Giải pháp cho việc phòng cháy, chữa cháy rừng Lạng Sơn

Trong mùa khô ở Lạng Sơn, một số cây cỏ bị chết tạo ra một thảm cây khô trên mặt đất rất dễ gây cháy. Chỉ cần sơ ý hoặc những hành vi thiếu ý thức của con người trong việc dùng lửa, sẽ xảy ra những vụ cháy rừng, gây thiệt hại lớn cho nền kinh tế - xã hội, an ninh môi trường. Do đó nhiều năm qua cấp ủy, chính quyền các cấp, ngành kiểm lâm đã quan tâm chỉ đạo nhân dân các dân tộc trong tỉnh phòng, chống cháy rừng đạt kết quả. Ðặc biệt từ khi có Chỉ thị 21/2002/CT-TTg ngày 12-12-2002 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường thực hiện công tác PCCCR đến nay tỉnh đã thành lập được Ban chỉ đạo PCCCR ở cấp tỉnh, 11/11 huyện, thành phố và hơn 90% số xã, thị trấn thành lập Ban chỉ huy PCCCR. Ðối với Chi cục kiểm lâm mỗi năm đều lập dự toán kinh phí đầu tư xây dựng các công trình, phương án PCCCR; biên soạn, cấp phát tờ rơi tuyên truyền trong nhân dân, tổ chức kiểm tra vùng trọng điểm, làm đường băng cản lửa, xây dựng biển báo dự báo cháy rừng, tổ chức lớp tập huấn PCCCR ở các địa bàn, hạt kiểm lâm.

Các huyện, thành phố bố trí viên chức kiểm lâm xuống phụ trách địa bàn xã, cụm xã với tổng số 81 người phụ trách ở 159/226 xã. Các tổ đội kiểm lâm đã tham mưu cho chính quyền xã thành lập Ban chỉ huy PCCCR, xây dựng 1.588 tổ, đội quần chúng bảo vệ ở từng thôn bản với 7.107 người tham gia. Riêng đối với hai huyện Lộc Bình và Ðình Lập, là địa bàn trọng điểm về cháy rừng, hai huyện này có diện tích rừng trồng tập trung lớn, chủ yếu là rừng thông mã vĩ, bạch đàn, rừng hồi, cây bản địa, diện tích rừng cơ bản đã giao cho các hộ dân khoanh nuôi, chăm sóc, bảo vệ, kinh doanh đạt hiệu quả cao. Từ năm 2000 đến nay 100% số xã trong huyện này đã thực hiện chương trình ký cam kết quản lý bảo vệ rừng, PCCCR với các hình thức: Chủ tịch UBND xã ký cam kết với chủ tịch huyện, trưởng thôn, bản ký với chủ tịch xã, hơn 15.627 hộ ký cam kết với trưởng thôn, hơn 80% số thôn, bản đã xây dựng hương ước, quy ước bảo vệ rừng...

Mặc dù nhiều địa phương trong tỉnh có nhiều biện pháp PCCCR song tình hình cháy rừng vẫn thường xuyên xảy ra, với tổng số vụ và diện tích thiệt hại năm sau cao hơn năm trước: năm 2002 có 25 vụ, cháy hơn 137 ha; năm 2003: 78 vụ, thiệt hại hơn 542 ha, ba tháng đầu năm nay, theo số liệu chưa đầy đủ để xảy ra 18 vụ, thiệt hại hơn 171 ha.

Do địa hình rừng núi hiểm trở, chia cắt bởi các sông suối, cho nên nhiều vụ cháy xảy ra không được phát hiện, dập tắt kịp thời khi đã cháy rừng thì gây thiệt hại nghiêm trọng. Cũng chính vì thế, hầu hết các đối tượng gây cháy rừng đều không được điều tra làm rõ, hoặc nếu có cũng chỉ xử lý cảnh cáo, trồng lại rừng cho chủ rừng bị cháy, nên không có tác dụng giáo dục, răn đe. Giám đốc Lâm trường Lộc Bình Hoàng Văn Phan cho biết: Từ đầu năm 2003 đến tháng 3-2004 tại lâm trường xảy ra 33 vụ, làm cháy hơn 312 ha rừng bốn, năm tuổi nhưng chỉ làm rõ, bắt quả tang được bốn vụ, xử lý bằng hình thức bắt trồng lại, những đối tượng này quá nghèo không đủ khả năng bồi hoàn thiệt hại.

Nguyên nhân của các vụ cháy rừng có nhiều, nhưng qua tìm hiểu thấy ba vấn đề nổi cộm. Một là, do tập quán lâu đời của bà con các dân tộc trong tỉnh đốt nương làm rẫy, đốt đồi cỏ để chăn nuôi, ý thức phòng cháy rừng rất kém. Hai là, do mâu thuẫn giữa cá nhân, đốt rừng để trả thù, như vụ xảy ra ngày 10-3-2004 mới đây, ông Dương Văn Dàu, 45 tuổi là thủ phạm đốt cháy 10 ha rừng, chủ yếu là cây hồi đã đến tuổi khai thác, gây thiệt hại hàng trăm triệu đồng cho nhiều hộ dân ở thôn Phiêng Luông, Công Sơn (Cao Lộc). Công an huyện đã bắt giữ đối tượng điều tra làm rõ. Ba là , do mâu thuẫn giữa hộ gia đình với lâm trường đóng trên địa bàn. Những năm trước nhiều hộ gia đình và lâm trường nhận đất rừng, kinh doanh có hiệu quả, góp phần xóa đói giảm nghèo. Nay nhiều hộ không có đất rừng dẫn đến tranh chấp, khi chưa được giải quyết thì đốt phá rừng.

Ngoài ra cũng cần phải nhìn nhận rằng: Ban chỉ đạo PCCCR của tỉnh chưa triển khai đúng với tinh thần Chỉ thị 21/TTg của Thủ tướng Chính phủ, nên việc chỉ đạo phối hợp giữa các ngành từ tỉnh đến huyện, xã chưa đồng bộ. Bên cạnh đó, việc hỗ trợ đầu tư để xây dựng đường ranh cản lửa, phương tiện PCCCR ở các địa phương hầu như không có gì. Khi cháy rừng xảy ra chỉ huy động sức người dập tắt bằng thủ công, không thể khống chế được ngọn lửa.

Từ thực tế trên Ban chỉ đạo PCCCR của tỉnh cần có những giải pháp xử lý đồng bộ. Trước hết là coi trọng công tác tuyên truyền, giáo dục trong nhân dân về quản lý, bảo vệ rừng, xây dựng các phương án PCCCR theo phương châm bốn tại chỗ (chỉ huy, hậu cần, lực lượng, phương tiện tại chỗ). Các địa phương xã, thôn, bản khi xây dựng hương ước, quy ước cần gắn với Luật Bảo vệ và Phát triển rừng cần phải xác minh truy tìm thủ phạm xử lý nghiêm minh để giáo dục, răn đe, nâng cao ý thức phòng ngừa thì công tác PCCCR ở Lạng Sơn mới đem lại hiệu quả cao, hạn chế đến mức thấp nhất các vụ cháy rừng.