Sân chơi nghệ thuật cho trẻ khiếm thị
Học sinh khiếm thị tập làm gốm trong Ngôi nhà nghệ thuật.
Tại lễ khai trương Ngôi nhà nghệ thuật mới dành cho học sinh khiếm thị của trường PTCS Nguyễn Đình Chiểu (Hà Nội), Lê Hương Giang, cựu học sinh của trường nhớ lại thời điểm cách đây gần chục năm, khi đang học lớp 4, em và các bạn khiếm thị bày những chiếc mẹt tre, ngồi tại sân trường để nặn gốm. Giờ đây, khi trở lại trường, chứng kiến các bạn học sinh khoá sau có một không gian rộng rãi, có thể học và trưng bày những sản phẩm nghệ thuật do chính các em làm, Giang thấy thật vui và xúc động.
Dù đã ra trường nhiều năm, hiện đang học Khoa Tâm lý học, Trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, Giang vẫn giữ ấn tượng tốt đẹp về các thầy, cô giáo, những người đã góp phần chăm sóc nuôi dưỡng mình. Và một trong những người để lại kỷ niệm đẹp trong em là thầy Đào Ngọc Huỳnh, người đã dạy em và bạn bè làm gốm.
Giang tâm sự: "Trước kia, chúng em không hề nghĩ học sinh khiếm thị có thể vẽ tranh, làm gốm. Cùng với một số nghệ sĩ tâm huyết, thầy Huỳnh tới trường Nguyễn Đình Chiểu và đề nghị nhà trường cho phép dạy học sinh khiếm thị làm gốm. Từ khi có môn học này, chúng em có một sân chơi khác. Sau những giờ học căng thẳng, chúng em có thể xuống lớp gốm, thả hồn vào những miếng đất sét, bàn xoay… Những sản phẩm đầu tiên giúp Giang và các bạn học sinh khiếm thị gửi cảm xúc, trí tưởng tượng về cuộc sống chung quanh. Sau này, khi có nhiều người biết và đến với lớp gốm hơn, chúng em có thể truyền những thông điệp trong thế giới của mình đến với mọi người".
Em Phùng Văn Huy, học sinh lớp 5A1, nói rất thích học gốm cùng thầy Huỳnh. Đến với lớp gốm hơn một năm, em đã có nhiều niềm vui, và hằng tuần rất mong chờ đến ngày thứ bảy, chủ nhật để được học làm gốm.
Em Phùng Văn Minh, cựu học sinh của trường Nguyễn Đình Chiểu, đến với lớp gốm của Ngôi nhà nghệ thuật từ ngày đầu thành lập. Có năng khiếu đặc biệt với môn này, Minh từng có sản phẩm gốm được đấu giá cách đây gần bốn năm, thu về 35 triệu đồng. Minh thích làm những sản phẩm như bình, cốc…. Em muốn gửi thông điệp: Người khiếm thị tuy không nhìn được, nhưng cũng có thể làm được nhiều việc. Và mong ước của Minh là, thời gian tới, nhiều bạn khiếm thị có thể tham gia lớp gốm. Đây sẽ không phải là môn nghệ thuật đơn thuần, mà có thể là một nghề mới cho người khiếm thị.
Cô bé khiếm thị Vũ Thị Hải Anh, 15 tuổi, đến từ Nam Định lại gắn bó với lớp vẽ của Ngôi nhà nghệ thuật do hoạ sĩ Dương Thị Ái Nhi hướng dẫn. Với em, đề tài yêu thích nhất là ngôi nhà, vườn cây.
Nhà điêu khắc Đào Ngọc Huỳnh, một trong những người gắn bó với dự án “Ngôi nhà nghệ thuật” của trường Nguyễn Đình Chiểu từ những ngày đầu tiên qua những lớp dạy gốm. Ông tâm sự, với những người lập ra dự án này, điều đơn giản là mong muốn nghệ thuật trở thành một liệu pháp giải toả tâm lý, giúp các học sinh khiếm thị lạc quan, tự tin hơn, xoá đi mặc cảm với khuyết tật của mình.
Ông Huỳnh chia sẻ, khi dạy các em làm gốm, khó khăn nhất là các em không hình dung ra được hình khối, không gian chung quanh. Nhưng ông cảm nhận một điều đặc biệt là, các em khiếm thị mang trong mình một khát khao mà người không khuyết tật khó cảm nhận được. Trải qua 10 năm gắn bó và dạy các em khiếm thị, mỗi học sinh đều để lại trong ông những ấn tượng sâu sắc, bởi mỗi em là một thế giới, một không gian riêng khó có thể đong đếm hết vui, buồn.
