ND- Ðầu tháng 6 vừa qua, T.Ư Ðảng CS và Quốc vụ viện Trung Quốc ban hành "Ðề cương Quy hoạch phát triển nhân tài trung và dài hạn Quốc gia (2010-2020)" (gọi tắt là Ðề cương nhân tài), nhằm xây dựng đội ngũ nhân tài có sức cạnh tranh trên thế giới và thực thi chiến lược chấn hưng đất nước. Chúng tôi xin giới thiệu một số nội dung để bạn đọc tham khảo.
Tại cuộc gặp hơn 70 chuyên gia, đại diện cho đội ngũ trí thức và quản lý tài năng trở về nước làm việc, đang nghỉ dưỡng tại khu nghỉ mát Beidaihe ở tỉnh Hà Bắc do Ban Chấp hành T.Ư Ðảng CS và Nhà nước Trung Quốc tổ chức cuối tháng 7 vừa qua, Phó Chủ tịch nước Tập Cận Bình một lần nữa nhấn mạnh, Ðảng và Nhà nước Trung Quốc rất tôn trọng và ủng hộ, trao quyền tự do nghiên cứu, đồng thời tạo mọi điều kiện làm việc và sinh sống thuận lợi cho các chuyên gia, nhất là các nhà khoa học hàng đầu có khả năng "đột phá" trong các lĩnh vực kỹ thuật then chốt, phát triển ngành công nghiệp kỹ thuật cao và những đề tài nghiên cứu mới. Ông kêu gọi chính quyền các địa phương đẩy mạnh hơn nữa chủ trương đào tạo và thu hút nhân tài cho đất nước.
"Ðề cương nhân tài" là một kế hoạch lớn tiếp theo hàng loạt biện pháp về vấn đề này. Ðề cương nêu ra mục tiêu tổng thể phát triển nhân tài đến năm 2020 là, tổng lượng nguồn nhân tài phải từ 114 triệu người hiện nay tăng lên đến 180 triệu người; tỷ lệ số người có trình độ đại học ở độ tuổi lao động từ gần 10% hiện nay tăng lên đến 20%, đồng thời xây dựng một số điểm cao nhân tài trong các lĩnh vực trọng điểm phát triển kinh tế và xã hội như chế tạo trang thiết bị, thông tin, công nghệ sinh học, hàng không vũ trụ, v.v. Một số mục tiêu cụ thể: Ðến năm 2020, sẽ đào tạo được 3,8 triệu nhân viên nghiên cứu phát minh và 40 nghìn nhân viên kỹ thuật trình độ cao, hơn năm triệu nhân viên chuyên môn cần thiết cho các lĩnh vực kinh tế trọng điểm như: sản xuất thiết bị, thông tin, vật liệu mới, hàng không, tài chính, ngoại thương, bảo vệ môi trường, năng lượng, giao thông vận tải, kỹ thuật nông nghiệp... Ngoài ra, Trung Quốc sẽ đào tạo hơn tám triệu người hoạt động trong lĩnh vực phát triển xã hội trọng điểm như giáo dục, chính trị, tuyên giáo, y tế...
Ðể cương nêu rõ nhiệm vụ chủ yếu xây dựng đội ngũ nhân tài: Một là, chú trọng đào tạo nhân tài khoa học - kỹ thuật loại hình sáng tạo, cố gắng bồi dưỡng một số nhà khoa học, nhân tài dẫn đầu khoa học công nghệ, kỹ sư trình độ thế giới và ê-kíp mới sáng tạo trình độ cao. Hai là, ra sức khai thác nhân tài chuyên ngành, bức xúc cần thiết cho các lĩnh vực trọng điểm phát triển kinh tế và xã hội, tạo sự hỗ trợ chất xám cho việc phát triển hệ thống công nghiệp hiện đại. Ba là, trù tính chung thúc đẩy xây dựng đội ngũ nhân tài như nhân tài kinh doanh, quản lý doanh nghiệp, nhân tài kỹ năng cao, nhân tài thực dụng nông thôn, v.v. đào tạo hàng trăm triệu nhân tài các loại, mấy chục triệu nhân tài chuyên ngành và một số nhân tài sáng tạo mũi nhọn.
