Tuy nhiên, các quốc gia khu vực cũng đối mặt với nhiều thách thức mới từ sự phục hồi chậm hơn dự báo của kinh tế thế giới, sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân túy và sự trở lại của chủ nghĩa bảo hộ, cũng như các vấn đề an ninh phi truyền thống, như suy thoái môi trường, biến đổi khí hậu, thiên tai...
Trong bối cảnh đó, các Hội nghị cấp cao Chiến lược hợp tác kinh tế A-y-a-oa-đi - Chao Phray-a - Mê Công lần thứ 8 (ACMECS 8) và Hợp tác Cam-pu-chia - Lào - Mi-an-ma - Việt Nam lần thứ 9 (CLMV 9), với sự tham dự của người đứng đầu Nhà nước/Chính phủ năm nước, có ý nghĩa hết sức quan trọng với các quốc gia thành viên trong việc tăng cường kết nối hợp tác nhiều mặt và phát triển bền vững khu vực. Hai sự kiện lớn này được tổ chức tại khách sạn Shangri-La ở thủ đô Băng-cốc, nằm bên bờ Chao Phray-a - “dòng sông của các vị thần” - chảy dài từ bắc đến nam đất nước Thái-lan, mang đầy màu sắc huyền thoại và được xem là nguồn nước mẹ, bồi đắp phù sa nuôi dưỡng “đất nước nụ cười”.
Đến nay, hợp tác CLMV và ACMECS đã đạt được những kết quả quan trọng, giúp nâng cao sức cạnh tranh cho các nền kinh tế thành viên, đặt nền móng cho một khu vực kết nối thông suốt và thúc đẩy phát triển bền vững tại khu vực Mê Công. Đây cũng là những cơ chế quan trọng để các nước Mê Công phối hợp tìm kiếm giải pháp lâu dài, hài hòa lợi ích trước các thách thức chung; phối hợp lập trường xây dựng tiếng nói chung, từ đó nâng cao vị thế và vai trò của các nước Mê Công trong tiến trình hội nhập ASEAN và hợp tác với các đối tác phát triển. Với đường lối đối ngoại rộng mở, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ và chủ trương chủ động đẩy mạnh hội nhập quốc tế, Việt Nam đã tham gia tích cực, có trách nhiệm trong hợp tác CLMV và ACMECS ngay từ những ngày đầu và đóng góp tích cực trong suốt quá trình hợp tác 15 năm qua. Những đóng góp của Việt Nam thể hiện qua vai trò điều phối các nhóm hợp tác chuyên ngành; đề xuất và triển khai nhiều ý tưởng, sáng kiến quan trọng, cả về định hướng chung cũng như trong các lĩnh vực hợp tác chuyên môn, nhất là sử dụng bền vững tài nguyên lưu vực sông Mê Công, kết nối giao thông và phát triển nguồn nhân lực.
Tại hai Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã đề xuất về định hướng hợp tác, được các nước hoan nghênh và đánh giá rất cao, do phản ánh sát nhu cầu thực tế và đem lại lợi ích cụ thể cho các nước, nhất là thu hẹp khoảng cách phát triển so một số nước khác trong khu vực. Sau thành công của ACMECS 7 tổ chức hồi tháng 10-2016 ở Việt Nam, chúng ta đã đề xuất cơ chế hợp tác này cần có sự tham gia của các doanh nghiệp, các đối tác phát triển. Sáng kiến này của Việt Nam đã được các nước hưởng ứng nhiệt tình trong xây dựng chương trình phát triển tổng thể 2019 - 2023, nhờ đó, bước đầu các nước đã thu hút những nguồn lực cho sự phát triển. Các doanh nghiệp lớn của Việt Nam tháp tùng Đoàn đại biểu Việt Nam lần này rất quan tâm và bày tỏ nỗ lực tăng cường hợp tác cùng phát triển ở Cam-pu-chia, Lào... Trong số đó, các dự án viễn thông của Tập đoàn Viettel đã góp phần quan trọng thúc đẩy kết nối viễn thông giữa bốn nước CLMV. Đại diện các doanh nghiệp Việt Nam cũng nhiệt tình tham dự và thảo luận tại diễn đàn lãnh đạo doanh nghiệp ACMECS, cũng như đối thoại với các nhà lãnh đạo Nhà nước/Chính phủ.
