Ngân hàng “lúng túng”
Tại buổi tọa đàm do Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) tổ chức để các TCTD có cơ hội trao đổi thẳng thắn về việc áp thuế GTGT đối với nghiệp vụ phát hành L/C, Tổng Thư ký VNBA Nguyễn Quốc Hùng cho biết: Thư tín dụng (L/C) là một phương thức bảo lãnh thanh toán quốc tế, thực chất là một cam kết thanh toán của ngân hàng phát hành, bảo đảm là người mua sẽ thanh toán tiền mua hàng hóa cho người bán khi các điều kiện quy định trong L/C được thực hiện đúng và đầy đủ. Nếu người mua không thanh toán đúng hạn, ngân hàng phát hành thực hiện cho vay bắt buộc đối với người mua để thanh toán cho người bán. Vì vậy, các khoản thu về phát hành, xác nhận, thông báo L/C là khoản thu bảo lãnh thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT. Việc này vẫn được thực hiện trong rất nhiều năm.
Tuy nhiên, đến ngày 22-4-2020, Tổng cục Thuế có văn bản số 1606/TCT-DNL chỉ đạo các Cục thuế địa phương: "Từ thời điểm Luật các Tổ chức tín dụng (TCTD) 2010 có hiệu lực (từ ngày 1-1-2021), L/C là hình thức cung ứng dịch vụ thanh toán theo quy định tại Khoản 15 Điều 4 Luật các TCTD 2010, do vậy, sẽ thuộc đối tượng chịu thuế GTGT. Do vậy, Tổng cục Thuế yêu cầu các cục thuế địa phương hướng dẫn các TCTD thực hiện kê khai, nộp thuế GTGT. Toàn bộ các khoản thu liên quan nghiệp vụ L/C, không phân biệt có cam kết bảo lãnh hay không có cam kết bảo lãnh đều phải chịu thuế GTGT kể từ ngày 1-1-2011".
Với yêu cầu này, Tổng thư ký VNBA Nguyễn Quốc Hùng cho rằng, việc áp thuế GTGT đối với toàn bộ nghiệp vụ L/C cũng như việc hồi tố đối với các giao dịch phát sinh trong 10 năm qua là một sự bất cập, gây ra nhiều khó khăn cho các TCTD. Do bản chất thuế GTGT là thuế gián thu, nên việc hồi tố, truy thu thuế GTGT đối với dịch vụ L/C trong 10 năm qua là hoàn toàn không khả thi và bất hợp lý.
“Thống kê lại các khoản L/C trong một năm đã khó, chưa nói là 10 năm qua khách hàng của ngân hàng biến động rất lớn, nên việc hồi tố thu thuế GTGT các khoản L/C là rất khó khăn, phức tạp” - ông Nguyễn Quốc Hùng chia sẻ.
Giám đốc tài chính Ngân hàng OCB Nguyễn Thị Thúy cũng chia sẻ thêm về những khó khăn nếu ngân hàng phải thực hiện hồi tố truy thu thuế GTGT. Theo đó, ngân hàng chỉ là cơ quan đứng ra thu hộ, kê khai, nộp thuế hộ. “Trong 10 năm qua có khách hàng giải thể đóng cửa, có khách hàng còn tồn tại nhưng họ cũng đóng sổ chia cổ tức nộp thuế rồi giờ quay lại đòi truy thu thuế của họ rất khó thực thi mà lại tạo ra chi phí vận hành khổng lồ. Chưa kể, sau khi trải qua cú sốc dịch bệnh Covid-19, chiến tranh thương mại, kinh tế vừa có dấu hiệu phục hồi đang cần nguồn vốn mới đầu tư theo định hướng mục tiêu kép của Chính phủ vừa chống dịch vừa phục hồi kinh tế. Việc phát sinh thêm khoản này áp lực chồng áp lực cho cả ngân hàng và doanh nghiệp. Trên cơ sở đó cần phải xem lại yêu cầu hồi tố” - bà Nguyễn Thị Thúy kiến nghị.
Đồng quan điểm, các đại diện của nhiều TCTD cũng cho rằng, việc hồi tố, truy thu thuế GTGT đối với dịch vụ thư tín dụng L/C trong 10 năm qua là không khả thi, bất hợp lý và sẽ tạo ra gánh nặng tài chính rất lớn đối với các TCTD và khách hàng doanh nghiệp. Bởi lẽ trong 10 năm qua, khách hàng có thể đã không còn quan hệ giao dịch với TCTD hoặc đã giải thể, phá sản, không còn tồn tại. Nếu doanh nghiệp vẫn còn phát triển, tồn tại thì doanh nghiệp cũng đã công bố báo cáo tài chính, đã kiểm toán, quyết toán thuế, chia cổ tức cho cổ đông và có thể không chấp nhận nộp thuế.
