Trong suốt nửa thập kỷ chơi nhạc, Kenny G luôn muốn “được là chính mình”. Bất chấp những chỉ trích trái chiều nhiều khi tới phi lý của của nhiều nhà phê bình, ông vẫn “độc hành” trên con đường riêng đã lựa chọn.

Điển hình như vào cuối năm 2021, bộ phim tài liệu “Listening to Kenny G” của nữ đạo diễn Penny Lane được ra đời, đã khắc họa lại hành trình của Kenny G từ lúc còn là một cậu thiếu niên tham gia vào một nhóm nhạc jazz tới khi trở thành một trong những nghệ sĩ ăn khách nhất mọi thời đại.

Trong phim, Penny Lane đã phỏng vấn một số nhà phê bình âm nhạc-những người không tiếc lời chỉ trích Kenny G là “một nghệ sĩ dễ dãi, với phong cách âm nhạc pha tạp không đúng chất Jazz”.

“Ông ta tạo ra thứ âm nhạc dễ nghe để dành cho nhóm khán giả dễ tính”, nhà phê bình Will Layman nói trong bộ phim tài liệu.

Đáp lại những lời chỉ trích, Kenny G tỏ ra bình thản. Ông cho rằng, điều cốt lõi của thứ âm nhạc ông đeo đuổi là cảm xúc và sự khổ luyện nghiêm túc hằng ngày. (Ảnh: USA Today)

Thậm chí, nghệ sĩ guitar Pat Metheny còn dành những lời nặng nề hơn khi cho rằng Kenny G không có kỹ thuật mà chỉ đơn thuần là “một nhạc công biết thổi kèn khéo léo, và nhạy cảm trong việc kết nối cảm xúc đám đông”.

Đáp trả lại tất cả, Kenny G đã cười và nói rằng: "Tôi đã nghe những điều này suốt kể từ thập niên 1980, những nhận định kiểu ấy không khiến tôi dừng lại được, bởi tôi sẽ lắng nghe ý kiến đến từ những nghệ sĩ jazz khác như Miles Davis và Dizzy Gillespie, các nghệ sĩ này nói rằng họ thích những gì mà tôi đang làm, rằng họ thích âm nhạc của tôi và cách tôi chơi nhạc...

Đây là những lời khen ngợi tuyệt vời từ những nghệ sĩ nhạc jazz thực thụ, nhưng quả thực, tôi không làm mọi việc để mong nhận về những lời khen, vì lý do ấy, tôi muốn các bạn hiểu rằng tôi làm mọi việc xuất phát từ trái tim mình, đó là phong cách âm nhạc của tôi, vậy thôi.”

Kenny G và Smokey Robinson (Ảnh: The People)

Âm nhạc xuất phát từ trái tim – đó có lẽ cũng là thứ đã giúp cho Kenny G phá vỡ mọi giới hạn thông thường về ngôn ngữ, quốc gia, sắc tộc. Nhạc của Kenny G, bằng một cách giản dị nhất, đã trở thành một miền ký ức của rất nhiều thế hệ những người thuộc thế hệ 7X, 8X tại Việt Nam.

Người ta nghe nhạc của ông trong một quán cà-phê nhỏ nép mình bên thị trấn xa xôi. Họ bật nhạc ông khi chuẩn bị cho bữa tối trong những căn phòng giản dị. Người Việt Nam ở lớp “già hơn”, như cha tôi, có thói quen nghe tiếng kèn ma thuật của Kenny mọi lúc mọi nơi khi rảnh rỗi.

Âm nhạc không cứ phải vang lên trong nhà hát sang trọng. Với tôi, âm nhạc có mặt tại bất cứ đâu thì đó cũng là điều thật tuyệt vời; bởi đó là minh chứng cho sức lan tỏa của âm nhạc. Kenny G

Trong bài trả lời phỏng vấn tạp chí The People vào năm 2022, Kenny G. nhớ lại: Quãng thời gian mới bắt đầu chơi trong ban nhạc của trường trung học, ông đã luôn cố gắng bắt chước nghệ sĩ thần tượng Grover Washington Jr., nhưng “không bao giờ có thể tạo những ra âm thanh giống ông ấy. Tôi nhận ra, mình phải là mình. Và cuối cùng, dường như đây là lại một điều tuyệt vời”.

Với Kenny G, cây kèn saxophone giống như một phần cơ thể, cũng là cách để ông thể hiện bản thân với thế giới. “Khi thu âm, tôi muốn thể hiện tất cả sự chân thành của mình trong đó. Tôi muốn làm các album nhạc cụ thuần túy để người nghe cảm nhận được sự tuyệt vời của những giai điệu ngay cả khi không có lời. Có lẽ điều lớn nhất mà tôi học được trong âm nhạc là mọi thứ đều có thể xảy ra. Tôi nhận ra rằng âm nhạc là lĩnh vực giúp tôi thoát tục. Khi đưa cây saxophone lên miệng, tôi được đưa vào một không gian mà mình không thể đoán trước", Kenny G nói.

Kenny G trong lần biểu diễn tại Việt Nam năm 2015.

Thế nhưng, thứ âm nhạc ấy được kết tinh không chỉ từ cảm xúc. Nó được định hình và phát triển nhờ thái độ nghiêm túc trong nghệ thuật của chính người nghệ sĩ. Kenny G là người rất đề cao nghệ thuật. Nói với Penny Lane, Kenny G cho biết, suốt từ trẻ, ông vẫn giữ thói quen tập kèn đều đặn 3 tiếng mỗi ngày vào buổi sáng.

