Cảnh báo hạn hán, thiếu nước bằng công nghệ viễn thám

Ông Nguyễn Ngọc Thành, Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi cho biết, thời gian qua tình trạng hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn đã xảy ra ở nhiều địa phương trên cả nước. Khu vực Bắc Bộ hạn hán, xâm nhập mặn, thiếu nước thường xảy ra trong sản xuất vụ đông xuân và đầu vụ mùa. Nguyên nhân là do lượng mưa thiếu hụt khiến hồ chứa thủy lợi, thủy điện dung tích trữ nước thấp; lòng dẫn các sông hạ thấp.

Còn tại khu vực Trung Bộ do nằm trong vùng có nền nhiệt cao, chịu ảnh hưởng của gió tây nam, lượng bốc hơi nhiều nên hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn cũng thường xuyên xảy ra. Riêng năm 2015, vùng Nam Trung Bộ có hơn 120 nghìn ha sản xuất nông nghiệp bị hạn hán.

Dự báo hạn hán, thiếu nước dựa trên công nghệ viễn thám

03/05/2025 07:40

Khu vực Tây Nguyên, các đợt hạn hán nghiêm trọng ở các năm 2002, 2014, 2016, 2024. Trong đó, năm 2016 có gần 180 nghìn ha bị ảnh hưởng do hạn hán, thiếu nước. Vùng Đồng bằng sông Cửu Long là khu vực bị ảnh hưởng của dòng chảy thượng nguồn, thủy triều… nên thường xuyên xảy ra xâm nhập mặn. Trong 10 năm gần đây, ở vùng này chịu tác động của 3 đợt xâm nhập mặn nghiêm trọng như năm 2015-2016, 2019-2020 và 2023-2024. Riêng năm 2015-2026, xâm nhập mặn làm 405 nghìn ha lúa; 28,5 nghìn ha cây ăn quả bị ảnh hưởng, thiệt hại.

Sản phẩm đầu ra của công nghệ viễn thám Wapor với ảnh vệ tinh có độ phân giải không gian nằm trong khoảng từ 300m đến 20m.

Tiến sĩ Hà Thanh Lân - Chuyên gia thực hiện dự án đánh giá tác động của hạn hán vùng Tây Nguyên

Nhằm hạn chế những ảnh hưởng, thiệt hại do hạn hán, thiếu nước đối với sản xuất nông nghiệp, Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) tài trợ Dự án đánh giá tác động của hạn hán vùng Tây Nguyên bằng công nghệ viễn thám thí điểm ở hai tỉnh Đắk Lắk và Lâm Đồng.

Dự án đánh giá tác động hạn hán vùng Tây Nguyên sẽ xây dựng công nghệ cảnh báo hạn hán trên nền tảng viễn thám cho khoảng 1.500km² vùng sản xuất nông nghiệp. Theo Tiến sĩ Hà Thanh Lân - Chuyên gia thực hiện dự án đánh giá tác động của hạn hán vùng Tây Nguyên do FAO tài trợ: "Sản phẩm đầu ra của công nghệ viễn thám Wapor với ảnh vệ tinh có độ phân giải không gian nằm trong khoảng từ 300m đến 20m. Từ đó, có thể thành lập bản đồ và giám sát, đo mức độ hạn hán, thiếu nước, sử dụng nước và năng suất nước tại các thửa ruộng, giúp ích cho việc ra quyết định sản xuất hiệu quả".

Ứng dụng công nghệ viễn thám sẽ giúp nâng cao năng lực quản lý, điều tiết nguồn nước, vận hành hồ chứa theo thời gian thực. Từ đó, giảm thất thoát nước, tăng hiệu quả tưới tiêu và chủ động ứng phó với thiên tai.

Cục trưởng Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi Nguyễn Tùng Phong

Bên cạnh đó, công nghệ viễn thám và các giải pháp sáng tạo, sử dụng dữ liệu để phân tích nguy cơ sẽ đưa ra những cảnh báo phù hợp. Qua đó, giúp cơ quan quản lý từ Trung ương đến địa phương giám sát, dự báo hạn hán, thiếu nước cho sản xuất nông nghiệp chủ động, minh bạch, giảm nhẹ rủi ro của thiên tai.

Cục trưởng Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi Nguyễn Tùng Phong cho biết: “Công tác cảnh báo hạn hán, thiếu nước là rất quan trọng, nhất là khu vực Tây Nguyên nơi có những vùng sản xuất nông nghiệp không nằm ngoài phạm vi tưới của hệ thống công trình thủy lợi. Vì vậy, ứng dụng công nghệ viễn thám sẽ giúp nâng cao năng lực quản lý, điều tiết nguồn nước, vận hành hồ chứa theo thời gian thực. Từ đó, giảm thất thoát nước, tăng hiệu quả tưới tiêu và chủ động ứng phó với thiên tai”.