Chủ trương di dời nhà ở trên và ven kênh rạch là chủ trương trúng, đúng và nhân văn của chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, bao năm qua, dù đã nỗ lực thực hiện nhưng do gặp vướng về thể chế, nguồn lực cho nên hiệu quả không đạt được như mong muốn.
Điểm nghẽn chung nhất của các dự án di dời nhà ở trên, ven kênh rạch là chính sách đền bù. Phần lớn các căn nhà trên và ven kênh rạch có nguồn gốc do lấn chiếm, không có đủ hồ sơ pháp lý để đạt điều kiện được đền bù, tái định cư. Với số tiền hỗ trợ ít ỏi, người dân khó tái lập được chỗ ở mới.
Để tạo sự đồng thuận của người dân và thực hiện thành công chương trình di dời nhà trên, ven kênh rạch, vấn đề cấp bách cần được thành phố giải quyết là có chính sách về nhà ở, tổ chức lại cuộc sống cho những hộ dân không đủ điều kiện được hưởng chính sách về nhà ở xã hội.
Một đề xuất mới đây của Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố đang được người dân mong đợi, đó là đất có nguồn gốc lấn chiếm kênh rạch được sử dụng trước tháng 7/2014 sẽ được hỗ trợ 70% giá bồi thường đất ở sau khi đã trừ nghĩa vụ tài chính.
Các trường hợp được giải quyết tái định cư nhưng tiền bồi thường không đủ so với giá trị của một suất tái định cư tối thiểu, thì được Nhà nước hỗ trợ đủ để được giao một suất tái định cư tối thiểu. Nếu tổng giá trị bồi thường không đủ thanh toán giá trị nhà ở trong khu tái định cư thì xem xét cho hộ dân trả góp. Ngoài ra, thành phố cũng có chính sách cho hộ dân có nhà trên, ven kênh rạch được thuê hoặc thuê mua nhà ở xã hội tùy theo nhu cầu và khả năng tài chính.
Việc nâng cao mức hỗ trợ, bồi thường, nhất là các chính sách tái định cư, thuê, mua nhà ở xã hội đối với những hộ dân nghèo sinh sống ven kênh rạch nhằm đảm bảo ổn định chỗ ở, ổn định cuộc sống cho người dân thể hiện chủ trương nhân văn và tốt đẹp của Thành phố Hồ Chí Minh.
Tuy nhiên, để nhận được đồng thuận cao của người dân, bên cạnh chính sách về nhà ở còn phải đi kèm chính sách về an sinh xã hội. Hầu hết người dân sống trên, ven kênh rạch đều là lao động nghèo, mưu sinh bằng các nghề buôn gánh, bán bưng, lao động tự do. Do vậy, nếu bố trí người dân tái định cư ở các chung cư cao tầng, xa chỗ họ sinh sống mà không tạo điều kiện việc làm thì rất có thể người dân sẽ bỏ nơi ở mới (đã từng xảy ra tại chung cư tái định cư Vĩnh Lộc) để tái lấn chiếm kênh rạch.
Nếu các chính sách về nhà ở và an sinh được thực hiện song song, chắc chắn sẽ nhận được sự đồng thuận cao của người dân, bởi có một chỗ ở ổn định, sạch đẹp hơn mong ước từ lâu của họ.
Xin mượn lời một hộ dân có nhà ở trên, ven kênh rạch tại Quận 8 để kết thúc bài viết này: “Việc di dời nhà ở trên, ven kênh rạch cần được chính quyền thành phố bắt tay thực hiện ngay, nhằm cải thiện đời sống của người dân, góp phần chỉnh trang diện mạo đô thị của thành phố, đúng với tinh thần Nghị quyết 98 mà Quốc hội trao cho Thành phố Hồ Chí Minh để xây dựng một đô thị hiện đại, văn minh và nghĩa tình”.
