Vừa học vừa kiếm sống
Mỗi lần nhận cuộc gọi, tin nhắn cần sửa chữa máy tính, Nguyễn Trọng Nhựt (quận Tân Bình), sinh viên lớp máy tính 09A (Trường ÐH Giao thông Vận tải TP Hồ Chí Minh) chỉ hỏi sơ qua tình trạng rồi "Cho mình xin địa chỉ cụ thể" để dắt xe đi, nếu đang học thì chờ tan tiết. Nói về nghề tay trái của mình, Nhựt cho biết: "Em đi làm vừa kiếm thêm tiền trang trải học hành, vừa lấy kinh nghiệm nữa... Vì là sinh viên, nên khách hàng cũng chủ yếu là sinh viên, bạn bè. Bạn bè đem máy tới trường hay qua nhà thì mời nhau cà-phê, còn đi xa qua Thủ Ðức, Bình Thạnh thì em lấy phí xăng xe. Lúc không bận học, mỗi tháng em cũng kiếm thêm được vài trăm nghìn phụ lo sách vở". Từng là một kỹ thuật viên máy tính, tốt nghiệp cử nhân kinh tế nên anh Hòa (quận Bình Thạnh) khéo ngoại giao, giữ được nhiều "mối" khách từ khi còn làm việc tại một cửa hàng máy tính lớn tại quận 1. "Công việc của tụi mình cũng có người cần, vì giờ mọi người tìm dịch vụ trên mạng in-tơ-nét, ngại mang ra tiệm vì kẹt xe, giá cao. Nên nhiều khách gọi thợ tới tận nhà, làm nhanh, chu đáo, khách hàng không mất công đi lại, chờ đợi, chẳng sợ bị "luộc đồ", anh Hòa cho biết.
Khoảng từ năm 2008, khi điện thoại thông minh ngày càng phổ biến, tiêu biểu là iPhone, HTC, Samsung... cũng là thời cơ "bùng nổ" của nghề sửa chữa điện thoại tại nhà. Trung Hiếu (quận 3), một kỹ thuật viên sửa chữa điện thoại nhận mở mạng Iphone tại nhà với giá từ 300 đến 500 nghìn cho Iphone 4, 4S và Iphone 5. Nếu ở quá xa hoặc ngoại tỉnh, khách hàng chỉ cần chuyển tiền vào tài khoản, Hiếu sẽ lấy thông tin, "mở khóa" trên mạng in-tơ-nét rồi hướng dẫn khách hàng tự thao tác hoàn thiện. Hiếu khẳng định: "Mình sẽ hoàn thiện công việc lâu nhất là sau 24h. Nếu không làm được, mình sẽ gửi trả lại tiền ngay lập tức!". Không đông đảo như giới thợ sửa điện thoại đời mới, số lượng thợ sửa chữa điện thoại cổ, hiếm, tại thành phố gần như chỉ đếm trên đầu ngón tay. Khá nổi danh trong giới chơi "dế độ", "dế cổ" là Huỳnh Phú Tiến (quận Bình Thạnh). Học ngành công nghệ thông tin ra nhưng Tiến lại thích điện thoại rồi làm anh "thợ dạo" hơn bốn năm qua. Mối của Tiến cũng rất đa dạng, từ gia đình, bạn bè tới những người không quen biết đọc "lời rao" trên mạng in-tơ-nét. Mỗi lần xử lý một "ca khó", Tiến lại được các website, diễn đàn khen ngợi, "tiếng lành đồn xa" nên số khách hàng tìm đến cũng tăng theo cấp số nhân. Không chỉ hoạt động độc lập, Tiến có một nhóm bạn đều là "cao thủ" sửa một số dòng sản phẩm, như Tiến chuyên Nokia, Samsung, Siemens cổ, còn giỏi Blackberry cổ thì có Dũng... Vì dòng điện thoại hiếm này rất "kén" thợ, hiện ngày càng đông người dùng nên Tiến hay Dũng không thiếu khách.
