Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) vừa công bố Báo cáo “Thu hẹp khoảng cách số: Thách thức và kêu gọi hành động khẩn cấp để phát triển kỹ năng số công bằng”, nhân Ngày Quốc tế Nữ giới trong Công nghệ Thông tin-Truyền thông (27/4).
Việt Nam đạt cân bằng giới ở cả kỹ năng đọc hiểu cơ bản lẫn kỹ năng số
Báo cáo tìm hiểu kỹ lưỡng vấn đề khoảng cách giới về kỹ thuật số ở thanh thiếu niên từ 15-24 tuổi thông qua phân tích những dữ liệu hiện có về sử dụng Internet, sở hữu điện thoại di động, và những kỹ năng số ở hầu hết các quốc gia thu nhập thấp, trung bình thấp và trung bình.
Mặc dù cần có thêm các dữ liệu phân tách giới để theo dõi, hiểu rõ hơn và hướng tới hòa nhập kỹ thuật số, báo cáo cho thấy trẻ em gái đang bị bỏ lại phía sau trong một thế giới ngày càng số hóa và kết nối hơn.
Khoảng 90% trẻ em gái vị thành niên và phụ nữ trẻ không sử dụng mạng Internet tại các quốc gia thu nhập thấp, trong khi nam giới cùng độ tuổi lại có khả năng truy cập mạng cao gấp đôi.
Giám đốc Giáo dục Toàn cầu của UNICEF Robert Jenkins cho biết, thu hẹp khoảng cách số giữa trẻ em gái và trẻ em trai không chỉ dừng ở khả năng tiếp cận internet và công nghệ. Đó còn là trao quyền để trẻ em gái trở thành những người đổi mới, sáng tạo và lãnh đạo.
“Nếu muốn giải quyết khoảng cách giới trong thị trường lao động, đặc biệt là trong các lĩnh vực Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học (STEM), chúng ta phải bắt đầu ngay bây giờ bằng cách giúp những người trẻ tuổi, đặc biệt là nữ giới có được kỹ năng số”, ông JenKins nhấn mạnh.
Khẳng định tầm quan trọng của việc thúc đẩy tiếp cận mạng internet, báo cáo của UNICEF nêu thực trạng đào tạo số hiện nay vẫn còn chưa đủ. Tại hầu hết các quốc gia được phân tích, tỷ lệ thanh thiếu niên có truy cập mạng internet tại nhà cao hơn nhiều so với tỷ lệ thanh thiếu niên có kỹ năng số.
Chỉ tại Việt Nam và Mông Cổ, cân bằng giới được ghi nhận ở cả kỹ năng đọc hiểu cơ bản lẫn kỹ năng số khi quan sát vấn đề cân bằng giới ở các nhóm tuổi cụ thể. Kết quả cho thấy tại các quốc gia này, cả trẻ em gái và trai độ tuổi từ 7-14 có kỹ năng đọc hiểu nền tảng như nhau, trong khi trẻ em gái và trai vị thành niên cũng như nam nữ thanh niên trong độ tuổi từ 15-24 có kỹ năng số cơ bản với tỷ lệ tương đương.
Tuy nhiên, đạt được cân bằng giới không đồng nghĩa là các kỹ năng này phổ biến trong dân số. UNICEF dẫn chứng tại Việt Nam, mặc dù 83% trẻ trong độ tuổi từ 7-14 có kỹ năng đọc hiểu nền tảng nhưng chỉ có khoảng 36% dân số từ 15-24 tuổi có kỹ năng số cơ bản. Do đó, dù đã tồn tại cân bằng giới, nhưng vẫn còn một chặng đường dài phía trước cho tới khi tất cả thanh thiếu niên đạt được kỹ năng cần thiết để có việc làm và thu nhập cao hơn.
Môi trường giáo dục và gia đình đóng vai trò quan trọng trong vấn đề khoảng cách giới về kỹ thuật số
Theo báo cáo, trên toàn cầu, trẻ em gái thường có ít cơ hội nhất trong phát triển các kỹ năng cần thiết cho học tập và làm việc ở thế kỷ 21. Trung bình trên 32 quốc gia và vùng lãnh thổ, cơ hội tiếp cận kỹ năng số ở trẻ em gái ít hơn 35% so với trẻ em trai cùng độ tuổi, bao gồm các hoạt động đơn giản như sao chép tệp tin hay thư mục, gửi thư điện tử hoặc chuyển tệp.
Bên cạnh rào cản là thiếu truy cập internet, các phát hiện của UNICEF cho thấy môi trường giáo dục và gia đình đóng vai trò quan trọng trong vấn đề khoảng cách giới về kỹ thuật số. Trong số 41 quốc gia và vùng lãnh thổ được phân tích, các hộ gia đình có nhiều khả năng cho con trai dùng điện thoại di động hơn là cho con gái.
Trong khi đó, hầu hết các nhà giáo dục không tính đến yếu tố giới và thúc đẩy sự tiến bộ của trẻ em gái trong giáo dục kỹ năng số, điều này càng cản trở sự phát triển của trẻ em gái.
Ngoài ra, rào cản tiếp cận các cơ hội học lên cao và thị trường lao động, các định kiến và chuẩn mực phân biệt đối xử phổ biến về giới, cũng như những lo ngại về sự an toàn trên không gian mạng có thể hạn chế hơn nữa việc hòa nhập kỹ năng số và phát triển kỹ năng của trẻ em gái.
Bản báo cáo cũng lập luận rằng ngay cả khi trẻ em gái có quyền tiếp cận bình đẳng để học các kỹ năng đọc hiểu và toán nền tảng, và đạt thành tích ngang bằng hoặc tốt hơn các bạn nam cùng tuổi, điều này không phải lúc nào cũng chuyển đổi thành kỹ năng số.
Thúc đẩy khả năng tiếp cận của trẻ em gái với giáo dục đồng đẳng
Để phá bỏ những rào cản đang kìm hãm trẻ em gái, báo cáo cho rằng các em cần được tiếp xúc và tiếp cận sớm với công nghệ, đào tạo kỹ năng số và kỹ năng sống, cũng như nỗ lực giải quyết các định kiến giới có hại, đặc biệt là trong gia đình, cũng như bạo lực mạng.
Thêm vào đó, chỉ bằng cách áp dụng các cách tiếp cận giảng dạy mang tính chuyển đổi về giới mới có thể phá bỏ những rào cản với sự tiến bộ của trẻ em gái trong lĩnh vực STEM, bảo đảm sự tiếp cận bình đẳng cho mọi học sinh.
UNICEF đang kêu gọi chính phủ các nước và đối tác thu hẹp khoảng cách giới và bảo đảm trẻ em gái có cơ hội để thành công trong thế giới số.
Về một số đề xuất, UNICEF nhấn mạnh sự cần thiết phải giảng dạy kỹ năng số bình đẳng cho trẻ em gái và trẻ em trai trong và ngoài trường học, bao gồm cả các chương trình cộng đồng và bảo đảm rằng giáo dục số được dạy từ bậc mầm non trở lên.
Cùng với đó, phải bảo vệ sự an toàn trên không gian trực tuyến của trẻ em gái thông qua các không gian mạng an toàn, chính sách và luật, cùng hoạt động giáo dục. Đồng thời, thúc đẩy khả năng tiếp cận của trẻ em gái với giáo dục đồng đẳng, tư vấn, thực tập và thực hành tìm hiểu công việc trong thế giới số/STEM.
