Kênh T5 (còn được gọi là kênh Võ Văn Kiệt) nằm trên địa phận huyện Hòn Đất (Kiên Giang), chia làm hai tuyến: tuyến dưới nước giáp với kênh Rạch Giá - Hà Tiên, tuyến trên nước chạy từ hướng đông bắc xuống tây nam, hai tuyến kênh bắt nguồn từ kênh Vĩnh Tế nối dài và đổ ra biển. Toàn tuyến kênh hiện có khoảng 500 hộ dân sinh sống. Đất nông nghiệp vùng này trước kia hầu hết được giao cho các nông trường, nhưng làm ăn không hiệu quả, bỏ hoang, dân từ nơi khác vào bao chiếm khá nhiều.
Xã Bình Giang được thành lập năm 1997, qua chia tách từ xã Bình Sơn. Cùng thời gian này, kênh T5 cũng được khởi công xây dựng. Bình Giang là xã nằm trọn trong vùng tứ giác Long Xuyên, cho nên được Nhà nước đầu tư xây dựng các tuyến kênh nhằm tháo phèn, thoát lũ ra biển Tây, phục vụ sản xuất nông nghiệp, trong đó tuyến kênh T5 là tuyến chính bắt nguồn từ xã Lạc Quới (Tri Tôn, An Giang). Kết hợp với các tuyến kênh, huyện Hòn Đất chủ trương xây dựng các tuyến dân cư, đáp ứng nhu cầu về đất ở cho người dân địa phương. Hiện, trên địa bàn xã đã hình thành năm tuyến dân cư, trong đó có tuyến dân cư T5 trên nước. Mới đây, Thanh tra huyện Hòn Đất đã vào cuộc thanh tra dự án tuyến dân cư T5 trên nước và đã phát hiện nhiều sai phạm trong công tác quản lý, sử dụng đất cũng như trong việc thu, sử dụng nguồn tiền từ bán đất tại dự án này.
Theo Kết luận thanh tra số 01, ngày 17-3-2016, từ năm 2010 đến nay, hai ông Chủ tịch UBND xã Bình Giang đã ký 61 hợp đồng bán 91 lô đất cho dân, thu 685 triệu đồng, trong tổng số tiền phải thu là 1,55 tỷ đồng. Trong đó, ông Phạm Văn Lý (hiện là Chủ tịch Liên đoàn Lao động huyện Hòn Đất) đã ký 11 hợp đồng, bán 17 lô đất, thu 250 triệu đồng. Ông Cam Anh Dũng (hiện là Phó Trưởng ban Tổ chức Huyện ủy Hòn Đất) ký 50 hợp đồng, bán 74 lô đất, thu 435 triệu đồng. Đáng chú ý, hai Chủ tịch xã này có “sáng kiến” chỉ đạo cấp dưới thu tiền bằng biên lai tự in ấn và thiếu kiểm tra, để cấp dưới chiếm dụng tiền bán đất trong thời gian dài.
Chủ tịch UBND huyện Hòn Đất Trương Văn Minh kết luận, các ông Phạm Văn Lý và Cam Anh Dũng, nguyên Chủ tịch UBND xã Bình Giang phải chịu trách nhiệm trong việc hợp đồng bán lô tuyến dân cư khi chưa có cơ chế giá; chỉ đạo giao đất không đúng thẩm quyền, cho phép tạm ứng bằng biên lai tự in. Ông Phạm Văn Lý chỉ đạo thu 129 triệu đồng, sử dụng hơn 19 triệu đồng; ông Cam Anh Dũng chỉ đạo thu 131,5 triệu đồng, sử dụng 241 triệu đồng chi ngân sách xã. Ngoài ra, với vai trò Chủ tịch UBND xã, ông Lý đã thiếu kiểm tra trong việc thu nộp tiền bán lô đất trong tuyến dân cư T5 trên nước để ông Đoàn Văn Sơn thu, chiếm dụng 350 triệu đồng. Ông Dũng để ông Lê Mậu Vương thu và chiếm dụng 7,5 triệu đồng. Cả hai ông Chủ tịch UBND xã còn thiếu trách nhiệm trong quản lý sử dụng đất đai để người dân lấn chiếm kéo dài trong nhiều năm liền. Ngoài ra, Chủ tịch UBND xã Bình Giang đương nhiệm Trần Văn Út cũng không làm tròn nhiệm vụ được giao, không kiểm tra để cán bộ cấp dưới thu 20 triệu đồng, nộp sai nguồn, đồng thời không kiên quyết trong xử lý lấn chiếm đất tại tuyến kênh T5.
