Sớm xử lý dứt điểm dự án này là điều đang được tỉnh Bắc Kạn tập trung giải quyết.
Dự án kém hiệu quả
Dự án đầu tư xây dựng trung tâm bảo tồn gen và phát triển giống bò Mông tại huyện Chợ Mới, tỉnh Bắc Kạn là dự án được thực hiện trên cơ sở hợp tác giữa Bộ Khoa học và Công nghệ, Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Kạn và nhà đầu tư là Công ty cổ phần đầu tư và phát triển bò Mông Việt Nam.
Mục tiêu chính của dự án là đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật bằng nguồn vốn tự có của nhà đầu tư để thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu ứng khoa học công nghệ do Bộ Khoa học và Công nghệ quản lý và cấp kinh phí thực hiện.
Trên cơ sở thỏa thuận hợp tác, Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Kạn đã chấp thuận chủ trương đầu tư cho Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển giống bò Mông Việt Nam thực hiện Dự án đầu tư xây dựng trung tâm bảo tồn gene và phát triển giống bò Mông tại huyện Chợ Mới.
Bộ Khoa học và Công nghệ đã phê duyệt cho triển khai thực hiện dự án “Ứng dụng công nghệ phát triển bò thịt chất lượng cao thành hàng hóa theo chuỗi giá trị ở miền núi phía bắc” tại Quyết định số 1754/QĐ-BKHCN ngày 25/6/2018.
Quy mô dự án đầu tư là bảo tồn gene và lai tạo phát triển giống bò Mông quy mô 300 bò cái sinh sản, 30 con bò đực thuần; nuôi vỗ béo 1.000 con bò thương phẩm/tháng; chế biến thức ăn TMR 50 tấn/ngày; giết mổ tập trung 100 con/ngày đêm; liên kết phát triển từ 800-1.000 hợp tác xã, tổ hợp tác chăn nuôi bò sinh sản, bò thịt thương phẩm chất lượng cao ở tỉnh Bắc Kạn và các địa phương khác thuộc miền núi phía bắc.
Tổng vốn đầu tư của dự án hơn 136 tỷ đồng, trong đó, vốn tự có 18 tỷ đồng, vốn khác hơn 118 tỷ đồng (gồm vốn ứng dụng khoa học công nghệ của Bộ Khoa học và Công nghệ; vốn khác). Tiến độ thực hiện dự án đến quý IV/2020 sẽ hoàn thành.
Bộ Khoa học và Công nghệ đã giao Công ty Cổ phần đầu tư và phát triển bò Mông Việt Nam (sau đây gọi tắt là Công ty) chủ trì dự án khoa học và công nghệ “Ứng dụng công nghệ phát triển bò thịt chất lượng cao thành hàng hóa theo chuỗi giá trị ở miền núi phía bắc” bao gồm 3 dự án sản xuất thử nghiệm và một nhiệm vụ quản lý chung.
Tuy nhiên, sau gần 5 năm triển khai những gì dự án này đem lại chỉ là sự thất vọng và bức xúc của những người dân đã tham gia thành lập các hợp tác xã.
Sau khi được tỉnh Bắc Kạn giao đất, Công ty đã xây dựng trụ sở, văn phòng làm việc; nhà xưởng; khu chuồng nuôi nhốt bò; nhà để thiết bị chế biến thức ăn chăn nuôi, hố ủ thức ăn chăn nuôi; nhà bếp, bể chứa nước.
Tại các cuộc kiểm tra năm 2020-2022 khu vực chăn nuôi nuôi nhốt khoảng 75 con bò.
Các hạng mục nuôi vỗ béo, chế biến thức ăn, giết mổ tập trung, liên kết phát triển chăn nuôi bò sinh sản, bò thịt thương phẩm chất lượng cao Công ty chưa triển khai thực hiện.
 |
Từ 75 con bò mua về, đến tháng 4/2023, tại công ty chỉ còn 25 con bò gầy. |
Nghe quy mô dự án người dân ở Quảng Chu phấn khởi, nhiều thành viên Hợp tác xã thế chấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để vay vốn trồng cỏ, đổ bê-tông làm chuồng nhưng lại không có bò để nuôi. Cỏ lớn thì cho trâu, bò nhà ăn không hết, xong lại phải thuê người đào gốc cỏ đi để trồng hoa màu trong khi nợ ngân hàng không biết lấy đâu mà trả.