Chính nhờ tình yêu, cảm xúc và sự khổ luyện ấy, dù gặp phải sự công kích từ các nhà phê bình, nhưng không thể phủ nhận được sự thành công cũng như ảnh hưởng của Kenny G đến nền âm nhạc Mỹ. Ông là nghệ sĩ saxophone hiếm hoi được ghi dấu trên đại lộ danh vọng tại Hollywood sau khi giành về hàng loạt những giải thưởng âm nhạc lớn nhỏ. Kenny G đã khiến người nghe thay đổi cách nghĩ về saxophone cũng như âm nhạc không lời.

MỘT VÀI ĐIỀU THÚ VỊ VỀ HUYỀN THOẠI KENNY G

Kenny G có thể thổi một nốt nhạc lâu hơn thời lượng một chương trình truyền hình. Năm 1997, cả thế giới đã phải ngỡ ngàng khi ông ngân dài một nốt nhạc bằng saxophone suốt 45 phút 47 giây để lập Kỷ lục Guiness Thế giới. Kenny G đã sử dụng kỹ thuật truyền hơi trong quá trình thổi, một kỹ thuật đòi hỏi sự tập trung cao độ.

Cụ thể, theo video được ghi lại, ông đã điều hòa nhịp thở của mình để hít khí vào đường mũi, đồng thời thở ra đường miệng để tạo nên âm thanh liên tục mà không hết hơi. Đây là kỷ lục “vô tiền khoáng hậu” và rất khó bị phá.

Kenny G đã lập kỷ lục Guiness Thế giới khi ngân dài một nốt nhạc bằng saxophone suốt 45 phút 47 giây vào năm 1997. (Ảnh: The Factory)

Ngoài âm nhạc, Kenny G cũng là nghệ sĩ chơi golf giỏi nhất thế giới. Ông mê và chơi bộ môn này trước cả âm nhạc. Năm 2006, tạp chí chuyên về golf nổi tiếng của Mỹ - Golf Digest - đã xếp hạng Kenny G là nghệ sĩ chơi golf giỏi nhất.

Kenny G cũng tự lái phi cơ riêng đi biểu diễn. Phi công là một trong những nghề “khó nhằn” và nhận được nhiều sự ngưỡng mộ nhất. Kenny G cũng là một phi công. Một trong những thú vui thường nhật của Kenny G là lấy chiếc de Havilland Beaver ra lái 1-2 tiếng mỗi ngày.

Thường các nghệ sĩ khi đi tour biểu diễn sẽ không muốn hao tốn sức lực vào việc lái xe, nhưng đối với Kenny G, mỗi khi phải đi tour bằng máy bay, ông luôn cùng với phi công điều khiển chiếc phi cơ riêng Learjet.

Kenny G thường xuyên tự lái phi cơ đi biểu diễn. (Ảnh: Mike Fizer/AOPA)

Ngoài ra, Kenny G đã hai lần được biểu diễn cho Tổng thống Mỹ Bill Clinton. Lần đầu tiên vào năm 1993, khi ông Bill Clinton vừa trúng cử Tổng thống Mỹ. Kenny G đã được mời tới biểu diễn tại sự kiện lễ nhậm chức của ông Clinton hồi năm 1993.

Lần đó, Kenny G đã chơi bản nhạc của bài “Heartbreak Hotel”, nhạc phẩm gắn liền với giọng ca của ông hoàng nhạc Rock ‘n roll Elvis Presley. Đến năm 2000, Kenny G lại một lần nữa được mời tới biểu diễn ở Nhà Trắng phục vụ Tổng thống Bill Clinton cùng các quan chức cấp cao.

Kenny G rất được yêu thích ở Trung Quốc. Nhạc phẩm “Going Home” của Kenny G quen thuộc với người dân Trung Quốc đến mức được coi như “nhạc hiệu” báo giờ tan làm, giục mọi người về nhà. Chia sẻ trong bộ phim tài liệu Listening to Kenny G, ông hài hước nói: "Khi tôi đi thang máy tại Trung Quốc, tôi thấy âm nhạc của mình vang lên. Khi tôi ngồi máy bay tại Trung Quốc, tôi thấy âm nhạc của mình được bật lên”.

Sau chuyến lưu diễn cách đây 8 năm, năm nay, huyền thoại saxophone Kenny G sẽ tiếp tục biểu diễn tại Việt Nam. Sự kiện nằm trong dự án âm nhạc Quốc tế Good Morning Việt Nam do Báo Nhân Dân khởi xướng.

Đặc biệt, sau lần lưu diễn năm 2015, đây sẽ là lần thứ hai huyền thoại saxophone Kenny G tới Việt Nam biểu diễn. Đối với công chúng Việt Nam và đặc biệt là thế hệ 7X đầu 8X, Kenny G là cái tên vô cùng quen thuộc, âm nhạc của ông đã đi sâu vào tiềm thức và trở thành một món ăn tinh thần không thể thiếu trong thập niên 1990. Nhạc của ông cho đến giờ vẫn rất phổ biến và được yêu thích trong đời sống âm nhạc đương đại.

* Bài viết tham khảo phim tài liệu Listening to Kenny G, USA Today/NBC News, The People và một số tạp chí âm nhạc quốc tế khác.