Các khu đô thị vệ tinh Hòa Lạc, Xuân Mai, Phú Xuyên, Sóc Sơn và Sơn Tây kỳ vọng giải quyết được nhiều vấn đề đối với Hà Nội như giãn dân, liên kết vùng, phát triển kinh tế, giải tỏa áp lực cho nội đô. Tuy vậy, tiến độ triển khai vẫn chậm trễ; các quy hoạch phân khu có liên quan vẫn chưa hoàn tất.
Ba đô thị Hòa Lạc, Xuân Mai và Phú Xuyên được định hướng phát triển công nghiệp, công nghiệp công nghệ cao là ngành mũi nhọn, nhưng chức năng đất công nghiệp chiếm quy mô quá nhỏ so với mục tiêu: Đô thị Hòa Lạc khoảng 126ha (định hướng 401ha); đô thị Phú Xuyên 272ha (định hướng 800ha); đô thị Xuân Mai khoảng 122ha (định hướng 223ha). Đáng chú ý, đô thị vệ tinh Hòa Lạc được xác định là trung tâm nghiên cứu, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao với quy mô đất theo quy hoạch hơn 948ha, nhưng đến nay mới có Trường đại học FPT chuyển về, Trường đại học Quốc gia Hà Nội bắt đầu lộ trình di dời.
Không những thế, tiến độ lập, phê duyệt quy hoạch các phân khu đô thị tại đây cũng chưa đạt như kỳ vọng. Tại huyện Sóc Sơn có bảy phân khu trong phạm vi quy hoạch đô thị vệ tinh Sóc Sơn, đến nay mới phê duyệt năm nhiệm vụ quy hoạch phân khu đô thị Sóc Sơn, tỷ lệ 1/2.000. Hay tại huyện Thạch Thất, đô thị vệ tinh Hòa Lạc còn năm phân khu đang chờ phê duyệt quy hoạch.
Nhằm đẩy nhanh tiến độ, lãnh đạo thành phố Hà Nội đã nhiều lần chỉ đạo cơ quan chức năng sớm hoàn thành, trình duyệt quy hoạch phân khu đô thị thuộc năm đô thị vệ tinh. Bởi việc chậm triển khai các đồ án quy hoạch phân khu đô thị tại đô thị vệ tinh dẫn đến các đồ án quy hoạch chi tiết, dự án đầu tư phát triển đô thị tại khu vực này bị đình trệ.
Trong điều kiện hiện nay, khi Hà Nội đang trong quá trình rà soát, điều chỉnh quy hoạch hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến 2050, nhiều chuyên gia khuyến nghị giải pháp tính đến nguồn lực thực hiện và nghiên cứu đưa ra các ý tưởng quy hoạch sát với thực tiễn. Thiết lập sự liên kết về giao thông và kinh tế, như tập trung nguồn lực đầu tư công vào các đường vành đai 3, 4, 5 và những đường cao tốc nối trực tiếp tạo điều kiện liên kết.
Giới chuyên gia cho rằng, ngoài việc đề ra những chính sách đột phá nhằm đẩy nhanh tiến độ triển khai xây dựng năm đô thị vệ tinh, thành phố Hà Nội cần sớm hoàn thiện quy hoạch phân khu nhằm từng bước cụ thể hóa quy hoạch chung các khu đô thị vệ tinh. Chuyên gia của Viện Quy hoạch đô thị và nông thôn quốc gia (Bộ Xây dựng) khuyến nghị, trong giai đoạn này, chúng ta không nên thực hiện các dự án để tiếp tục chất tải thêm dân cư, thu hút thêm lao động vào trong khu vực nội đô. Cần đẩy nhanh việc phát triển các đô thị tại ngoại vi, đô thị vệ tinh, thực hiện các biện pháp di dời cơ sở y tế, giáo dục, công sở, nhà máy… để thu hút dân cư ra bên ngoài.
