Đồng bào dân tộc M’nông ở Bình Phước hiện nay có trên 10 nghìn người, chiếm 1,1% dân số của tỉnh. Với kinh nghiệm được tích lũy từ bao đời, người M’nông đã tạo nên nghề truyền thống riêng của dân tộc mình, trong đó có nghề dệt thổ cẩm.
Một số người M’nông nghiều kinh nghiệm kể lại, dệt thủ công truyền thống tích lũy và phát triển qua nhiều thế hệ, thể hiện kỹ thuật qua đôi bàn tay khéo léo và sáng tạo của người phụ nữ để phục vụ nhu cầu cuộc sống.
Dệt thổ cẩm đòi hỏi phải có năng khiếu, kỹ năng, nắm rõ kỹ thuật dệt; bên cạnh đó, phải nhận biết và khai thác đúng các nguyên liệu từ thiên nhiên như lá cây, vỏ cây rừng để phối tạo ra chất liệu nhuộm màu, cũng như kỹ thuật tạo hình hoa văn.
Những kỹ thuật, tri thức này còn thể hiện sự ghi nhớ, chắt lọc, sáng tạo và tích lũy qua thời gian để tạo ra sản phẩm độc đáo, riêng có của người M’nông.
Bảo vệ di sản nghề dệt thổ cẩm của người M’nông
Theo Quyết định số 1838 ngày 4/8/2022 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, nghề thủ công truyền thống Dệt thổ cẩm của người M’nông sinh sống tại xã Bù Gia Mập (huyện Bù Gia Mập) và các xã Đồng Nai, Thọ Sơn, Phú Sơn, Đắk Nhau (huyện Bù Đăng) thuộc danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Phước Nguyễn Khắc Vĩnh cho biết, việc công nhận nghề thủ công truyền thống dệt thổ cẩm của người M’nông là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia không chỉ là sự tôn vinh và khẳng định những giá trị lịch sử-văn hóa, khoa học của nghề truyền thống, mà còn là sự ghi nhận những nỗ lực của các cấp chính quyền địa phương, của ngành văn hóa, thể thao và du lịch, đặc biệt là tâm huyết của các nghệ nhân và cộng đồng người M’nông đối với việc duy trì, bảo tồn và phát huy giá trị nghề dệt thổ cẩm.
Cũng theo ông Vĩnh, cần có cơ chế, chính sách ưu đãi, hỗ trợ các hộ gia đình còn duy trì nghề dệt thổ cẩm tiếp cận nguồn vốn, nhằm tạo điều kiện mở rộng, phát triển sản xuất, kinh doanh phù hợp với nền kinh tế thị trường.
Trong đó, có chính sách khuyến khích, ưu đãi với nghệ nhân dệt thổ cẩm, người có tay nghề giỏi và xây dựng các buôn, sóc thành điểm du lịch cộng đồng; thành lập các hợp tác xã dệt thổ cẩm để quảng bá, giới thiệu sản phẩm tới đông đảo khách du lịch.