Trong quá trình triển khai dự án, Công ty tiếp tục đề xuất điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án theo hướng cắt giảm cơ bản các hạng mục chưa đầu tư. Tuy nhiên, việc hoàn thiện hồ sơ của Công ty không đầy đủ, chưa đủ căn cứ để tham mưu tỉnh Bắc Kạn phê duyệt điều chỉnh.
Ngày 27/4 vừa qua, Bộ Khoa học và Công nghệ đã tiến hành kiểm tra, đánh giá quá trình thực hiện dự án. Tại thời điểm kiểm tra, số lượng bò đếm được tại chỉ còn 25 con, trong đó có năm con bê; thể trạng bò gầy yếu. Các chuyên gia kỹ thuật được mời tư vấn cho dự án không còn tham gia thực hiện.
Điều ngạc nhiên là tại thời điểm kiểm tra vào tháng 4/2023, khu nhà để chế biến thức ăn phục vụ chăn nuôi đã được công ty chuyển sang sản xuất nến để xuất khẩu.
Cần xử lý dứt điểm
Theo Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Kạn, hiện nay Công ty đang quản lý, sử dụng hơn 33.645m2 đất thuộc địa phận thôn Đồng Luông, xã Quảng Chu, huyện Chợ Mới.
Trong hơn 29.303m2 diện tích đất được giao, có hơn 22.432m2 đất đã được Công ty xây dựng các hạng mục công trình; hơn 2.945m2 đất để cây, cỏ mọc tự nhiên; hơn 3.652m2 đất để bị dân lấn, chiếm sử dụng trồng cây keo từ năm 2019. Công ty chưa thực hiện việc cắm mốc giới ngoài thực địa theo biên bản bàn giao đất.
Công ty còn thuê hơn 4.342m2 của hộ gia đình để thực hiện dự án đầu tư sản xuất, kinh doanh phi nông nghiệp khi chưa có văn bản chấp thuận của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền và chưa lập hồ sơ đất đai theo quy định.
Theo nội dung Quyết định số 589/QĐ-UBND ngày 28/4/2017 của Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Kạn về việc chấp thuận chủ trương đầu tư dự án, diện tích đất dự kiến sử dụng là 50ha với 3 giai đoạn, thuộc đối tượng lập Báo cáo đánh giá tác động môi trường.
Mặc dù các cơ quan chức năng của tỉnh Bắc Kạn đã nhiều lần làm việc và đôn đốc, tuy nhiên đến nay Công ty chưa hoàn thiện hồ sơ môi trường theo quy định.
 |
Nhà trụ sở công ty luôn "kín cổng, cao tường" với lý do để tránh lây lan dịch bệnh cho bò trong vài năm qua. |
Tiến độ thực hiện dự án chậm so tiến độ được chấp thuận tại Quyết định số 589/QĐ-UBND ngày 28/4/2017 của Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Kạn.
Tại thời điểm kiểm tra vào tháng 6/2022, trong đơn vị chủ trì dự án đến báo cáo với đoàn kiểm tra thậm chí xuất hiện 2 cá nhân tham gia dự án nhưng chưa thông báo đến cơ quan quản lý Nhà nước về vai trò và việc thay đổi người đại diện pháp luật.
Sự thiếu minh bạch còn thể hiện ở chỗ, khi chậm tiến độ, công ty báo cáo tỉnh là do Bộ Khoa học và Công nghệ chưa cấp kinh phí. Ngược lại khi báo cáo Bộ Khoa học và Công nghệ, công ty lại báo cáo chậm do tỉnh chưa cấp đất.
Trong khi đó, công ty đã tạm ứng hơn 10 tỷ đồng từ Bộ Khoa học và Công nghệ để thực hiện dự án. Còn tỉnh Bắc Kạn cũng đã giao đất nhưng công ty không quản lý để dân lấn chiếm.
Việc công ty tự ý chuyển mục đích sử dụng nhà chế biến thức ăn sang sản xuất nến còn thể hiện sự coi thường pháp luật, cụ thể là mục đích dự án đầu tư đã được phê duyệt.
Trước sự chậm trễ của dự án Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành Thông báo số 477/VPCTTĐ-THKH ngày 18/5/2023 về việc tạm dừng thực hiện dự án trên.
Thực tế lùm xùm của dự án này đang đặt ra những nghi ngờ về mục tiêu đầu tư, năng lực của công ty khi đầu tư dự án này.
Tỉnh Bắc Kạn cần sớm xử lý dứt điểm dự án, kiên quyết thu hồi đất để chuyển cho các dự án khác hiệu quả, tạo công ăn việc làm ổn định cho nhân dân.