Áp thuế “đi ngược” với thông lệ quốc tế
Ngoài ra, theo chia sẻ của đại diện Nhóm Công tác Ngân hàng nước ngoài BWG-VBF, nhóm đã tham khảo các chuyên gia thuế tại nhiều nước như: Singapore, Malaysia, Indonesia, Thái Lan, Philippines, Trung Quốc, Bangladesh, Australia, Anh, EU... về chính sách thuế GTGT đối với nghiệp vụ L/C của các nước này thì được biết phần lớn các nước trong khu vực và trên thế giới như: Singapore, Malaysia, Indonesia, Hàn Quốc, Australia, Anh, EU đều không áp dụng thu thuế GTGT đối với nghiệp vụ L/C vì L/C là cam kết tín dụng.
Theo đó, các nước này không có quy định cụ thể L/C là nghiệp vụ thanh toán hay cấp tín dụng. Riêng Singapore quy định các nghiệp vụ liên quan đến L/C thuộc dịch vụ tài chính nên không áp thuế GTGT; thuế GTGT chỉ áp đối với phí điện báo, phí bưu điện.
Do vậy, Nhóm Công tác Ngân hàng nước ngoài BWG-VBF kiến nghị cần xem xét lại vấn đề thuế GTGT đối với L/C và tham khảo thực tiễn trên thế giới, tránh tình trạng không thống nhất với các nước trên thế giới. “Trong bối cảnh Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng các Hiệp định quốc tế, việc đưa ra chính sách đi ngược lại thông lệ quốc tế cần phải cân nhắc” - đại diện lãnh đạo Ngân hàng OCB cũng cho biết thêm.
Đại diện Nhóm Công tác Ngân hàng nước ngoài BWG-VBF cũng cho rằng, hoạt động của L/C cũng có điểm tương tự như Thẻ tín dụng các ngân hàng đang phát hành. Cụ thể: Thẻ tín dụng là hoạt động cấp tín dụng, ngân hàng cho vay để đáp ứng mục đích thanh toán của khách hàng; tương tự, thư tín dụng cũng là khoản vay cho mục đích thanh toán của khách hàng, bản chất không phải là dịch vụ thanh toán. Theo quy định hiện hành, phát hành thẻ tín dụng thuộc nhóm đối tượng không chịu thuế GTGT.
Phát biểu tại buổi tọa đàm, đại diện Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (Ngân hàng Nhà nước) cũng cho biết, triển khai chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Vụ đã đề nghị các ngân hàng báo cáo tình hình thực tiễn thực hiện đối với L/C từ khi Luật các TCTD có hiệu lực từ năm 2010 đến nay. Đồng thời, tham khảo kinh nghiệm quốc tế, Basel, Các quy tắc và Thực hành thống nhất về tín dụng chứng từ (UCP600) trên định hướng xử lý bảo đảm tuân thủ pháp luật, đúng thông lệ quốc tế và phù hợp với thực tiễn tại Việt Nam.
Đại diện Vụ Tín dụng các ngành kinh tế cũng cho biết, qua các cuộc làm việc với các ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước cũng nhìn nhận L/C có cả hai khía cạnh: tín dụng và thanh toán. Còn theo đại diện Vụ Tài chính Kế toán, đối với L/C cần bóc tách, phần nào không phải là tín dụng thì áp thuế theo quy định, phần nào là tín dụng thì không thể áp thuế.
Cuối cùng, Tổng Thư ký Nguyễn Quốc Hùng nhấn mạnh: L/C là hoạt động lưỡng tính, đối với phần liên quan đến tín dụng, phải chịu rủi ro, thì đó là hoạt động cấp tín dụng và không phải nộp thuế; còn phần nào không liên quan đến tín dụng thì chịu thuế theo quy định.
Được biết, sau các cuộc trao đổi ý kiến này, VNBA sẽ tập hợp ý kiến các TCTD và có văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp nhằm có phương án tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc mà các TCTD đang gặp phải, từ đó hướng tới một giải pháp phù hợp, vừa bảo đảm thu ngân sách, vừa thông thoáng bảo đảm hoạt động của các TCTD.