Trung Quốc được xem là nước có số lượng nhà nghiên cứu khoa học lớn hàng đầu trên thế giới, khoảng 38 triệu người. Nhưng, chỉ có khoảng mười nghìn người trong số họ là chuyên gia hàng đầu. Mức độ phát triển nhân tài của Trung Quốc so với các nước tiên tiến trên thế giới vẫn còn một khoảng cách khá lớn và có nhiều điểm chưa thích hợp so với nhu cầu phát triển kinh tế, xã hội. Ðể đạt được mục tiêu đó, Ðề cương đã nêu ra mười chính sách quan trọng như: thực thi chính sách thuế, tài chính thúc đẩy bảo đảm ưu tiên đầu tư nhân tài, thực thi chính sách hỗ trợ nhân tài lập nghiệp, thực thi chính sách bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, v.v. đồng thời đã xác định 12 chương trình nhân tài quan trọng như "Chương trình thúc đẩy nhân tài sáng tạo", "Chương trình phát triển anh tài thanh niên", "Chương trình đào tạo cơ sở sinh viên tốt nghiệp đại học và cao đẳng", v.v. Ðiều đáng chú ý là, Trung Quốc sẽ thực thi chính sách nhân tài mở cửa hơn, ra sức thu hút nhân tài cao cấp ở nước ngoài về nước, đến Trung Quốc sáng tạo và lập nghiệp.
Trung Quốc chú ý cải thiện vấn đề quản lý nhân sự, chuẩn hóa các hoạt động hành chính và thúc đẩy cơ quan quản lý nhân sự giảm thiểu các thủ tục hành chính và lệ phí. Bên cạnh đó, thiết lập và hiện đại hóa các chế độ cho viện nghiên cứu khoa học, trường học, chế độ y tế công cộng để phù hợp chế độ quản lý nhân tài. Hoàn thiện thể chế quản lý nhân sự lãnh đạo doanh nghiệp Nhà nước, kiện toàn chế độ nhân sự doanh nghiệp phù hợp yêu cầu của doanh nghiệp hiện đại. Khuyến khích địa phương và doanh nghiệp kết hợp với nhau thí điểm cải cách quản lý nhân tài, hội nhập với hệ thống quản lý nhân tài trên thế giới. Cơ chế phát hiện đánh giá nhân tài chủ yếu dựa vào yêu cầu về trách nhiệm đối với nghề nghiệp, sau đó mới xét tới năng lực, thành tích cũ. Hoàn thiện tiêu chuẩn đánh giá nhân tài, khắc phục tình trạng quá coi trọng bằng cấp và lý thuyết suông, chú trọng hơn vào năng lực thực tế và những cống hiến mà họ đạt được để đánh giá. Ðiều phối hài hòa thu nhập trong các cơ quan Nhà nước và các doanh nghiệp Nhà nước, thúc đẩy cải cách hệ thống tiền lương. Kiện toàn cơ chế khuyến khích nhân lực quản lý cho doanh nghiệp nhà nước, đưa ra các phương pháp khuyến khích trung và dài hạn như có quyền sở hữu cổ phần hoặc ưu đãi khác, chế độ ưu đãi về tiền lương, địa vị, cải thiện đời sống, phúc lợi xã hội, cho vay vốn để lập nghiệp hay tăng phí mua bản quyền sở hữu trí tuệ, tăng ưu đãi về thuế... về chính sách thu hút nhân tài từ nước ngoài trở về lập nghiệp. Trung Quốc áp dụng một loạt các chính sách ưu đãi như nhập cảnh, định cư, bảo hiểm, nhà ở, đảm nhận các chức vụ quan trọng và tham gia vào các công việc của quốc gia...