Còn lắm nhọc nhằn
Không phải trả tiền thuê mặt bằng, chẳng cần vốn lớn và trang thiết bị hiện đại... nên sẽ nhiều người nghĩ "thợ dạo" là một nghề dễ sống, thảnh thơi như những bác thợ cắt tóc, sửa khóa dạo khắp các phố phường, xóm thôn ở thế kỷ trước. "Ðâu có, chúng tôi phải mướt mồ hôi hơn thợ ở tiệm chứ!" - Anh Tiến phản đối. Khác với những thợ sửa chữa tại các trung tâm bảo hành, cửa hàng sửa chữa, "thợ dạo" thiếu các loại máy móc thiết bị hiện đại để "bắt bệnh" nhanh chóng, chính xác. Anh Tiến chia sẻ, những bệnh nhẹ như: mất nguồn, hư rung, chuông, liệt bàn phím, đèn màn hình, treo máy... thì còn dễ "bắt", những "bệnh nặng" như mất sóng hay hỏng hóc toàn bộ ở những dòng điện thoại cổ, hiếm thì phải hì hục cả buổi, có khi vài ngày mới lần ra. Cực nhọc là vậy, nhưng tiền công cho Tiến cũng chỉ là vài chục hay 100 nghìn, có khi chỉ cần mời nhau cà-phê. Tiến cho biết: "Thu nhập trung bình của mình cỡ 5-7 triệu đồng, cũng có tháng còn "âm" vì lỡ tay làm hỏng máy của khách. Nhưng vẫn phải bám trụ, ngoài kiếm kế sinh nhai ra, còn vì đam mê nữa".
Chẳng được may mắn như anh Tiến và nhóm thợ "dế cổ", thợ sửa chữa điện thoại đời mới không chỉ phải lo cạnh tranh với các trung tâm bảo hành, cửa hàng mà còn cạnh tranh gay gắt với nhau. Trao đổi ý kiến với chúng tôi, Trung Hiếu cho biết: "Anh coi, hiện phải có hàng chục nghìn người rao kiểu Mở mạng, sửa chữa Iphone tại nhà trên mạng cá nhân, lại thêm rất nhiều cửa hàng mở dịch vụ tương tự, giá rất cạnh tranh, chấp nhận đi tới các quận nội, ngoại thành. Vậy nên thợ làm tại nhà giờ chỉ có khách quen, khách ai nấy giữ, chẳng mở rộng được. Như mình, trước còn có việc, chứ như tháng rồi chỉ có ba khách". Truân chuyên hơn là các thợ máy tính bởi trong giai đoạn phải thắt chặt chi tiêu, rất nhiều người dùng đã tự sửa chữa những hư hỏng cơ bản về phần mềm như: Lỗi hệ điều hành, nhiễm vi-rút... mà chẳng cần gọi thợ. Thêm nữa, hiện rất nhiều doanh nghiệp lớn đã mở dịch vụ sửa chữa tại nhà với giá cạnh tranh, chấp nhận đi cả các tỉnh khiến các thợ dạo không còn đất để làm ăn.
Chia sẻ khó khăn với giới thợ dạo, anh Kiên ở quận Thủ Ðức cho biết: "Tình hình chung mà, ai cũng vậy thôi. Tuy nhiên, tôi và nhiều bạn bè chuyên dùng điện thoại xách tay luôn nhờ các thợ quen trên mạng, sửa tại quán cà-phê, bởi họ thường là người trẻ, nhiệt tình mà không đòi giá cao. Thêm nữa, không ít người bị cửa hàng dùng chiêu "nhận rồi không sửa được". Máy trả lại đã bị "luộc" phụ kiện, họ dùng để thay thế cho các khách hàng khác, thu lời nhiều hơn." Cũng từng hành nghề sửa chữa máy tính thời sinh viên, theo anh Tuấn Anh, quản trị mạng công ty DHL tại Bình Dương, cái quan trọng nhất là các bạn trẻ phải giữ được chữ tín và sự nhiệt tình, đừng "hẹn giờ" cho máy hỏng sau khi sửa để vòi tiền khách hàng. Với chi phí rẻ, nhanh chóng và tại chỗ, nghề này vẫn sẽ được người tiêu dùng lựa chọn, tin tưởng, giúp sinh viên có thêm kinh nghiệm, thu nhập, góp phần trang trải cho việc học hành.
