Cá tra, cá basa ĐBSCL rớt giá mạnh

Tự đánh mình (!?)

Cứ ngỡ cá basa, cá tra ở ĐBSCL sẽ đi vào hoạt động bài bản hơn so với sự nóng vội của con tôm hay cá điêu hồng… Nhưng rốt lại đi vào vết xe đổ!

Tháng 6-2004, giá cá tra, cá basa ở ĐBSCL đạt đến đỉnh cao của thời hoàng kim 15.000đ/kg. Tháng 12-2004, đích thân Bộ trưởng Thủy sản Tạ Quang Ngọc đến An Giang chủ trì Hội nghị “Chất lượng và thương hiệu cá tra, basa Việt Nam”. Đến tháng 2-2005, Bộ trưởng Bộ Thủy sản Tạ Quang Ngọc phê duyệt Chương trình hành động của ngành thủy sản về chất lượng và thương hiệu cá tra, basa Việt Nam đến năm 2005 – 2010. Theo đó, sản lượng cá basa, cá tra sẽ đạt 1 triệu tấn và kim ngạch xuất khẩu đạt 800 triệu USD vào năm 2010. 

Đón nhận thông tin quy hoạch 1 triệu tấn cá tra, cá basa vào năm 2010 của Bộ Thủy sản, nhiều nhà quản lý, nhà khoa học trong vùng đã phản ứng dè chừng cho rằng đây có thể là sự phát triển nóng vội vì các yếu tố môi trường, tiêu thụ, năng lực chế biến, kênh phân phối còn nhiều bất cập, khâu quản lý các loại hóa chất cấm chưa ổn…

Mọi lo toan chưa được giải quyết thì chuyện một số doanh nghiệp xuất khẩu cá tra, cá basa chào mời hạ 10%-15% giá tại hội chợ thường niên Brussels - Bỉ (tổ chức vào cuối tháng 4-2005) làm giá cá tra, cá basa ở ĐBSCL rớt thảm hại. Tại Hội chợ Brussels, Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) đã thống nhất yêu cầu các doanh nghiệp Việt Nam chỉ ký kết hợp đồng xuất khẩu cá tra, cá basa không dưới mức 2,9 USD/kg. Song, điều trái khoáy đã xảy ra: Một doanh nghiệp thuộc hàng đại gia trong vùng đã ký hợp đồng xuất khẩu với giá 2,6 USD/kg.

Quá bức xúc trước vấn đề này, Hiệp hội nghề nuôi và chế biến Thủy sản tỉnh An Giang (AFA) đã chính thức gửi văn bản tới Thủ tướng Chính phủ có biện pháp can thiệp để bình ổn giá cá tra, cá basa ở ĐBSCL. Ông Nguyễn Hữu Khánh, Chủ tịch AFA cho biết: Đã có sự cạnh tranh nội bộ giữa các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam dẫn đến việc giảm giá mua cá nguyên liệu. Chủ tịch AFA bức xúc cho biết: “Gần như hội chợ nào diễn ra ở Brussels đều có doanh nghiệp Việt Nam bán theo kiểu hạ giá”. Hệ lụy dây chuyền đã lộ rõ: Giá cá nguyên liệu ở ĐBSCL tụt dốc!

Bao giờ điều chỉnh chỉ tiêu 1 triệu tấn cá tra, cá basa?

Một doanh nghiệp đã có nhiều năm kinh nghiệm trong xuất khẩu cá tra, cá basa ở ĐBSCL đặt ra câu hỏi khá thú vị: Sao lần nào VASEP đem “quân đánh xứ người” đều thất bại từ trong… nội bộ? Song, có lẽ đây cũng là “cơ hội” để chúng ta nhìn lại kỹ hơn câu chuyện quy hoạch 1 triệu tấn cá tra, cá basa vào năm 2010 của Bộ Thủy sản. Quy hoạch về thị trường không chỉ tập trung vào các thị trường Mỹ hay EU… mà cần có những quy định về chế tài cụ thể. Doanh nghiệp nào “xé rào” gây thiệt hại cho người nuôi cá và trong cộng đồng doanh nghiệp phải được “điểm mặt” và xử lý tận gốc.

Vấn đề đặt ra hiện nay là cần có những đánh giá nghiêm túc, khoa học hơn chung quanh việc phát triển cá tra, cá basa ở ĐBSCL. Năm 2004, sản lượng cá chỉ khoảng 300.000 tấn, nhưng các tỉnh, thành trong vùng đã “ùn” nhau đăng ký với Bộ Thủy sản đưa sản lượng cá lên 1,8 triệu tấn. Bộ Thủy sản dựa vào căn cứ này để đưa ra chỉ tiêu 1 triệu tấn cá tra, basa vào năm 2010. 

Theo ông Ngô Phước Hậu, Phó Chủ tịch VASEP, Tổng Giám đốc Agifish: “Tại cuộc họp mới đây, Bộ trưởng Thủy sản – tuy chưa có công văn, nhưng đã thừa nhận “bỏ” định hướng một triệu tấn”. Hy vọng, Bộ Thủy sản sớm có những điều chỉnh cần thiết và có những giảp pháp can thiệp kịp thời để đưa cá tra, cá basa ở ĐBSCL phát triển đúng quỹ đạo.