Qua thanh tra còn phát hiện, hồ sơ, thủ tục của dự án tuyến dân cư T5 trên nước có một số sai phạm như: hồ sơ quy hoạch thiếu tờ trình xin phê duyệt; hồ sơ thẩm định quy hoạch, quyết định phê duyệt quy hoạch chi tiết không có chữ ký của cơ quan thẩm định, cơ quan phê duyệt; quyết định của UBND huyện phê duyệt quy hoạch chi tiết chênh lệch về số lô theo hồ sơ quy hoạch; không tổ chức công bố quy hoạch… Đây là các lỗi thuộc về Phòng Công thương và Ban Quản lý đầu tư xây dựng huyện Hòn Đất.
Mặc dù những sai phạm, khuyết điểm của tổ chức và cá nhân trong việc thực hiện chính sách pháp luật của Nhà nước về quản lý, sử dụng đất đai tại dự án tuyến dân cư T5 trên nước thuộc xã Bình Giang đã được làm rõ; trong đó, có những sai phạm có hệ thống và lặp đi lặp lại, sai phạm trong thời gian dài, nhưng Chủ tịch UBND huyện Hòn Đất và Thường trực Huyện ủy Hòn Đất chỉ thống nhất kiểm điểm rút kinh nghiệm các ông: Cam Anh Dũng (Huyện ủy viên, Phó Trưởng ban Tổ chức Huyện ủy Hòn Đất); Phạm Văn Lý (Huyện ủy viên, Chủ tịch Liên đoàn Lao động huyện Hòn Đất); Trần Văn Út (Chủ tịch UBND xã Bình Giang); Trần Phi Hùng (công chức tài chính - kế toán xã Bình Giang); Ngô Đức Cảnh (công chức Phòng Công thương huyện Hòn Đất). Đối với các hành vi của các ông Đoàn Văn Sơn (thủ quỹ UBND xã Bình Giang), Lê Mậu Vương (công chức Văn phòng UBND xã Bình Giang) có dấu hiệu vi phạm pháp luật, nhưng cũng chỉ đề nghị kiểm điểm có hình thức kỷ luật.
Trưởng ban Tổ chức Huyện ủy Hòn Đất Đỗ Hoài Thanh cho biết, ông Phạm Văn Lý và ông Cam Anh Dũng đã được chi bộ, đơn vị kiểm điểm rút kinh nghiệm; những cá nhân khác đã kiểm điểm hoặc đang làm quy trình kiểm điểm, đề nghị kỷ luật theo thẩm quyền. “Việc kiểm điểm, hay kiểm điểm có hình thức kỷ luật được thực hiện theo chỉ đạo của Chủ tịch UBND huyện Hòn Đất Trương Văn Minh tại Kết luận thanh tra số 01, ngày 17-3-2016” - ông Đỗ Hoài Thanh nói.
Trao đổi với chúng tôi về việc xử lý đối với các cán bộ có sai phạm tại dự án tuyến dân cư T5 trên nước xã Bình Giang, Phó Trưởng phòng Xử lý sau thanh tra (Thanh tra tỉnh Kiên Giang) Châu Hoàng Khởi đánh giá, với mức độ sai phạm như kết luận đã nêu thì việc xử lý của huyện Hòn Đất đối với những cá nhân sai phạm là chưa thỏa đáng. Một số cá nhân đã có biểu hiện vi phạm pháp luật như: thu tiền không nộp vào ngân sách nhà nước, tài khoản cơ quan, đó là hành vi chiếm dụng, nếu xử lý đúng, cơ quan thanh tra huyện Hòn Đất phải chuyển hồ sơ sang Cơ quan Cảnh sát điều tra để điều tra xử lý theo quy định của pháp luật. Về quy trình, sau khi thanh tra huyện có kết luận phải báo cáo về Thanh tra tỉnh và Ban Nội chính Tỉnh ủy. Hai cơ quan này xét thấy việc xử lý chưa đúng với mức độ sai phạm có quyền tổ chức thanh tra lại, hoặc đề nghị các cơ quan chức năng vào cuộc để làm rõ.
Những cán bộ của xã Bình Giang qua các thời kỳ có tham nhũng trong việc bán lô nền và thu tiền bán lô nền hay không? Và việc xử lý của UBND huyện Hòn Đất đối với những cá nhân sai phạm đã thỏa đáng chưa? Đề nghị các cơ quan chức năng của tỉnh Kiên Giang vào cuộc để làm rõ và xử lý nghiêm vụ việc.
Hiện có 274 hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất thuộc tuyến dân cư T5 trên nước. Việc sử dụng đất của các hộ dân nêu trên là vi phạm Luật Đất đai năm 2003 và Luật Đất đai năm 2013 do chưa được cơ quan có thẩm quyền giao đất có thu tiền sử dụng đất theo quy định. Ngoài ra, còn có một tổ chức sử dụng đất trái quy định với diện tích 123.063 m2. Năm 2015, UBND xã Bình Giang thành lập tổ công tác kiểm tra việc sử dụng đất của các tổ chức, hộ gia đình và đã xác định một số tổ chức, cá nhân chiếm đất cất nhà trái quy định, nhưng đến nay vẫn chưa có biện pháp xử lý.
