Lúng túng hợp đồng đối tác công-tư
Với mục tiêu ngày càng cải tiến, hiện đại hóa môi trường kinh doanh, đầu tư cho cộng đồng doanh nghiệp, mỗi năm, chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh liên tục ban hành các chính sách, thiết lập các mô hình mới, cải thiện quy trình giải quyết thủ tục hành chính theo hướng tinh gọn nhất…
Đáng chú ý, trong thời gian gần đây, thành phố ban hành hàng loạt các nghị định, nghị quyết đổi mới, các đề án hướng dẫn doanh nghiệp, nhà đầu tư. Những đổi mới, tiến bộ trong quy định tại các văn bản nói trên được xem như một bước đột phá lớn của chính quyền thành phố.
Mới đây, tại Diễn đàn Hỗ trợ Pháp lý đầu tư 2024 (kỳ 1) với chủ đề: Đầu tư bằng hình thức đối tác công-tư (PPP) trong bối cảnh mới của Thành phố Hồ Chí Minh, Tiến sĩ Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC) nhấn mạnh, Nghị quyết 98 đối với Thành phố Hồ Chí Minh là một bước "giậm nhảy" có tính đột phá để thành phố phát triển vượt bậc. Tuy nhiên, hiện nay Nghị quyết 98 có nhiều tiền lệ vượt ngoài quy định hiện hành của cả nước, điều này gây ra sự lúng túng cho các nhà đầu tư và cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong việc triển khai, áp dụng quy định của nghị quyết này.
Theo các chuyên gia, đối với vấn đề về hợp đồng đối tác công-tư, có thể nói đây là vấn đề vô cùng "hóc búa", là bài toán nan giải không chỉ của nhà đầu tư mà còn của cả Nhà nước. Khác với các hợp đồng mua bán hàng hóa, trao đổi dịch vụ đơn thuần giữa các thương nhân, hợp đồng đối tác công-tư có phần phức tạp hơn khi nó được cấu thành bởi mối quan hệ công-tư. Chính vì thế, cách xây dựng, quản lý và vận hành hợp đồng cũng phức tạp và nghiêm ngặt hơn.
Tiến sĩ Vũ Tiến Lộc cho biết thêm: Đối với Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam, ở góc độ của tổ chức điều phối tranh chấp, thực tiễn cho thấy, tranh chấp liên quan đến hợp đồng đối tác công-tư bao giờ cũng là các tranh chấp rất phức tạp, bao gồm nhiều chủ thể đến từ đa quốc gia, chưa kể trong quá trình giải quyết, các yếu tố liên quan đến an ninh, chính trị cũng liên tục phát sinh. Chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh đã có cái nhìn rất trực diện và thực tế vào các tồn đọng và vấn đề phát sinh với các dự án đối tác công-tư tại thành phố. Tuy nhiên, để các quy định về đối tác công-tư trong Nghị quyết 98 là bước đi đột phá, chính quyền và các cơ quan, ban, ngành thành phố cần có sự thu thập, nghiên cứu và đánh giá nhu cầu của nhà đầu tư; đồng thời, đối chiếu nhu cầu của các nhà đầu tư với khả năng đáp ứng của thành phố để đưa ra được những chính sách, cơ chế cụ thể hơn, thiết thực và có khả năng thực thi cao hơn.
Tháo gỡ những vấn đề liên quan pháp lý
Đánh giá về tiềm năng của các dự án mới theo Nghị quyết 98, các chuyên gia cho rằng, Nghị quyết 98 cho phép thực hiện các dự án trong lĩnh vực y tế, giáo dục-đào tạo, thể thao và văn hóa (là điểm mới so với Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công-tư), góp phần tạo động lực mới cho sự phát triển của ngành văn hóa, thể thao và du lịch.
Tuy nhiên, vấn đề về quyền quản lý, khai thác đối với các dự án, cũng như cơ chế thu hồi vốn của nhà đầu tư hiện đang bỏ ngỏ do tồn tại những vướng mắc, chưa được quy định rõ ràng, cụ thể. Các nhà đầu tư kiến nghị thành phố nên nghiên cứu áp dụng nhiều hình thức khác ngoài hợp đồng BOT và BT để lựa chọn nhà đầu tư, bởi điều mà các nhà đầu tư hướng đến là một mô hình hợp tác, chia sẻ dài hạn.
Ngoài ra, các nhà đầu tư mong muốn chi tiết hóa các quy định trong hợp đồng mẫu BOT là hoàn toàn cần thiết để bảo đảm tính an toàn về mặt pháp lý, giảm thiểu rủi ro khi triển khai dự án. Cụ thể, chi tiết hóa các quy định về nghĩa vụ, trách nhiệm của cơ quan ký kết hợp đồng, quy định liên quan đến vốn đầu tư và giải ngân vốn đầu tư, cơ chế doanh thu tăng, giảm...
Bà Cao Thị Phi Vân, Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại và đầu tư Thành phố Hồ Chí Minh (ITPC) cho biết: Với vai trò là cơ quan đầu mối, tiếp nhận các vướng mắc của nhà đầu tư hoạt động kinh doanh trên địa bàn thành phố, Trung tâm đã tiếp nhận nhiều thông tin, kiến nghị từ doanh nghiệp. Nhà đầu tư rất hoan nghênh nỗ lực của Thành phố Hồ Chí Minh và Việt Nam trong việc ban hành và nỗ lực đưa Nghị quyết 98 vào đời sống. Đối với các dự án đầu tư theo hình thức đối tác công-tư, Nghị quyết 98 đã mở ra cơ chế rất tích cực, do đó, thành phố có động lực để khởi động nhiều dự án theo Nghị quyết 98 trong năm 2024. Hiện, thành phố đang khẩn trương rà soát những bất cập để khởi động lại các công trình "đóng băng" và chuẩn bị khởi công những công trình mới như các dự án theo mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng TOD; các dự án theo phương thức đối tác công-tư áp dụng các loại hợp đồng BOT, BT. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện Nghị quyết 98 vẫn còn những khó khăn, vướng mắc, nên thành phố mong muốn lắng nghe ý kiến của cộng đồng doanh nghiệp, các chuyên gia… để tháo gỡ những tồn tại, đặc biệt là các vấn đề liên quan pháp lý.
