Đây là chuyến công du Trung Ðông đầu tiên của Thủ tướng Kishida Fumio kể từ khi lên nắm quyền vào tháng 10/2021, với các điểm đến đều là những nước đối tác hàng đầu của Nhật Bản trong khu vực. UAE là đối tác thương mại lớn thứ bảy và một trong những nhà cung cấp dầu mỏ chủ chốt của Nhật Bản trong nửa thế kỷ qua. Kim ngạch trao đổi thương mại song phương năm 2022 đạt hơn 54,4 tỷ USD, tăng 57,5% so với năm 2021.
Trong khi đó, khoảng 40% dầu thô nhập khẩu của Nhật Bản đến từ Saudi Arabia. Tầm nhìn Saudi Arabia-Nhật Bản năm 2030, được đưa ra năm 2016, huy động sự tham gia của hơn 60 bộ và cơ quan chính phủ của hai nước, với hơn 100 dự án. Với Qatar, mặc dù không phải nhà cung cấp dầu thô hàng đầu của Tokyo, song phần lớn khí thiên nhiên hóa lỏng của Nhật Bản nhập khẩu từ quốc gia Trung Ðông này.
Một trong những mục tiêu quan trọng trong chuyến công du của Thủ tướng Kishida Fumio là đạt được những cam kết bảo đảm nguồn cung năng lượng, bằng việc thắt chặt sợi dây gắn kết với ba ông lớn dầu mỏ Trung Ðông.
Chuyên gia Shuji Hosaka
Chuyên gia Shuji Hosaka thuộc Viện Kinh tế Năng lượng Nhật Bản nhấn mạnh, Trung Ðông là khu vực có tầm quan trọng chiến lược đối với Tokyo khi 90% lượng dầu thô nhập khẩu của Nhật Bản đến từ khu vực này. Trong bối cảnh thị trường năng lượng toàn cầu đối mặt nhiều yếu tố bất ổn, việc duy trì nguồn cung ổn định càng trở nên cấp thiết đối với Xứ sở hoa anh đào. Vì vậy, một trong những mục tiêu quan trọng trong chuyến công du của Thủ tướng Kishida Fumio là đạt được những cam kết bảo đảm nguồn cung năng lượng, bằng việc thắt chặt sợi dây gắn kết với ba ông lớn dầu mỏ Trung Ðông.
Giới phân tích nhận định, chuyến công du Trung Ðông của người đứng đầu Chính phủ Nhật Bản đã đạt được mục tiêu đề ra. Trong các chặng dừng chân ở Saudi Arabia và UAE, hai quốc gia cung cấp khoảng 75% dầu thô nhập khẩu của Tokyo, Thủ tướng Kishida Fumio nhận được lời khẳng định sẽ tiếp tục bảo đảm nguồn cung. Tại điểm đến cuối cùng là Qatar, hai bên cũng thảo luận về việc Qatar cung cấp khí thiên nhiên hóa lỏng cho Nhật Bản.
Trong khi năng lượng là ưu tiên hàng đầu của Nhật Bản thì đối với các nước Trung Ðông, giảm phụ thuộc vào nguồn thu từ dầu mỏ và đa dạng hóa nền kinh tế lại là yêu cầu cấp bách.
Giới phân tích nhận định, nhiều quốc gia Trung Ðông từ lâu đã phụ thuộc không nhỏ vào xuất khẩu dầu mỏ và coi đó là nguồn thu chính. Tuy nhiên, sự biến động khó lường của giá vàng đen đã gia tăng áp lực ngân sách lên các quốc gia xuất khẩu dầu mỏ trong khu vực. Ðể vượt qua thách thức nêu trên, các nước trong khu vực, trong đó có Saudi Arabia, UAE và Qatar đang nỗ lực đa dạng hóa nền kinh tế, giảm phụ thuộc vào dầu mỏ và tạo thêm nhiều việc làm trong những lĩnh vực kinh tế phi năng lượng.
Trong bối cảnh đó, nhân chuyến thăm của Thủ tướng Kishida Fumio, hàng chục thỏa thuận hợp tác đã được ký kết, bao trùm nhiều lĩnh vực từ y tế, du lịch, giáo dục đến công nghiệp, nông nghiệp, công nghệ tiên tiến, trí tuệ nhân tạo, giao thông vận tải, kinh tế tuần hoàn…
Nân chuyến thăm của Thủ tướng Kishida Fumio, hàng chục thỏa thuận hợp tác đã được ký kết, bao trùm nhiều lĩnh vực từ y tế, du lịch, giáo dục đến công nghiệp, nông nghiệp, công nghệ tiên tiến, trí tuệ nhân tạo, giao thông vận tải, kinh tế tuần hoàn…
Tại Saudi Arabia, người đứng đầu Chính phủ Nhật Bản khẳng định, hai nước đang chuyển từ mối quan hệ mua bán dầu mỏ đơn thuần sang mối quan hệ đối tác toàn cầu mới cho kỷ nguyên phi các-bon. Cũng nhân dịp này, Nhật Bản và Qatar nhất trí nâng cấp quan hệ song phương lên Ðối tác chiến lược.
Ngoài ra, lời cam kết của Tokyo về việc hỗ trợ các nước giảm phát thải các-bon cũng là kết quả tích cực mà ba nước UAE, Saudi Arabia và Qatar thu được từ chuyến thăm của nhà lãnh đạo Nhật Bản. Theo đó, Thủ tướng Kishida Fumio bày tỏ mong muốn đóng góp vào quá trình chuyển đổi sang năng lượng bền vững và thân thiện với môi trường của Trung Ðông.
Tokyo sẽ tăng cường hợp tác với các nước sản xuất năng lượng xanh, cũng như ứng dụng công nghệ khử các-bon tiên tiến. Giới chuyên gia nhận định, trong bối cảnh UAE và Saudi Arabia nỗ lực thực hiện mục tiêu phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính bằng 0 lần lượt vào năm 2050 và 2060, sự hỗ trợ từ Tokyo được đánh giá là có ý nghĩa rất quan trọng.
Chuyến công du Trung Ðông của Thủ tướng Kishida Fumio giúp đất nước Mặt trời mọc giảm được mối lo về nguy cơ gián đoạn nguồn cung năng lượng, đồng thời là cơ hội để các nước Trung Ðông thúc đẩy đa dạng hóa nền kinh tế và chuyển đổi xanh. Với thành công nêu trên, chuyến đi đã mang lại cái bắt tay cùng có lợi giữa Nhật Bản với UAE, Saudi Arabia và Qatar.
