Sau hơn hai tháng kể từ ngày Công ước Berne có hiệu lực tại Việt Nam (26-10-2004), đây là vụ thu giữ đĩa CD-ROM lậu vi phạm bản quyền lớn nhất được các cơ quan quảnlý thực hiện. Điều đáng nói là không chỉ các sản phẩm trò chơi, phần mềm nước ngoài, mà còn rất nhiều sản phẩm phần mềm của các công ty trong nước, luận văn... cũng bị sao chép vô tội vạ.
Sơ bộ phân loại số đĩa CD- Rom tạm giữ, thấy hầu hết là các chương trình phần mềm, chương trình trò chơi máy vi tính không ghi rõ Nhà xuất bản chịu trách nhiệm xuất bản, vi phạm nghiêm trọng Luật bản quyền... Trong đó có nhiều phần mềm quản lý của các công ty trong nước, đĩa sao lưu các luận văn của các trường đại học.
Dưới đây là ý kiến trao đổi của ông Nguyễn Tấn Ngọc (Đội trưởng Đội văn hóa thuộc phòng PA25 Hà Nội), người trực tiếp chỉ đạo việc kiểm tra; thu giữ số tang vật vi phạm trên.
* Các cơ quan quản lý đã tiến hành giám định nội dung của số đĩa CD-ROM lậu trên chưa, thưa ông?
- Bước đầu kiểm tra trên các mục lục chương trình, chúng tôi thấy quảng cáo rất nhiều danh sách các loại trò chơi bạo lực như chiến tranh Việt Nam, các trò chơi đánh cướp, và "sex game". Còn có cả các chương trình phần mềm của các công ty trong nước bị ăn cắp, thí dụ như đĩa Chíp tự học của VNPT, chương trình gia sư, chương trình Vương quốc trò chơi của trường Into World số 1A Cao Thắng - TP Hồ Chí Minh... có thấy cả dấu hiệu các công ty trong nước “đạo” rất nhiều phần mềm của các công ty nước ngoài, sau đó xào xáo rồi đem bán...
Bước đầu kiểm tra thì như vậy, nhưng để giám định nội dung cho thật rõ ràng, chúng tôi sẽ phải mời các chủ hàng đến đây ký tên lên từng đĩa một. Việc này liên quan đến vấn đề bản quyền trong và ngoài nước, đến các quy định quốc tế, nên cần cẩn trọng. Việc xử lý không có gì phải vội vàng cả.
* Cơ quan chức năng có nhận định gì về tình trạng sao chép, kinh doanh đĩa CD-ROM lậu trên địa bàn thủ đô hiện nay?
- Việc kiểm tra hoạt động kinh doanh đã vi tính và các trò chơi phần mềm... do rất nhiều lực lượng làm như thanh tra văn hóa, quản lý thị trường... Thực ra thì số cửa hàng kinh doanh loại đĩa này cũng chưa nhiều. Tình trạng đĩa vi tính sao chép lậu tràn lan cũng đã được báo chí nêu, nhưng thực sự chưa có một chế tài nào xử lý thật nghiêm tình trạng này. Kể từ khi Công ước Berne có hiệu lực, các văn bản ban hành trong nước cũng chưa thật sát. Thí dụ như chỉ cấm chung chung là cấm kinh doanh băng đĩa chương trình văn hóa nghệ thuật chưa rõ nguồn gốc...
* Nhưng đó là với các sản phẩm sân khấu, ca nhạc... Còn với loại hình đĩa trò chơi và phần mềm vi tính thì sao?
- Chúng tôi tiến hành bắt giữ vụ này cũng là với mong muốn qua đó đánh động cho các cơ quan chức năng ra các văn bản pháp quy phải bám sát thực tế hơn nữa. Rõ ràng ai cũng biết là việc vi phạm bản quyền trong thời điểm hội nhập như thế này là rất nghiêm trọng, nguy hiểm cho nền kinh tế và làm lũng đoạn thị trường văn hóa - kinh tế. Ngay các chủ cửa hàng khi ký vào biên bản cũng thừa nhận rằng họ đã biết rõ là vi phạm nghiêm trọng các quy định về xuất bản, Luật bản quyền, đặc biệt là Công ước Berne. Trước đây, họ cũng đã từng bị thanh tra văn hóa kiểm tra, nhưng thanh tra chỉ xử lý vi phạm về ngành nghề chứ chưa “vào luật”, thế nên họ vẫn cứ làm...
* Xin ông cho biết phương hướng giải quyết đối với các chủ vi phạm vụ việc trên?
- Đây mới chỉ là giai đoạn một của vụ việc nên chúng tôi chưa xác định phương hướng xử lý. Còn căn cứ vào việc giám định nội dung số tang vật vi phạm xem có đủ yếu tố cấu thành tội phạm không đã. Như sơ bộ giám định thấy có đã "sex game", còn tùy lượng đĩa này nhiều hay ít "nồng độ" độc hại như thế nào. Rồi còn tùy các công ty có chương trình bị đánh cắp - tức là nơi bị hại có yêu cầu tố tụng hình sự không... Nếu không đủ, thì có lẽ sẽ chỉ xử lý xử phạt hành chính theo nghị định 31 thôi.