Tại CLMV 9, với chủ đề “Vì sự hội nhập và kết nối sâu sắc hơn”, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, thu hẹp khoảng cách phát triển trong ASEAN có tính cấp thiết và ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của từng quốc gia CLMV và sự ổn định, thịnh vượng của ASEAN. Theo đó, hợp tác CLMV cần chú trọng để đạt hiệu quả hoạt động cao nhất gồm: tập trung vào các lĩnh vực hợp tác phù hợp với thế mạnh của cơ chế hợp tác và có tính khả thi cao, đặc biệt trong điều kiện nguồn lực hạn chế và cả bốn nước đều tham gia vào nhiều cơ chế hợp tác Mê Công; một số lĩnh vực cần chú trọng như kết nối hạ tầng mềm, nông nghiệp và du lịch, đào tạo nguồn nhân lực và xây dựng môi trường kinh doanh thuận lợi, bình đẳng; sáng tạo trong cách thức huy động nguồn lực và xây dựng các dự án chung liên quốc gia; xây dựng chiến lược hợp tác trung, dài hạn làm cơ sở để triển khai các hoạt động.
Với chủ đề “Hướng tới Cộng đồng ACMECS kết nối và hội nhập”, ACMECS 8 tập trung thảo luận về các biện pháp nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, gia tăng tính cạnh tranh cho các nền kinh tế thành viên và đề ra các định hướng hợp tác vì phát triển bao trùm và bền vững của khu vực Mê Công. Với sự nỗ lực của các nhà lãnh đạo, trong đó nổi bật là Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Hội nghị đã thông qua Tuyên bố Băng-cốc và Kế hoạch tổng thể ACMECS giai đoạn 2019 - 2023 với mục tiêu đưa khu vực ACMECS trở thành một trung tâm kinh tế kết nối thông suốt và hội nhập mạnh mẽ; tối ưu hóa cơ cấu hoạt động và tận dụng các tiềm năng kinh tế của ACMECS để tăng cường hội nhập chuỗi cung ứng và giá trị khu vực và toàn cầu. Thủ tướng đã đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của hợp tác ACMECS, trong đó có các nội dung hợp tác cụ thể trong các lĩnh vực kết nối giao thông, thương mại và đầu tư, nông nghiệp, du lịch, bảo vệ môi trường, quản lý tài nguyên và phát triển nguồn nhân lực.
Mặc dù hết sức bận rộn với lịch trình dày đặc của hai Hội nghị cấp cao, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc vẫn dành thời gian tiếp xúc song phương, ăn sáng làm việc với các nhà lãnh đạo, như Thủ tướng Thái-lan Pray-út Chan Ô-cha, Thủ tướng Lào Thoong-lun Xi-xu-lít, Thủ tướng Cam-pu-chia Hun Xen, Tổng thống Mi-an-ma Uyn Min, Tổng Thư ký ASEAN Lim Giốc Hoi..., nhằm tăng cường quan hệ hợp tác; đồng thời tiếp một số đại diện doanh nghiệp lớn của Thái-lan. Tại các cuộc tiếp xúc, chúng tôi chứng kiến các nhà lãnh đạo đều đánh giá cao vai trò của Việt Nam trong khu vực, những đóng góp thiết thực, hiệu quả của Việt Nam trong hai cơ chế hợp tác ACMECS và CLMV; bày tỏ mong muốn tăng cường hợp tác hơn với Việt Nam trong các lĩnh vực. Trong khi đó, các tập đoàn của Thái-lan đánh giá rất cao nỗ lực của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam trong cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp Thái-lan hoạt động thành công, đồng thời bày tỏ tiếp tục mở rộng đầu tư lâu dài, bền vững ở Việt Nam.
Những đóng góp của Đoàn đại biểu Việt Nam, của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã góp phần quan trọng cho thành công của các Hội nghị cấp cao ACMECS 8 và CLMV 9; tiếp tục khẳng định tinh thần chủ động, tích cực và có trách nhiệm của Việt Nam trong tiến trình tham gia các khuôn khổ hợp tác khu vực, góp phần thúc đẩy phát triển toàn diện và bền vững của vùng Mê Công. Những đề xuất, sáng kiến của Việt Nam được các nước thành viên đánh giá cao và đồng tình hưởng ứng, coi đây là động lực quan trọng để hợp tác CLMV và ACMECS phát triển ngày càng hiệu quả.
