Nguyên nhân của lá đơn này vẫn là những bức xúc cũ, các hộ dân có nhu cầu được nâng cấp, mở rộng diện tích nhà ở, nhưng lại bị "rào cản" là những quy định hạn chế xây dựng. Ngoài ra, người dân cũng băn khoăn về một số bất cập trong thu vé tham quan, trong quản lý kinh phí... Tựu trung lại, mấu chốt của vấn đề vẫn là quy hoạch tổng thể làng cổ Đường Lâm và quy hoạch khu vực giãn dân.
Thời gian qua, nhất là sau khi nhận được thông tin xin trả lại danh hiệu làng cổ của một số hộ dân thôn Mông Phụ, Thành ủy, UBND thành phố Hà Nội đã tích cực chỉ đạo các cơ quan liên quan xây dựng và hoàn thiện Quy hoạch bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị làng cổ ở Đường Lâm, nhằm đáp ứng nhu cầu bảo tồn lâu dài khu vực làng cổ, cũng như nhu cầu cuộc sống của người dân. UBND thị xã Sơn Tây; Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Nội; Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội đã tổ chức lấy ý kiến các bộ, ngành, các nhà khoa học để tu chỉnh dự thảo Đồ án Quy hoạch Làng cổ Đường Lâm do Viện Bảo tồn Di tích nghiên cứu, lập quy hoạch. Sau khi báo cáo UBND TP Hà Nội và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, ngày 6-9-2013, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có văn bản thẩm định Quy hoạch bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di tích làng cổ ở Đường Lâm. Đến nay, Đồ án Quy hoạch tổng thể bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị làng cổ ở Đường Lâm đã cơ bản hoàn thành mọi thủ tục cần thiết, UBND thị xã Sơn Tây đã chỉ đạo đơn vị tư vấn hoàn thiện hồ sơ trình Sở Quy hoạch - Kiến trúc thẩm định để báo cáo UBND thành phố phê duyệt. Đối với việc giãn dân, Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội và UBND thị xã Sơn Tây đang tích cực hoàn thiện thủ tục trình UBND thành phố phê duyệt khu đất giãn dân tại thôn Phụ Khang, với diện tích dự kiến là 20 ha, giai đoạn I (2013-2015) dự kiến bố trí cho 150 hộ dân, với diện tích 4,5 ha. Ban Quản lý Di tích Làng cổ Đường Lâm cũng đã thực hiện khảo sát nhu cầu giãn dân, xây dựng của các hộ dân thôn Mông Phụ.
Như vậy, việc xây dựng quy hoạch, nhất là Quy hoạch bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Làng cổ ở Đường Lâm đã được thực hiện đúng quy trình, bảo đảm sự tham gia đóng góp ý kiến của các bên liên quan.Tuy nhiên, tính từ lúc người dân viết đơn xin trả lại danh hiệu đến nay đã gần nửa năm trôi qua, bản quy hoạch vẫn chưa chính thức được phê duyệt. Trong khi đó, cuộc sống vẫn diễn ra, với những nhu cầu thiết thân. Những bức xúc của người dân là có cơ sở. Mặt khác, nhiều người dân cũng băn khoăn, liệu việc thực hiện quy hoạch có như trên giấy tờ hay không? Bởi nếu quy hoạch về bảo tồn làng cổ, quy hoạch giãn dân không sớm được thông qua và triển khai trên thực tế thì sẽ tiếp tục còn những lá đơn xin trả lại danh hiệu.
Để làng cổ được bảo tồn lâu dài, mong rằng UBND thị xã Sơn Tây cùng các đơn vị liên quan sớm hoàn thành quy hoạch để thành phố phê duyệt. Mặt khác, trong quá trình quản lý, bên cạnh việc thực hiện những quy định trong quản lý làng cổ, cũng cần có những linh hoạt, mềm dẻo sao cho phù hợp, nhất là trong quản lý khâu bán vé. Bởi đây là một di tích sống, mà cuộc sống luôn vận động. Chỉ có như vậy mới bảo đảm được những vấn đề từ cuộc sống đặt ra.
