Tràn lan mua bán, chuyển nhượng trái phép đất rừng ở Nghệ An

Thời gian gần đây, trên địa bàn Nghệ An, tình trạng mua bán, chuyển nhượng “chui” và sử dụng trái mục đích đất lâm nghiệp, đất rừng diễn ra hết sức nghiêm trọng nhưng việc xử lý vẫn gặp nhiều khó khăn…

Rừng bị xẻ phát và trồng keo thuộc Tiểu khu 175.
Rừng bị xẻ phát và trồng keo thuộc Tiểu khu 175.

Hàng nghìn héc-ta rừng bị chuyển nhượng “chui”

Tại huyện Quỳ Châu, tình trạng mua bán, chuyển đổi trái phép mục đích sử dụng đất rừng xảy ra ở nhiều vùng bản. Tại bản Pà Cọ, Kẻ Nính, Định Tiến, Tà Cọ (xã Châu Hạnh), nhiều hộ đồng bào dân tộc Thái được giao đất rừng theo Nghị định 163 của Chính phủ từ những năm 2003, 2004 đã bán cho một doanh nghiệp với giá rẻ từ năm 2010, 2011. Theo Trưởng bản Hà Văn Linh, Pà Cọ có khoảng 45 hộ đã bán giấy chứng nhận quyền sử dụng (QSD) đất rừng. Khi được hỏi, nhiều người dân ở các bản Kẻ Nính và Pà Cọ cho biết, họ không biết người ta thu gom đất rừng của dân để làm gì, chỉ thấy sau khi thu gom được giấy chứng nhận QSD đất rừng, Công ty cổ phần Nghệ An Xanh đưa máy móc, thiết bị mở đường vào phát rừng để trồng keo.

Chúng tôi luồn sâu trong vùng rừng xã Châu Hạnh. Đến khu vực khe Nhôm, xen lẫn những rừng nứa, lùng, cây thân gỗ có đường kính 15 đến 30 cm là những mảng đồi đã bị xẻ phát trắng. Một số vùng sau khi xẻ phát đã được trồng keo. Tại khu vực này, có một ngôi nhà sàn bốn gian được dựng lên cho nhân công, bảo vệ ở. Tìm hiểu được biết, hầu hết khu vực này đã thuộc quyền sở hữu của Công ty cổ phần Nghệ An Xanh.

Trước năm 2014, vùng đất Quỳ Châu luôn là điểm nóng của tỉnh về các vấn đề liên quan đất rừng, thế nên những người có trách nhiệm ở đây nhanh chóng tiếp nhận thông tin từ báo chí, dư luận và phối hợp để làm rõ. Cuối năm 2014, tổ công tác của Hạt Kiểm lâm Quỳ Châu đã kiểm tra hiện trường, xác định khu vực Công ty cổ phần Nghệ An Xanh mở đường, xẻ phát, trồng keo thuộc Tiểu khu 175, và có sự việc người dân ở Châu Hạnh chuyển nhượng trái phép đất rừng. Thời điểm chuyển nhượng trái phép từ khoảng năm 2008 đến 2011, dưới hai hình thức “hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất” và “hợp đồng thuê quyền sử dụng đất với thời gian 50 năm”; giá chuyển nhượng từ 380 nghìn đồng đến 6 triệu đồng. Sau khi thực hiện hợp đồng chuyển nhượng, các hộ dân nhận tiền, còn Công ty cổ phần Nghệ An Xanh nắm giữ giấy chứng nhận QSD đất. Theo thống kê, tại hai bản Pà Cọ, Kẻ Nính có 37 gia đình đã chuyển nhượng “chui” đất rừng với tổng diện tích là 465 ha. Từ đó đến nay, việc rà soát nắm bắt thông tin về nạn chuyển nhượng “chui” đất rừng ở huyện Quỳ Châu tiếp tục được thực hiện và khẳng định 11 trong số 12 xã trên địa bàn có tình trạng này với 3.433 ha của 486 hộ (có giấy chứng nhận QSD đất và cả đất rừng tạm giao). Ngoài Công ty cổ phần Nghệ An Xanh, còn có một số cá nhân, trong đó có cả những người đang là cán bộ nhà nước cũng mua gom đất rừng.

