Nhiều vụ tai nạn lao động đặc biệt nghiêm trọng
Ngày 1-6-2020, tại khu vực khai thác mỏ đá của Công ty trách nhiệm hữu hạn Đầu tư thương mại và dịch vụ Hoàng Anh (thuộc xã Na Ư, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên) xảy ra vụ tai nạn nghiêm trọng khiến hai người chết, một người mất tích.
Thông tin ban đầu cho thấy, trong quá trình rải dây để đấu nối mạng nổ mìn phá đá tại công trường, mưa dông kèm theo sét đánh khiến mìn phát nổ bất ngờ, khối lượng lớn đá sạt xuống chôn vùi ba lao động.
Đây là một trong những vụ tai nạn lao động hết sức thương tâm đã được đề cập tại chương trình tọa đàm trực tuyến “Mô hình kinh tế chia sẻ trong hoạt động cung ứng vật liệu nổ công nghiệp” do Truyền hình Thông tấn (VNews) tổ chức ngày 23-8.
Thực tế, tai nạn lao động có thể xảy ra ở bất kỳ khâu nào trong quá trình vận hành. Ông Hà Tất Thắng, Cục trưởng Cục An toàn lao động (Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội) chỉ rõ, mối nguy hiểm có thể đến từ ngay khâu lưu trữ vật liệu nổ tại các kho, sơ suất trong việc vận chuyển tới địa điểm nổ, tai nạn trong quá trình nổ mìn, bớt xén quy trình trong khi xử lý và thu hồi vật liệu thừa…
Nguyên nhân chủ quan chính do sự đầu tư của doanh nghiệp không bài bản, ý thức của những người sử dụng lao động không chú ý tới an toàn lao động, thiếu các biện pháp phòng chống cháy nổ, nhất là tại các kho nhỏ, kho tạm. Đội ngũ công nhân tham gia nổ mìn chưa được đào tạo, cấp chứng chỉ, thiếu kinh nghiệm làm việc… cũng là nguyên nhân khiến cho nhiều tai nạn đáng tiếng xảy ra, nhất là với các doanh nghiệp nhỏ.
Ngoài ra, ông Trần Văn Lượng, Cục trưởng Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp (Bộ Công thương) cũng chỉ ra những nguyên nhân từ việc thực thi không đúng, không nghiêm túc các quy định của pháp luật. Trong đó cũng có trách nhiệm của cơ quan quản lý còn chưa sâu, chưa sát trong quá trình kiểm tra, thanh tra.
Về mặt quản lý, do đặc thù quản lý liên ngành, việc tổ chức các đoàn thanh tra với sự tham gia của cả Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Công thương, Bộ Công an rất khó khăn, nhất là tới các địa điểm xa xôi. Chưa kể, nguồn lực đối với cơ quản quản lý tại địa phương hạn chế về con người, trình độ chuyên môn, cập nhật công nghệ…, nên cũng khiến chính sách và thực thi còn nhiều kẽ hở.
Nâng chế tài để bảo đảm an toàn lao động
Với sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước, nhu cầu sử dụng vật liệu nổ ngày càng tăng, tập trung trong các ngành khai thác khoáng sản, xây dựng, thủy lợi và giao thông.
Trong khi đó, tính đến năm 2020, cả nước còn 1.282 kho vật liệu nổ công nghiệp, với nhiều các kho chứa vật liệu nổ công nghiệp nhỏ lẻ. Điều này đặt ra nhiều thách thức đối với công tác quản lý và sử dụng vật liệu nổ công nghiệp hiện nay.
Ông Nguyễn Văn Sáng, Tổng Giám đốc Tổng Công ty công nghiệp Hóa chất mỏ - Vinacomin cho rằng, giải pháp để bảo đảm an toàn lao động trong quá trình sử dụng vật liệu nổ công nghiệp phải thực hiện đồng bộ từ cơ sở kỹ thuật, quản trị và giám sát, cơ chế giảm thiểu rủi ro.
Trong đó, về cơ sở vật chất kỹ thuật, kho tàng, nhà xưởng phải đủ các yếu tố phòng cháy chữa cháy, phòng chống thiên tai, có các thiết bị giám sát quá trình vận chuyển, thi công…
Bên cạnh đó, doanh nghiệp có thể lựa chọn loại vật liệu nổ phù hợp, lành tính hơn, tăng cường cơ giới hóa, ứng dụng công nghệ thông tin để thay thế cho phương pháp làm thủ công, giảm nguy cơ mất an toàn, chống thất thoát vật tư.
Tuy nhiên, biện pháp quan trọng nhất là phải có chế tài xử lý những vụ việc liên quan đến hoạt động vật liệu nổ công nghiệp cứng rắn hơn thì mới đủ tính răn đe, hạn chế tối đa những vụ việc liên quan.
Ông Bùi Sỹ Lợi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội cho rằng, thay vì công tác hậu kiểm như hiện nay, phải tăng cường thanh tra, giám sát từ khâu tiền kiểm. Cơ quan chức năng tại địa phương cần được đề cao để đào tạo lực lượng tại chỗ, kịp thời phát hiện, ngăn ngừa, chỉ ra sai sót để ngăn chặn. Thậm chí, nếu trong quá trình thanh tra, kiểm tra, nếu doanh nghiệp triển khai có sai phạm thì cần rút giấy phép hoạt động.
Việc khuyến khích các doanh nghiệp có quy mô lớn, chuyên nghiệp hóa từ nhân sự tới thiết bị cũng cần được xem xét để các hoạt động sử dụng vật liệu nổ xây dựng an toàn.
Trên hết, theo ông Bùi Sỹ Lợi, chúng ta phải luôn xác định lợi ích kinh tế, dù quan trọng, nhưng không thể đánh đổi bằng tính mạng con người, bằng sự an toàn của người lao động.
