Chấn chỉnh việc đào tạo, cấp chứng chỉ ngoại ngữ

Lộn xộn trong việc cấp chứng chỉ

Hiện nay, không chỉ giáo viên dạy ngoại ngữ mà các cán bộ, công chức, viên chức một số ngành, địa phương được yêu cầu phải có chứng chỉ ngoại ngữ tiếng Anh theo khung sáu bậc châu Âu (A1, A2, B1, B2, C1, C2) để tiếp tục giữ vị trí công tác, chuyển ngạch, nâng ngạch hoặc bổ nhiệm. Bên cạnh đó, khi nhận hồ sơ xin việc cho các vị trí như lái xe, bảo vệ chung cư, nhân viên thư viện xã, phường, nhiều đơn vị tuyển dụng cũng yêu cầu ứng viên có chứng chỉ ngoại ngữ. Ðể được miễn thi ngoại ngữ đầu vào và đầu ra, nhiều học viên các lớp cao học, nghiên cứu sinh cũng cần các chứng chỉ ngoại ngữ B1, B2... Nếu đánh cụm từ "mua bán chứng chỉ tiếng Anh tại Hà Nội" vào trang tìm kiếm google sẽ cho hơn 600 nghìn kết quả; cụm từ "làm chứng chỉ tiếng Anh lấy ngay" sẽ cho 385 nghìn kết quả tìm kiếm... Tìm hiểu trang web: http://tienganhb1b2c1.edu.vn của Trung tâm ngoại ngữ T&G, có địa chỉ tại số 272 Khương Ðình (Thanh Xuân, Hà Nội), người đọc sẽ gặp những dòng quảng cáo bắt mắt như: Tuyển sinh và đào tạo tiếng Anh A2, B2, B1, C1 theo khung tham chiếu châu Âu; hỗ trợ đầu ra 99%, học thật, thi thật và có lưu hồ sơ gốc.

Trong vai người có nhu cầu cấp chứng chỉ tiếng Anh B1, chúng tôi liên hệ với đại diện của Trung tâm ngoại ngữ T&G là anh Trung, số điện thoại 0977.179.xxx và được anh hướng dẫn rất nhiệt tình: "Nếu anh cần chứng chỉ tiếng Anh B1 của Trường đại học (ÐH) Hà Nội cấp thì nộp cho em 12 triệu đồng, thi tại trường. Nếu thi tại Trường ÐH Vinh (Nghệ An) thì nộp 6,5 triệu đồng, em bao đỗ 99,9%. Anh đưa trước cho em 50% tổng số tiền và kèm hai ảnh, chứng minh thư bản sao, số tiền còn lại đưa nốt trước khi vào phòng thi. Nếu muốn chứng chỉ loại khá, giỏi thì nộp thêm từ ba triệu đến năm triệu đồng...". Trong khi đó, theo thông báo của các cơ sở đào tạo được Bộ GD và ÐT cho phép tổ chức thi, cấp chứng chỉ, kinh phí cho việc cấp chứng chỉ khoảng 1,8 triệu đồng. Khi chúng tôi thắc mắc về sự chênh lệch số tiền lệ phí này thì anh Trung giải thích, do Trường ÐH Hà Nội là trường có thương hiệu nổi tiếng cho nên chứng chỉ được đánh giá cao hơn các nơi khác.

Khác với Trung tâm ngoại ngữ T&G, Trung tâm ngoại ngữ Hoàng Phương ở phố Tạ Quang Bửu (Hà Nội), gần trụ sở Bộ GD và ÐT lại có nhiều chiêu trò tuyển sinh "hút khách" hơn. Ông Hùng đại diện Trung tâm cho biết: Các chứng chỉ tiếng Anh trong khung tham chiếu sáu bậc thì khoảng bảy triệu đồng và đưa trước bốn triệu đồng để làm hồ sơ gốc. Nếu dưới 10 người đăng ký thì lấy chứng chỉ luôn và không phải thi, còn hơn 10 người đăng ký thì phải thi nhưng sẽ có "chống trượt". Ðể chứng minh cho lời nói của mình, ông Hùng đưa ra một xấp chứng chỉ ngoại ngữ tiếng Anh của nhiều người được ông làm giúp nhưng chưa đến lấy. Khi chúng tôi chuẩn bị dời đi thì ông Hùng vội vã giấu ngay xấp chứng chỉ đó vào đống bìa các-tông ở góc nhà và coi như không có chuyện gì xảy ra...

Có "cầu" ắt có "cung", chính điều đó đã tiếp tay cho những đối tượng làm văn bằng, chứng chỉ giả; làm bài thi hộ... Vừa qua, Tòa án nhân dân TP Hà Nội xét xử Hoàng Thu Hoài (sinh năm 1981, trú ở phường Dịch Vọng, quận Cầu Giấy, Hà Nội) 30 tháng tù về tội "Làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức". Trước đó, do nắm được nhu cầu của nhiều người cần chứng chỉ ngoại ngữ để xin việc làm, Hoài đã đặt các đối tượng quen trên mạng làm chứng chỉ, văn bằng giả, còn mình làm đầu mối tiêu thụ. Mỗi chứng chỉ Hoài thu từ 70 đến 350 nghìn đồng. Tại quận Hoàng Mai (Hà Nội), Công an quận cũng vừa triệt phá đường dây chuyên làm giả giấy tờ, bằng cấp tại Hà Nội. Ðối tượng bị bắt là Cao Thị Ngọc Anh (sinh năm 1983, trú tại phường Yên Sở, quận Hoàng Mai) đang có hành vi giao bằng đại học giả cho khách hàng. Mở rộng điều tra, các trinh sát thu giữ rất nhiều con dấu, hàng trăm phôi bằng, chứng chỉ tiếng Anh giả mạo tại nhà Ngọc Anh. Ðược biết, mỗi bộ văn bằng, chứng chỉ ngoại ngữ giả được Ngọc Anh và các đồng phạm bán từ ba đến năm triệu đồng. Ðây là hai trong nhiều vụ án làm giả văn bằng, chứng chỉ đã được các lực lượng chức năng phát hiện, triệt phá trong thời gian gần đây. Ðiều đó gióng lên hồi chuông cảnh báo về tình trạng học thật nhưng thi giả hoặc chỉ cần có tiền thì không cần học mà vẫn có văn bằng, chứng chỉ.

