Bà Nguyễn Thị Mai Hương, Vụ trưởng Đánh giá hợp chuẩn và hợp quy (Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng) cho biết, hiện nay, các nước đang tăng cường kiểm tra nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa nhờ mã số mã vạch nhằm hạn chế tình trạng gian lận xuất xứ, biến một nước nào đó thành điểm trung chuyển hàng xuất khẩu giả sang nước thứ ba.
Ở Việt Nam, thực hiện các biện pháp kiểm tra, giám sát, cơ quan Hải quan đã chủ động phát hiện, ngăn chặn, xử lý các hành vi gian lận, làm giả xuất xứ, dán nhãn hàng hóa, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, trung chuyển hàng hóa trái phép. Qua đó, làm tăng cường năng lực cạnh tranh của sản phẩm Việt Nam trên thị trường quốc tế, đồng thời minh bạch hóa nguồn gốc của các sản phẩm trên thị trường, tăng uy tín đối với khách hàng. Trong quá trình thực hiện, một số doanh nghiệp cho rằng, thủ tục phải có giấy xác nhận về sử dụng mã số, mã vạch nước ngoài trên các sản phẩm xuất khẩu gây khó khăn, mất thời gian cho doanh nghiệp.
Trước tình hình đó, Bộ KH-CN đã làm việc với các bộ, ngành liên quan, bàn các giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan thủ tục xác nhận sử dụng mã số, mã vạch nước ngoài hoặc ủy quyền sử dụng mã số, mã vạch nước ngoài theo Nghị định số 74/2018/NĐ-CP.
Theo đó, các bộ cho rằng, việc sử dụng mã số, mã vạch của các đối tác nước ngoài góp phần giúp hàng hóa của Việt Nam xuất khẩu thuận lợi hơn. Bên cạnh đó, cũng có một số trường hợp doanh nghiệp cố tình sử dụng những mã số, mã vạch nước ngoài mà không được ủy quyền, thậm chí đã có phản ánh từ những tổ chức, doanh nghiệp nước ngoài về tình trạng này, dẫn đến nguy cơ hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam gặp khó khăn tại các thị trường quốc tế. Tuy nhiên, qua phản ánh thực tế của doanh nghiệp, các đơn vị quản lý chuyên ngành cũng nhìn nhận trong quá trình triển khai thực tế, việc hướng dẫn sử dụng mã số mã vạch nước ngoài cho các doanh nghiệp cần tạo điều kiện thuận lợi hơn, giúp doanh nghiệp vượt qua khó khăn trong bối cảnh đại dịch Covid-19.
Trên cơ sở đó, các bộ cũng đã thống nhất, Bộ KH-CN sẽ hướng dẫn cụ thể về các hình thức ủy quyền cho phép sử dụng mã số, mã vạch nước ngoài, việc tăng cường thực hiện hậu kiểm đối với doanh nghiệp sử dụng mã số mã vạch nước ngoài.
Ngày 25-5, Bộ KH-CN đã có công văn số 1493/BKHCN-TĐC gửi Bộ Tài chính hướng dẫn về bằng chứng cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài cấp hoặc chủ sở hữu mã số, mã vạch nước ngoài ủy quyền sử dụng, bao gồm một trong các hình thức sau: Văn bản ủy quyền, thư ủy quyền, hợp đồng gia công, thư điện tử ủy quyền hoặc các hình thức ủy quyền khác được quốc tế công nhận, có ký tên và đóng dấu xác nhận của doanh nghiệp xuất khẩu và doanh nghiệp chịu trách nhiệm trước pháp luật đối với các tài liệu cung cấp.
Đồng thời, Bộ KH-CN cũng đề nghị Bộ Tài chính chỉ đạo Tổng cục Hải quan thông báo cho Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng những trường hợp doanh nghiệp xuất khẩu chưa có văn bản xác nhận hoặc ủy quyền sử dụng mã số, mã vạch nước ngoài để theo dõi, tổ chức hậu kiểm. Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng sẽ phối hợp Tổng cục Hải quan và các cơ quan liên quan tăng cường công tác hậu kiểm đối với việc sử dụng mã số mã vạch nước ngoài của doanh nghiệp xuất khẩu.
Trên cơ sở Công văn số 1493/BKHCN-TĐC nêu trên, ngày 9-6, Tổng Cục Hải quan đã có văn bản gửi các Cục Hải quan các tỉnh, thành phố khi làm thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, công chức hải quan không yêu cầu người khai hải quan phải xuất trình các văn bản xác nhận của cơ quan có thẩm quyền về việc sử dụng mã số, mã vạch nước ngoài. Người khai hải quan chịu trách nhiệm trước pháp luật về việc sử dụng mã số, mã vạch của nước ngoài gắn trên hàng hóa, bao bì xuất khẩu. Đồng thời, cơ quan hải quan không thực hiện xử phạt vi phạm hành chính liên quan sử dụng mã số, mã vạch nước ngoài. Trường hợp trong thông quan, kiểm tra sau thông quan, thanh tra, điều tra các vụ án phát hiện doanh nghiệp xuất khẩu chưa có văn bản xác nhận ủy quyền sử dụng mã số, mã vạch nước ngoài thì có văn bản thông báo cho Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng biết để xử lý theo quy định.
Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng cũng đã giảm thời gian giải quyết thủ tục hành chính xác nhận sử dụng mã nước ngoài trong thời gian một ngày làm việc. Đồng thời, yêu cầu một số Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng tỉnh, thành phố hỗ trợ doanh nghiệp tại địa phương tiếp nhận hồ sơ đăng ký xác nhận sử dụng mã nước ngoài.
Bà Nguyễn Thị Mai Hương, Vụ trưởng Đánh giá hợp chuẩn và hợp quy (Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng) khẳng định, các giải pháp trên nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam nâng cao hơn ý thức trách nhiệm đối với việc sử dụng mã số mã vạch nước ngoài của mình, tự chịu trách nhiệm trước pháp luật của Việt Nam và quốc tế, giảm thiểu các tác động bất lợi của quốc tế có thể gây ra đối với các sản phẩm, hàng hóa của Việt Nam.