Hết lòng vì trẻ khiếm thị
Sản phẩm của học sinh khiếm thị.
Bà Phạm Thị Kim Nga, Hiệu trưởng trường PTCS Nguyễn Đình Chiểu cho biết, từ năm 1999, với ý tưởng thực hiện một dự án nghệ thuật cho học sinh khiếm thị của bà Elisabeth Pearsson, một nhà làm gốm và hoạt động nghệ thuật người Thuỵ Điển, và được Hiệu trưởng đầu tiên của nhà trường ủng hộ, học sinh khiếm thị đã được tiếp cận nhiều hơn với hội hoạ và gốm.
Khởi đầu với ý tưởng “Nghệ thuật vượt qua thị giác”, và tiếp đó là “Giao lưu nghệ thuật: Con đường nhân văn dẫn đến tình bạn và sự hiểu biết”, ý tưởng xuyên suốt dự án là mang lại cơ hội cho học sinh khiếm thị tiếp cận với nghệ thuật. Với mục đích để nghệ thuật trở thành phương tiện giúp các em nhìn sâu vào bản thân, từ đó thể hiện cách suy nghĩ, cảm xúc của mình với cuộc sống chung quanh qua các tác phẩm nghệ thuật, cũng như rộng mở cơ hội nghề nghiệp sau này.
Các hoạt động của dự án tập trung vào giảng dạy nghệ thuật (gốm, vẽ, tạo hình), giao lưu, hội thảo và triển lãm.
Trải qua một hành trình khá dài, dự án đã thu hút nhiều nghệ sĩ tham gia. Đó là những lớp hội hoạ do các hoạ sĩ, giáo viên như Thẩm Đức Tụ, Thẩm Cẩm Phương, Dương Ái Nhi, Nguyễn Hương Giang… giảng dạy. Hay lớp gốm do hoạ sĩ Nguyễn Trường Linh, nhà điêu khắc Đào Ngọc Huỳnh, Đỗ Quốc Vỵ, nghệ nhân Bát Tràng Phạm Anh Đức truyền kiến thức. Các học sinh khiếm thị cũng có cơ hội tham quan những làng gốm, xưởng gốm cổ truyền ở nhiều địa phương như Bát Tràng (Hà Nội), Hương Canh (Vĩnh Phúc), Phù Lãng (Bắc Ninh), Cậy (Hải Dương), Làng Ngòi (Bắc Giang)...
Và không thể không nhắc đến những thành công đáng kể của chương trình. Đó là ba triển lãm nghệ thuật trưng bày những tác phẩm của học sinh khiếm thị trường Nguyễn Đình Chiểu diễn ra tại Hà Nội vào các năm 2009, 2011, 2015. Ngoài ra, sản phẩm của học sinh khiếm thị cũng được gửi tham gia Triển lãm nghệ thuật của học sinh tại một số thành phố của Thuỵ Điển như Stockholm, Gotenborg, Ytstad, Tomellila, Malmo...
Vào tháng 8-2015, Ngôi nhà nghệ thuật lần thứ hai được tái khởi công xây dựng với sự tài trợ chính của Hiệp hội Các doanh nghiệp vừa và nhỏ Thành phố Hà Nội. Địa điểm được xây dựng trên diện tích khoảng 100 m2, gồm ba khu: khu lớp học, phòng trưng bày, nhà kho và khu vệ sinh. Thiết kế của công trình đáp ứng yêu cầu tiếp cận cho người khuyết tật nói chung và những đặc thù riêng của người khiếm thị.
Bên cạnh nghệ sĩ Elisabeth Persson, rất nhiều tổ chức, cá nhân, các nghệ sĩ, hoạ sĩ, nghệ nhân luôn đồng hành và giúp đỡ trường PTCS Nguyễn Đình Chiểu thực hiện chương trình “Nghệ thuật với học sinh khiếm thị”.
Hiệu trưởng của trường Nguyễn Đình Chiểu hy vọng, dự án sẽ ngày càng phát triển, mang lại một không gian nghệ thuật đầy sáng tạo và nhân văn cho học sinh khiếm thị. Đây sẽ là sân chơi không chỉ cho gần 200 học sinh khiếm thị của nhà trường, mà còn dành cho học sinh khuyết tật ở Hà Nội cũng như các tỉnh, thành phố khác.
Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội Phạm Xuân Tiến cho rằng, Ngôi nhà nghệ thuật của trường Nguyễn Đình Chiểu thực sự là địa chỉ giúp cho các học sinh khiếm thị có cơ sở vật chất để thoả sức sáng tạo những ý tưởng của mình, tạo thành những sản phẩm thực tế, giúp các em thấy được giá trị của bản thân, vươn lên nhiều hơn trong cuộc sống.