Buông lỏng trong quản lý

Vừa qua, Thanh tra Bộ GD và ÐT đã công bố kết luận thanh tra việc ôn tập, thi đánh giá NLNN tổ chức tại Trường cao đẳng Công nghệ Bắc Hà (thị xã Từ Sơn, Bắc Ninh) khi liên kết với Trường ÐH Vinh và Trường ÐH Sư phạm TP Hồ Chí Minh để tổ chức thi đánh giá NLNN. Trong ba đợt tổ chức thi đánh giá NLNN theo khung sáu bậc cho hơn 1.200 học viên, Thanh tra Bộ GD và ÐT khẳng định Sở GD và ÐT tỉnh Bắc Ninh, Trường ÐH Vinh và Trường ÐH Sư phạm TP Hồ Chí Minh tổ chức ôn tập, thi đánh giá NLNN cho các địa phương theo nhu cầu xã hội là không đúng đối tượng và không phải do Ðề án ngoại ngữ quốc gia 2020 giao. Công tác tuyển sinh, thu lệ phí được Trường cao đẳng Công nghệ Bắc Hà thực hiện trước khi ký hợp đồng liên kết với Trường ÐH Vinh; không thanh tra việc giao đề thi; cán bộ coi thi làm việc trong giờ hành chính, không cách ly; có tình trạng trao đổi, chép bài của nhau; nhiều cán bộ chấm thi chưa bảo đảm trình độ theo quy định. Nhiều học viên phải nộp lệ phí qua trung gian cao hơn so với quy định của nhà trường; chưa ban hành quyết định thành lập hội đồng thi. Trao đổi với chúng tôi, Phó Hiệu trưởng Trường cao đẳng Công nghệ Bắc Hà Vũ Xuân Trung thừa nhận những sai phạm của nhà trường đã nêu trong Kết luận thanh tra số 12/KL-TTr của Bộ GD và ÐT về việc ôn tập, thi đánh giá NLNN tổ chức tại trường. Ông Vũ Xuân Trung cho rằng, nếu tổ chức thi nghiêm túc, công tâm để đánh giá NLNN theo khung tham chiếu sáu bậc thì rất nhiều học viên, kể cả giáo viên dạy ngoại ngữ cũng không thể đỗ được.

Một bất cập lớn trong công tác cấp và sử dụng chứng chỉ ngoại ngữ hiện nay là nhiều cơ quan, đơn vị tuyển dụng, bổ nhiệm, nâng ngạch công chức, viên chức yêu cầu phải có chứng chỉ ngoại ngữ theo khung năng lực sáu bậc quy định tại Thông tư 01/2014/TT-BGDÐT, ngày 24-1-2014 của Bộ GD và ÐT, hoặc có chứng chỉ ngoại ngữ trình độ A, B, C cấp trước ngày 16-3-2014. Như vậy, chứng chỉ ngoại ngữ trình độ A, B, C cấp sau ngày 16-3-2014 không có giá trị. Tuy nhiên, hiện nay, hàng trăm cơ sở giáo dục vẫn cấp chứng chỉ A, B, C cho các đối tượng có nhu cầu. Một số lãnh đạo Sở GD và ÐT các địa phương cho biết không quản lý được các đơn vị này và không biết việc cấp chứng chỉ để làm gì trong khi phôi chứng chỉ vẫn do Bộ GD và ÐT cấp. Trước tình trạng lộn xộn trong việc cấp chứng chỉ ngoại ngữ và để làm rõ trách nhiệm quản lý về lĩnh vực này, chúng tôi nhiều lần liên hệ làm việc nhưng Bộ GD và ÐT đều né tránh.

Ðược biết, Bộ GD và ÐT đã yêu cầu các cơ sở đào tạo thuộc Ðề án ngoại ngữ quốc gia 2020 tạm dừng các hoạt động tổ chức ôn tập, thi đánh giá NLNN ngoài nhà trường cho các đối tượng không thuộc Ðề án. Tiếp tục thanh tra việc tổ chức ôn tập, thi đánh giá NLNN theo khung sáu bậc dành cho các đối tượng có nhu cầu của 10 đơn vị thuộc Ðề án; chỉ đạo các Sở GD và ÐT rà soát việc cho phép liên kết tổ chức ôn tập, thi đánh giá NLNN tại địa phương;... Tuy nhiên, những giải pháp này chỉ mang tính trước mắt, về lâu dài Bộ GD và ÐT cần sớm ban hành quy định cụ thể về việc tổ chức ôn tập, thi đánh giá NLNN sáu bậc của các trường thuộc Ðề án, hoặc các cơ sở đào tạo có đủ điều kiện liên kết với các trường này; xem xét, hỗ trợ các trường cao đẳng, đại học tại địa phương có đủ điều kiện tổ chức thi đánh giá NLNN cho học viên; thực hiện tốt công tác quản lý, thanh tra, kiểm tra việc tổ chức ôn tập, thi và cấp chứng chỉ ngoại ngữ tại các địa phương...