Chúng tôi đã tìm gặp nhạc sĩ Hoàng Hà để hiểu hơn nguồn cảm xúc lớn lao đã cùng nhạc sĩ "bay lên" trong ngày vui toàn thắng mùa xuân năm 1975.
Cảm hứng thôi thúc từ không khí chiến thắng
Nhạc sĩ Hoàng Hà có tên thật là Hoàng Phi Hồng sinh năm 1929, tại Hà Nội. Gia đình nhạc sĩ từng là cơ sở Cách mạng từ những năm tiền khởi nghĩa. Năm 1968, nhạc sĩ đang công tác ở Đài tiếng nói Việt Nam tại Hà Nội thì nhận thêm nhiệm vụ viết chi viện cho đài Giải phóng được gọi là "phóng viên âm nhạc" thuộc Trung ương cục miền Nam.
Vào những ngày gần sự kiện trọng đại năm 1975, nhạc sĩ là người hàng ngày tiếp xúc với những thông tin nóng nhất về tình hình chiến sự. Vì vậy niềm vui, sự náo nức luôn thường trực trong tâm trí ông. Làm công tác biên tập nhạc, ông muốn viết và tự biết thế nào cũng phải viết ca khúc về cuộc tiến công thần kỳ của quân và dân ta.
Khi có thông tin nhanh rằng quân ta sau khi giải phóng liên tục các tỉnh Nam Trung bộ đang tiến đến gần Nha Trang thì nhạc sĩ Hoàng Hà đã viết ca khúc "Chào Nha Trang giải phóng". Bài hát này được lấy làm nhạc hiệu của Đài phát thanh và truyền hình Khánh Hoà. Đến đêm 26-4-1975 không khí chiến thắng lên đến cao trào cùng với việc tuyên bố trên Đài tiếng nói Việt Nam tên gọi: "Chiến dịch Hồ Chí Minh" thì nhạc sĩ đã trào dâng hạnh phúc và xúc cảm. Ngay trong đêm đó, ông đã viết bài: "Đất nước trọn niềm vui ". Viết xong, ông cùng con trai lớn của mình hát say sưa suốt đêm: "Hội toàn thắng náo nức Đất nước/Ta muốn bay lên say ngắm sông núi hiên ngang... Ta muốn ôm hôn mỗi tấc đất quê hương"...
Bay lên từ rừng cờ trong tâm tưởng
Nhạc sĩ kể rằng, ông viết từ đêm 26-4 có nghĩa là chưa có rừng cờ chiến thắng, niềm vui "đi trong muôn ánh sao vàng cờ đỏ tung bay" là niềm vui trong tâm hồn, trong mơ ước khi nghĩ về ngày vui trọn vẹn. Nhạc sĩ đã viết bằng dự cảm nhưng cũng bằng niềm tin tuyệt đối của mọi người dân Việt Nam sống trong thời kỳ lịch sử ấy.
NSND Trọng Bằng - Tổng thư ký Hội Nhạc sĩ Việt Nam đã nhận xét: "Ta muốn bay lên" niềm vui lớn quá làm cho con người như "bay lên" khỏi mặt đất để nhìn tới được nơi đang chiến thắng, nhìn trước được ngày toàn thắng". Dường như nhạc sĩ muốn bay lên để nhìn được đại cảnh chiến thắng mới thỏa lòng. Cả hai ca khúc "Đất nước trọn niềm vui" và "Gặp nhau trên đỉnh Trường Sơn " của nhạc sĩ Hoàng Hà đều được NSND Trung Kiên thể hiện rất thành công.
Năm 1977, nhạc sĩ vào miền nam và năm 1985, ông đã đưa vợ và ba người con vào Vũng Tàu thỏa ước nguyện sống ở những nơi ông từng hướng đến bằng cả tâm hồn trong ngày chiến thắng. Đến nay, nhạc sĩ Hoàng Hà đã 77 tuổi. Ông đang sống ở miền Nam và nhớ về Hà Nội với nhiều kỷ niệm. Nhớ những người con của ông đang sống và làm việc ở Thủ đô.
Bài Ca "đổi đời" cho con
Chúng tôi gặp NSƯT Hoàng Lương - Trưởng đoàn Ca nhạc Đài Tiếng nói Việt Nam, người con trưởng đồng thời là "trưởng ban đại diện phía bắc" của nhạc sĩ Hoàng Hà và được biết chính từ bài "Đất nước trọn niềm vui " mà anh trở thành nhạc sĩ.
Anh tâm sự: với tôi, việc thức cả đêm hát cùng bố bài ca ấy không phải là điểm lớn cần nhớ, mà là bước chuyển quyết định cả đời mình vì tôi đã chọn nghề từ bài hát ấy.
Lứa chúng tôi sinh ra khi hòa bình lập lại ở miền Bắc nhưng vẫn đau đáu hướng về miền Nam. Tuổi thơ của tôi bắt ếch, bắn chim và đi suốt các nẻo đường sơ tán. Bao nhiêu khao khát hòa bình đến mức mệt mỏi không muốn đi sơ tán nữa, nhiều gia đình trong đó có gia đình tôi như là quyết sống mãi với Thủ đô. Mỹ ném bom ác liệt, chúng tôi cũng chán không xuống hầm trú ẩn. Nhà tôi ở phố Yên Phụ, khi bom Mỹ ném xuống An Dương còn găm lại mảnh bom trên chăn gối của tôi. May sao đúng đêm ấy, cha tôi "lùa" cả nhà, xốc cả năm đứa con xuống hầm.
Sự sống chết từ trong gang tấc ấy làm cho tôi thấu hiểu chữ "trọn" niềm vui của cha mình. Ngày toàn thắng là ngày vui trọn vẹn nhất. Chỉ một chữ "trọn" ấy thôi, tôi tự hào về bố tôi biết mấy. Tôi từng nung nấu ba mơ ước. Một là, mình sẽ làm nhà văn, hai là làm họa sĩ và ba là lái ô-tô để được đi đây đó. Tôi là học sinh trường Chu Văn An và có khiếu văn chương, tôi cũng từng đi trại hè thiếu nhi ở Ba Lan và đoạt giải vẽ nhưng tôi đã từ bỏ ngay các ước mơ để chuyển sang học nhạc sau khi phục cha mình viết "Đất nước trọn niềm vui". Tôi hiểu, làm nhạc sĩ có thể diễn tả, chắp cánh cho những tư tưởng tình cảm tuyệt vời đến thế".
NSƯT Hoàng Lương nói thêm: Tôi học lớp 1, 2 tại nhà do "bố tôi dạy", lớp 3 tôi mới đến trường. Bố tôi dạy nhạc tôi từ nhỏ nhưng khi tôi tỏ ý sẽ theo học nhạc ông bảo: Học gì cũng được nhưng phải học chính quy. Tôi thi vào Trường âm nhạc Việt Nam (nay là Nhạc viện Hà Nội) và đã đỗ đầu. Ngay cả sau này ông cụ cũng hướng cho tôi phải sử dụng thạo vi tính và trang bị cho tôi một bộ vi tính. Có thể nói tôi có người cha vừa là nhạc sĩ, vừa là người thầy lớn nhất của tôi.
