Sau thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám 1945, Ðội Việt Nam giải phóng quân đổi tên là Vệ quốc đoàn. Ðến ngày 2-5-1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 7 quy định Vệ quốc đoàn trở thành Quân đội quốc gia nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Từ năm 1950, Quân đội quốc gia đổi thành Quân đội nhân dân Việt Nam cho đến nay. Ở miền nam Việt Nam có Quân giải phóng Miền Nam ra đời ngày 15-2-1961. Sau thắng lợi của Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, Quân giải phóng Miền Nam Việt Nam đã hòa nhập vào Quân đội nhân dân Việt Nam. Tuy tên gọi có nhiều lần thay đổi nhưng đối với nhân dân ta chỉ thích gọi Quân đội ta là "Bộ đội Cụ Hồ", gọi cán bộ, chiến sĩ trong quân đội ta là "Anh Bộ đội Cụ Hồ". "Bộ đội Cụ Hồ" ngoài hàm ý là Bộ đội được Cụ Hồ xây dựng, giáo dục, rèn luyện, còn có nghĩa là một danh hiệu cao quý được nhân dân ta tôn vinh quân đội ta.
Danh hiệu đó thể hiện phẩm chất cao đẹp của anh "Bộ đội Cụ Hồ" vì nhân dân quên mình, vì nhân dân hy sinh, đã cùng nhân dân đấu tranh, giành thắng lợi trong cuộc Cách mạng Tháng Tám 1945, đã từng "chín năm làm một Ðiện Biên" chấn động địa cầu, đã cùng toàn dân đánh thắng giặc Mỹ xâm lược. "Bộ đội Cụ Hồ" đã đem xương máu để bảo vệ biên cương của Tổ quốc và cứu nhân dân các nước bạn gặp lúc lâm nguy, với nghĩa tình vô tư trong sáng. "Bộ đội Cụ Hồ" đã góp sức giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, trong một thế giới đầy biến động rối ren, tạo điều kiện cho đất nước ta được xây dựng ngày càng khang trang, đời sống nhân dân ngày càng được cải thiện, vị thế của nước ta trên trường quốc tế ngày càng được nâng cao.
Trong lúc dân ta tôn vinh Quân đội ta danh hiệu "Bộ đội Cụ Hồ" thì trong nội bộ Quân đội cũng tôn vinh vị Tổng Tư lệnh của mình là Ðại tướng Võ Nguyên Giáp với danh xưng "Người Anh Cả". "Người Anh Cả" đó từng là một nhà báo, một nhà giáo dạy sử rồi trở thành một nhân vật lịch sử nổi tiếng. "Người Anh Cả" đó là vị Tổng Tư lệnh được Chủ tịch Hồ Chí Minh phong quân hàm Ðại tướng (1). "Người Anh Cả" đó đã góp phần rất quan trọng về trí tuệ, mưu lược trong cuộc chiến tranh nhân dân Việt Nam, đã dẫn dắt lớp lớp đàn em từ lúc Quân đội mới thành lập, trải qua đánh thắng giặc ngoại xâm, đang còn sống với chúng ta đến ngày nay, thọ hơn một trăm tuổi. Ðến lúc tuổi cao, sức yếu vẫn giữ được đầu óc minh mẫn đóng góp với Ðảng về những vấn đề lớn của đất nước. "Người Anh Cả" đó đã từng thao thức, suy nghĩ tính toán đủ cách trước mỗi chiến dịch, mỗi trận đánh, làm sao thắng được giặc mà quân ta ít bị thương vong. Khi đã đánh thắng được giặc thì nhớ công lớn là của dân, của chiến sĩ, của Ðảng, phần mình chỉ là phần nhỏ. Người có tài cao công lớn mà giữ được đức tính khiêm tốn như vậy thật xứng đáng là một học trò xuất sắc của Bác Hồ.
Với danh hiệu "Bộ đội Cụ Hồ" được dân ta tôn vinh và có được "Người Anh Cả" đáng yêu, đáng kính, cán bộ, chiến sĩ trong quân đội ta còn được khắc ghi vào tâm khảm của mình hai chữ vàng: Chữ trung và chữ hiếu.
Về chữ Trung, trước hết là trung với nước, là thực hiện theo lời dạy của Bác Hồ: "Ngày xưa các vua Hùng đã có công dựng nước, ngày nay Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước". Trung với nước là thà hy sinh tất cả chứ không để mất nước, không chịu làm nô lệ. Trung với nước là hết lòng bảo vệ Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, giữ cho Nhà nước ta được trong sạch, vững mạnh.
Giữ chữ Trung còn có ý nghĩa là trung với Ðảng Cộng sản Việt Nam. Có ý kiến cho rằng, ngày nay thanh niên vào Quân đội là thực hiện nghĩa vụ quân sự, nên chỉ cần xác định lòng trung với nước, nếu thêm lòng trung với Ðảng là sự áp đặt không hay. Nhận thức như vậy là không đúng. Việc xây dựng lòng trung thành của Quân đội đối với đất nước, đối với Ðảng đều trên cơ sở nâng cao tính tự giác, đều từ sự hiểu biết, thấy đúng rồi tuân theo, nên không thể coi là áp đặt. Trung với nước là giữ cho nước được độc lập và đi lên Chủ nghĩa xã hội vì dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Ðó cũng chính là chủ trương của Ðảng được thực tiễn chứng minh là đúng đắn. Giữ vững đạo Trung với Ðảng là quyết tâm thực hiện đường lối đó để vừa ích nước, vừa lợi nhà, lợi cho chính bản thân mình. Các thế lực thù địch đang cố tình phi chính trị hóa Quân đội ta, cố làm cho hiểu sai vai trò lãnh đạo của Ðảng đối với Quân đội trong mưu toan lật đổ chế độ xã hội do nhân dân làm chủ nên chúng ta cần đề cao cảnh giác.
Về chữ Hiếu, thông thường là vấn đề ứng xử giữa con cái với cha mẹ, là bổn phận làm con đối với cha mẹ. Ðạo Hiếu của quân đội ta là vấn đề ứng xử giữa Quân đội và nhân dân, coi nhân dân như cha mẹ, hết lòng cứu giúp dân, chăm lo đời sống của dân, tiết kiệm tài sản công sức của dân đóng góp, lắng nghe ý kiến phê bình của dân để sửa chữa sai sót.
Cán bộ, chiến sĩ Quân đội ta có giữ được đạo Trung với nước, với Ðảng, có giữ được đạo Hiếu với dân, mới hưởng được hạnh phúc lớn: Ðến với dân, dân mừng, ở với dân, dân thương, đi xa dân, dân nhớ, làm được như vậy mới có được thế trận lòng dân để Quân đội ta, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng, xứng đáng với danh hiệu "Bộ đội Cụ Hồ".
-----------------------------------
(1) Sắc lệnh số 110 SL ngày 20-1-1948.