Ðể thu hút nhân tài từ nước ngoài về nước tham gia công việc nghiên cứu, Trung Quốc đã đề ra rất nhiều kế hoạch như "Kế hoạch trăm người", "Kế hoạch thu hút nhân tài kiệt xuất từ nước ngoài", "Kế hoạch đội sáng tạo hợp tác quốc tế"... Chính phủ tài trợ cho các dự án nghiên cứu của những trường đại học và viện nghiên cứu tuyển dụng họ. Ðầu năm 2007, Viện Khoa học Trung Quốc đã cử một đoàn tuyển dụng nhân tài với quy mô lớn, đi đến các nước châu Âu và Mỹ, tuyển dụng nhân tài là các lưu học sinh ưu tú. Ðây là một trong những hoạt động tuyển dụng ở nước ngoài quan trọng nhất của Viện Khoa học Trung Quốc trong thời gian qua.
Nhằm đáp ứng nhu cầu hội nhập thị trường thế giới, nhiều công ty có tầm cỡ ở Trung Quốc, thuộc sở hữu tư nhân cũng như nhà nước, đang cạnh tranh với nhau để thu hút những nhà quản lý từng làm việc cho các công ty đa quốc gia ở Trung Quốc hay ở nước ngoài. Trong gần 15 năm, Trung Quốc đã nỗ lực thu hút chất xám là những nhân tài khoa học - kỹ thuật người Trung Quốc từ Mỹ trở về nước làm việc. Tháng 12-2008, chính quyền cũng phát động chương trình "Hàng nghìn nhân tài" với mục tiêu là đưa 2.000 nhân tài về nước trong vòng 5 - 10 năm tới. Chính quyền các tỉnh cũng đã khởi động các chiến dịch hấp dẫn tài năng "nhí" từ người Trung Quốc hồi hương. Chính sách thu hút nhân tài hồi hương cũng tập trung vào số lưu học sinh thông qua các buổi giao lưu, giới thiệu tình hình đất nước và tổ chức tuyển dụng việc làm. Giờ đây, quan niệm trong giới lưu học sinh Trung Quốc đã có nhiều thay đổi. Thay vì muốn tìm việc làm ở trời Tây, họ cho rằng, trở về nước làm việc là con đường hấp dẫn nhất bởi họ vừa được phát triển sự nghiệp, vừa được cống hiến cho Tổ quốc.
Thống kê cho thấy, 90% các nhà khoa học ở Trường đại học Jiaotong là những Hoa kiều hồi hương và họ đã dẫn đầu trong lĩnh vực sáng kiến nghiên cứu. Các tập đoàn công nghiệp như Haier, China Netcom và Brilliance China Automotive Holdings chiêu mộ nhân tài của McKinsey, A.T.Kearney và nhóm Tư vấn Boston. Không chỉ có các công ty tư nhân, các công ty quốc doanh ở Trung Quốc nay cũng bắt đầu bỏ ra nhiều tiền để thu hút nhân tài. Chẳng hạn, Công ty Bảo hiểm Bình An, nhà bảo hiểm nhân thọ lớn thứ hai của Trung Quốc, đã chịu trả lương cao hơn 50% cho các giám đốc của Canadian Imperial Bank of Commerce và American International Group (AIG) để mời họ về làm việc cho mình. Mới đây, Bình An còn bỏ ra 65 nghìn USD/năm để tuyển dụng một giám đốc từng làm việc cho một ngân hàng quốc tế. Mức lương này cao hơn mức lương cũ của vị giám đốc đó đến 40%. Các công ty Trung Quốc nay đang thu hút nhân tài người Trung Quốc đang làm việc ở nước ngoài. Một số giám đốc phải chấp nhận mức lương thấp hơn khi họ về làm cho các công ty trong nước. Nhưng đổi lại, họ được bù đắp bằng quyền mua cổ phiếu ưu đãi, được cấp nhà ở, được nhận nhiều trách nhiệm hơn và được làm việc với một công ty có nhiều triển vọng tăng trưởng.
