Tìm một biểu tượng Rồng đặc trưng Việt
Đại đức Thích Thanh Phương, Trụ trì chùa Vân và Tịnh viện Vân Sơn Tam Đảo cho biết, Vân Sơn Tịnh Viện nằm ở lưng chừng núi, giữa bạt ngàn rừng thông Tam Đảo, với ba phái Kim Cương thừa, Tịnh Độ tông và Mật tông. Đại đức Thích Thanh Phương nói: “Chúng tôi dự định xây dựng một biểu tượng Rồng để làm nổi bật Tịnh viện giữa núi rừng Tam Đảo. Rồng gắn liền với sự tích con Rồng, cháu Tiên của người Việt, gắn liền với văn hóa Việt từ hàng nghìn đời nay, đồng thời Rồng cũng là một trong những vị thủy thần được Phật độ cho đầu tiên. Rồng cũng gắn liền với điển tích Phật giáo: Khi Đức Phật giáng sinh, có chín con rồng phun nước tắm cho Ngài... Rồng cũng gắn liền với mười nghiệp đạo thiện của nhà Phật bao gồm không sát sinh, không trộm cắp, không tà hạnh, không vọng ngôn, không lưỡng thiệt, không ác khẩu, không ỷ ngữ, không sân nhuế và không tà kiến”.
Đại đức Thích Kiến Nguyệt, Trụ trì Thiền viện Trúc Lâm Tây Thiên phân tích: “Rồng xưa nay vốn là một loài vật tưởng tượng, với thân rắn, chân thằn lằn, móng vuốt chim ưng, được gửi gắm ý nghĩa đem lại cát tường cho muôn người. Thời đại chúng ta cũng có quyền tưởng tượng một con rồng, không sợ sai hay đúng mà quan trọng là biểu tượng rồng đó chuyển tải những ý nghĩa gì: sức mạnh, trí tuệ, hạnh phúc, đặc trưng văn hóa...” Đại đức Thích Kiến Nguyệt cũng cho hay, nên dựa trên những hình ảnh rồng trước đây để xây dựng biểu tượng này, và biểu tượng rồng của thời đại mới cũng nên khác với tất cả các biểu tượng trước đó.
GS, nhà sử học Dương Trung Quốc cho biết, rồng xưa nay vốn đại diện cho sức mạnh hay sự cao cả. Còn đối với người Việt, Rồng thể hiện ước vọng về một đấng bảo trì cho đời sống con người. Rồng gắn bó với người Việt từ xa xưa đến nay, qua mỗi triều đại lại có những biến hóa khác nhau. Ông Dương Trung Quốc phân tích, trong thời buổi “loạn sư tử” tại khắp các đình chùa, đền miếu, công sở... hiện nay, tại sao chúng ta không khôi phục biểu tượng rồng, vừa rất đẹp, vừa có những đặc trưng của riêng Việt Nam, gắn bó với người Việt?
TS Bùi Thanh Mai cũng đưa ra quan điểm sáng tác biểu tượng rồng cần phải có cả giá trị truyền thống và nói lên được tính hiện đại. Chung ý kiến này, TS Đặng Văn Bài, Phó Chủ tịch Hội Di sản văn hóa cho rằng, biểu tượng rồng phải dựa trên nền tảng tinh thần, điều mà người Việt tự hào, đồng thời phải mang dấu ấn thời đại và là sự sáng tạo tiếp nối, kế thừa truyền thống...
Định hướng cho biểu tượng rồng ở Vân Sơn Tịnh viện
Việc xây dựng một biểu tượng rồng ở Vân Sơn Tịnh viện đã nhận được đông đảo ý kiến tán đồng của các nhà nghiên cứu, nhà khoa học... Vấn đề là xây dựng biểu tượng đó như thế nào để phù hợp với cảnh quan Tịnh viện, khung cảnh núi non của Tam Đảo.
TS Đặng Văn Bài cho rằng, phải xác định chủ thể là Tịnh viện, biểu tượng rồng chỉ nên là vật để tôn vinh cho Tịnh viện. TS Đặng Văn Bài phân tích, bài học về thái độ ứng xử đối với thần linh thể hiện rất rõ ở nhiều đô thị và nhiều ngôi chùa nổi tiếng. Ông Đặng Văn Bài cho rằng, thiết kế ở chùa Dạm là một thiết kế thể hiện thái độ ứng xử đối với thần thánh rất khôn ngoan của cha ông ta: Ngôi chùa rộng lớn nhưng nép vào thiên nhiên và tô điểm cho thiên nhiên. Ông cũng cho rằng, không nên lấy sự hoành tráng, to lớn về kích thước làm trọng, chùa Dạm rộng mênh mông nhưng biểu tượng cột đá có hình rồng lại không hề lớn, vừa hòa hợp với khung cảnh nhưng lại không mất đi ý nghĩa.
PGS, TS Trương Quốc Bình chia sẻ ý kiến về việc cần xây dựng một biểu tượng rồng gắn liền với đời sống người Việt, ông cho rằng cần phải xác định mức độ hoành tráng của bức tượng, sẽ là kích thước thông thường hay to lớn, độ cao như thế nào, đặt trong khuôn viên Tịnh viện hay trên núi? Nhiều ý kiến khác cũng cho rằng cần xác định biểu tượng rồng quay theo hướng như thế nào, vị trí, và quan trọng là biểu tượng phải thuần Việt, bền vững, thân thiện và tạo cho người xem cảm xúc hứng khởi...
Nhà sử học Dương Trung Quốc cho rằng, việc xây dựng biểu tượng rồng ở Tịnh viện chỉ cần chọn một mảnh đất có địa thế đẹp, không cần xây lớn, tạo cảnh quan mới và biến nơi này thành địa điểm cho người dân hành hương.
Về phía đại diện địa phương, bà Tạ Thu Yên, Phó giám đốc Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch tỉnh Vĩnh Phúc cho biết, tỉnh ủng hộ việc xây dựng biểu tượng rồng tại Tịnh viện Vân Sơn, và cần có thời gian để khảo sát, làm dự án, tính toán về quy mô... Các nhà khoa học, nhà nghiên cứu cũng rất ủng hộ ý định xây dựng biểu tượng rồng này, và mong rằng đây là một trong những biện pháp để đẩy lùi “nạn” tượng sư tử đặt tràn lan tại nhiều di tích, công sở hiện nay...
