Túi yếm khí bảo quản lúa giống

Tồn trữ theo tập quán

Mỗi năm đồng bằng sông Cửu Long gieo trồng khoảng 4 triệu ha lúa, với nhu cầu lúa giống lên tới khoảng 600.000 tấn. Trong đó, lượng giống xác nhận được nông dân sử dụng chiếm khoảng 30%, (tương đương 180.000 tấn).  420.000 tấn lúa giống còn lại, họ phải tự giữ giống từ ruộng sản xuất đại trà của chính mình, từ vài vụ trước. Với phương thức tồn trữ lúa giống như hiện nay thì thật khó bảo đảm được việc cung cấp lúa giống ổn định, chất lượng cao cho sản xuất. Còn ở các công ty giống, cũng chưa trang bị được hệ thống kho lạnh đầy đủ để trữ hạt giống với khối lượng lớn.

Để có lượng giống gieo cấy đủ diện tích, nông dân thường sử dụng lúa thịt thu hoạch từ một hoặc hai vụ trước làm giống cho vụ sau. Cỏ nhiều trường hợp, lúa vừa thu hoạch xong đã được dùng để làm giống ngay, do đó phải phá miên trạng hạt lúa (hiện tượng ngủ nghỉ của hạt) bằng hóa chất (acid nitric). Công đoạn này làm phức tạp thêm quá trình sản xuất của nông dân. Mà theo đánh giá của các nhà khoa học và nông dân, lúa vụ đông xuân là tốt nhất cho việc để giống sẽ cho tỷ lệ nẩy mầm cao. Còn lúa các vụ khác, do ảnh hưởng thời tiết, sâu bệnh nên khó có thể tồn trữ lâu dài để làm lúa giống. Vấn đề là làm sao để giữ và bảo quản được hạt lúa giống...

Sử dụng túi yếm khí

Từ loại túi yếm khí của Israel, TS. Dương Văn Chín - Phó Viện trưởng Viện Lúa đồng bằng sông Cửu Long cùng các đồng nghiệp đã nghiên cứu, chế tạo một loại túi yếm khí tương tự. Loại túi này hạn chế đến mức thấp nhất sự trao đổi không khí và hơi nước giữa bên trong và bên ngoài túi. Nguyên tắc chung là khi trữ trong túi yếm khí, hạt giống tiếp tục hô hấp, phóng thích ra khí CO2 và hấp thu khí O2. Khí O2 cạn kiệt trong bao lúa giống thì côn trùng bị tổn thương hoặc chết, không thể gây hại hạt giống. Khí CO2 càng nhiều trong túi yếm khí sẽ ức chế những hoạt động của nấm gây hại trên hạt lúa, giúp hạt lúa được bảo vệ tốt.

Bảo quản hạt lúa giống bằng túi yếm khí được thực hiện trong điều kiện nhiệt độ và độ ẩm bình thường mà hiệu quả vẫn rất cao. Ẩm độ của hạt bên trong túi yếm khí không thay đổi nhiều giữa mùa mưa và mùa khô, trong khi hạt chứa trong bao bình thường có ẩm độ biến động đến 3%. Còn số lượng côn trùng giảm nhiều, có khi chỉ còn mức 1 con/kg hạt giống. Hạt duy trì sự sống với tỷ lệ nẩy mầm cao kéo dài từ 6 - 12 tháng.

Nông dân bắt đầu "mê"...

Viện Lúa đồng bằng sông Cửu Long đã hợp tác với 90 nông dân tiến hành thí nghiệm bảo quản lúa giống bằng loại túi yếm khí của Israel. Nếu phương pháp tồn trữ theo tập quán của nông dân là bỏ hạt giống vào túi trong điều kiện không khí và hơi nước thông thương bên trong và bên ngoài túi thì phương pháp của các nhà khoa học là cột chặt miệng túi bằng dây cao su đàn hồi, tạo môi trường yếm khí bên trong túi; hoặc cột chặt miệng túi, bên trong có một túi nhỏ chứa một lượng nhỏ thuốc trừ sâu...

Với cách bảo quản lúa giống bằng túi PE trong điều kiện yếm khí, đã cho tỷ lệ nẩy mầm cao hơn và mật số côn trùng thấp hơn so với phương pháp truyền thống của nông dân. Anh Trần Thanh Tao ở ấp Thới Hoà B, xã Thới Thạnh, huyện Cờ Đỏ, cho biết: “Trước đây, tôi trữ lúa giống bằng loại bao tải bình thường, chỉ trữ được 3 - 4 tháng. Sau 6 tháng, tỷ lệ nẩy mầm ngày càng thấp, chỉ khoảng 60% trở lại. Tôi có thử bảo quản lúa giống bằng túi yếm khí loại bao chứa 40 kg của Israel trong một năm. Đến khi gieo sạ có tới 85% hạt nẩy mầm tốt".

Tiến sĩ Dương Văn Chín cho biết, hiện nay, ông và các cộng sự đang nghiên cứu, chế tạo loại túi yếm khí bằng nhựa (PE) dày 0,078 mm theo quy trình Việt Nam, có sức chứa 40 kg, với giá thành rẻ hơn rất nhiều so với túi của Israel, dự kiến giá khoảng 6.000 đồng/cái so với 30.000 đồng/túi của Israel. Việc nghiên cứu, chế tạo được loại túi này sẽ đáp ứng nhu cầu bảo quản lúa giống, phát triển sản xuất lúa ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị hạt gạo phục vụ cho tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.