Triển vọng cây đậu tương

Theo ông Nguyễn Trí Ngọc, Cục trưởng Trồng trọt, đến nay, mỗi năm cả nước trồng khoảng 200 nghìn ha đậu tương, chủ yếu trong vụ đông với sản lượng 300 nghìn tấn. Tuy vậy, sản lượng này mới đáp ứng 25% nhu cầu sử dụng trong nước. Mỗi năm, cả nước vẫn nhập khẩu gần một triệu tấn hạt đậu tương. Và nhu cầu sử dụng tăng bình quân 10%/năm. Qua tính toán, trồng đậu tương cho mức lãi cao hơn trồng lúa, thời gian trồng cũng ngắn hơn. Giá đậu tương trên thị trường cũng khá ổn định. Vì vậy, hầu hết các tỉnh phía bắc đều đưa đậu tương vào cơ cấu giống rau màu chủ lực trong vụ đông. Mỗi năm, diện tích đậu tương tăng bình quân 7-10%. Tuy nhiên, một trong những khó khăn lớn nhất là trồng đậu tương mất nhiều công sức. Sau vụ lúa mùa, nông dân thường phải thuê cày, bừa, lên luống rồi gieo hạt bằng tay. Quá trình này thường mất 20-25 ngày. Do gieo hạt bằng tay, mật độ đậu tương không đều, năng suất thấp.

Nhằm thúc đẩy phong trào trồng đậu tương phát triển, ngày 26-9, Trung tâm Khuyến nông quốc gia phối hợp báo Nông nghiệp Việt Nam tổ chức Diễn đàn Khuyến nông Ú công nghệ, với chủ đề phương pháp gieo đậu tương đông bằng máy. Hơn 200 đại biểu là lãnh đạo và nông dân các tỉnh phía bắc tham gia diễn đàn. Các đại biểu đã được các nhà lãnh đạo, nhà khoa học của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nêu rõ tiềm năng, triển vọng phát triển của cây đậu tương, tìm hiểu các số liệu về giống và kỹ thuật canh tác, bảo quản đậu tương. Ðặc biệt, đoàn đại biểu cũng đã được đi tham quan mô hình gieo hạt đậu tương bằng máy-một mô hình mới vừa giúp nông dân tiết kiệm công sức và chi phí sản xuất, vừa tăng năng suất đậu tương.

Từ năm 2000, một nông dân đã ấp ủ ý định chế tạo ra cỗ máy gieo đậu tương nhằm hạn chế sức lao động và gieo hạt đều hơn. Ðó là ông Nguyễn Hữu Tùy ở thị trấn Vân Ðình, huyện Ứng Hòa (Hà Tây). Năm 2006, ông Tùy đã chế tạo hàng chục chiếc máy, được nông dân tỉnh Hà Tây và các tỉnh như Quảng Ninh, Hà Nam, Ninh Bình  đến tận nơi đặt hàng.

Tại cánh đồng Bãi Cả, thị trấn Ðại Nghĩa (huyện Mỹ Ðức), đoàn đại biểu tham gia diễn đàn được tham quan tận mắt mô hình gieo đậu tương trên ruộng vừa cấy. Trên thửa ruộng rộng sáu sào vừa gặt còn trơ gốc rạ, trong vòng 20 phút, hai chiếc máy đã hoàn thành việc cắt rạ và gieo xong đậu tương. Theo tác giả của máy, nếu ruộng không trũng quá, mỗi chiếc máy có thể cắt rạ và gieo hạt được ba, bốn mẫu ruộng/ngày.

Theo ông Tùy, gieo hạt bằng máy sẽ tiết kiệm khoảng 30% chi phí giống, tỷ lệ nảy mầm và năng suất cũng cao hơn. Qua tính toán, một sào đậu tương nếu trồng theo phương pháp này mất khoảng 100 nghìn đồng chi phí giống, thuê máy và chăm sóc, nếu gieo hạt thủ công  mất khoảng 140 nghìn đồng/sào. Với năng suất bình quân hiện nay là 70-90 kg/sào, mỗi sào sẽ cho thu nhập hơn 300 nghìn đồng, cao hơn trồng lúa. Người dân chỉ mất công mua hạt giống, gieo hạt không cần lội xuống ruộng, ba tháng sau đã có thể thu lãi hơn 200 nghìn đồng/ha. Trong khi đó, nếu trồng lúa không mất mùa, không sâu, bệnh cũng chỉ thu được khoảng 300 nghìn đồng/ha, chưa trừ chi phí (chi phí trồng lúa bình quân 60%).

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Tây, vụ đông năm 2005, toàn tỉnh có 50 nghìn ha thì đậu tương chiếm 28.800 ha, trở thành tỉnh có diện tích đậu tương lớn nhất nước. Năm 2006, Trung tâm khuyến nông tỉnh đã hỗ trợ nông dân trong tỉnh mua 30 chiếc máy. Các HTX, cá nhân cũng mua thêm 20 máy, nhằm mở rộng diện tích trong vụ đông tới.

PGS, TS Mai Quang Vinh, Giám đốc Trung tâm tư vấn và chuyển giao tiến bộ kỹ thuật thuộc Viện Di truyền nông nghiệp cho biết, thời gian qua, viện đã chọn tạo thành công hàng chục giống đậu tương, trong đó có bốn giống được công nhận giống quốc gia là các giống DT 84, DT 96, DT 90 và AK 06. Các giống của viện khá phong phú về chủng loại, đáp ứng cho nông dân. Hiện nay, viện đang tích cực khảo nghiệm thêm nhiều giống mới, trong đó có hai giống có triển vọng lớn về năng suất và chất lượng là DT 2006 và DT 02.

Một trong những khâu yếu nhất trong mở rộng diện tích đậu tương là khâu bảo quản. Trong vụ đông, vụ đậu tương lớn nhất thường thiếu nắng, đậu tương hay bị ẩm, mốc, giảm chất lượng. Hiện nay, cách bảo quản phổ biến của nông dân vẫn là phơi, sấy thủ công rồi đựng trong bao tải. TS Tống Khiêm, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông quốc gia cho biết, thời gian tới, trung tâm sẽ phối hợp các viện nghiên cứu để sớm tìm ra công nghệ bảo quản đậu tương hiệu quả hơn.

Với tiềm năng về đất (đậu tương có thể trồng ngay trên ruộng lúa sau khi gặt), giống và thị trường, Cục trồng trọt đã xây dựng kế hoạch mở rộng diện tích đậu tương lên khoảng 400 nghìn ha vào năm 2010 với sản lượng khoảng 700 nghìn tấn, đáp ứng 50% nhu cầu trong nước. Hy vọng rằng, với sự tích cực của các tỉnh trong chuyển dịch cơ cấu cây trồng, mục tiêu trên sẽ sớm trở thành hiện thực.