Không chỉ riêng ở huyện Quỳ Châu, nạn mua bán, chuyển nhượng quyền sử dụng, chuyển đổi trái phép mục đích sử dụng đất rừng còn diễn ra tại nhiều huyện trong tỉnh. Tại Đôn Phục, xã vùng sâu, vùng xa của huyện Con Cuông, 8.786,2 ha đất lâm nghiệp và đất rừng, trong đó có 3.969,9 ha đã được giao cho dân (đã cấp Giấy chứng nhận QSD đất). Qua rà soát, xác định có 36 hộ dân chuyển nhượng trái phép đất rừng cho tám đối tượng trong và ngoài huyện với diện tích hơn 300 ha, Phó Chủ tịch UBND xã Đôn Phục Vi Văn Đức cho biết, qua rà soát từ tháng 4-2016, xã Bình Chuẩn có 85 hộ đã chuyển nhượng “chui” 1.100,5 ha đất rừng, xã Thạch Ngàn có 629,9 ha của 59 hộ, xã Môn Sơn có 133,5 ha của 25 hộ, xã Lục Dạ có 148,9 ha của 32 hộ... Ở xã Thạch Ngàn, số đối tượng nhận chuyển nhượng “chui” đất rừng là người ngoài huyện cộng với công tác bảo vệ rất kém cho nên đã để xảy ra nhiều vụ cháy rừng.

Ở huyện Quế Phong, lực lượng chức năng địa phương đã xác minh vụ việc 29 hộ dân xã Nậm Giải “bán bìa đỏ” cho doanh nghiệp Phong Vân, khẳng định việc chuyển nhượng chưa được thực hiện theo đúng quy định pháp luật, trái quy định của Luật Bảo vệ và phát triển rừng. Cũng từ vụ việc ở Nậm Giải, phát hiện có 151 hộ thực hiện hành vi này, trong đó, nhiều hộ bán đất rừng với diện tích lên đến hàng chục héc-ta. Ngoài doanh nghiệp Phong Vân, còn có Công ty cổ phần Nghệ An Xanh “gom” đất rừng tại xã Đồng Văn và xã biên giới Thông Thụ.

Khó kiểm soát và xử lý

Thời gian gần đây, khi được phản ánh, các huyện như Quỳ Châu, Con Cuông, Quế Phong… đã chỉ đạo các cơ quan chức năng phối hợp với chính quyền các xã điều tra, rà soát việc mua bán, chuyển nhượng trái phép, sử dụng đất rừng sai mục đích. Tuy nhiên, việc điều tra, rà soát, xử lý vẫn gặp nhiều khó khăn do nhiều hộ dân đã mua bán, chuyển nhượng “chui” nên che giấu, không tự giác phối hợp cơ quan chức năng; hoặc không nhận đã bán, chuyển nhượng mà chỉ nhận là “phối hợp” làm kinh tế rừng, “cầm, cắm” giấy chứng nhận QSD đất rừng cho các đối tượng đầu nậu... Nhiều cán bộ có trách nhiệm ở địa phương tỏ ra băn khoăn, đề nghị cần được hướng dẫn trong xử lý việc chuyển nhượng đất lâm nghiệp, đất rừng. Cụ thể như huyện Quế Phong, khi xảy ra vụ việc người dân xã Nậm Giải chuyển nhượng Giấy chứng nhận QSD đất cho doanh nghiệp Phong Vân đã có nhiều ý kiến khác nhau trong giải quyết bởi theo quy định của Luật Đất đai, người dân được phép chuyển nhượng QSD đất đối với diện tích đất đã được cấp giấy chứng nhận; trong khi theo Luật Bảo vệ và phát triển rừng cùng các văn bản hướng dẫn thực hiện thì không được phép chuyển nhượng. Sở Tư pháp tỉnh Nghệ An đã có Văn bản số 784/STP-XDVB ngày 28-6-2016 phân tích rõ quy định của hai luật nêu trên, khẳng định việc tự ý chuyển nhượng đất lâm nghiệp là không phù hợp quy định của pháp luật; đề nghị UBND huyện Quế Phong yêu cầu các hộ gia đình, cá nhân chuyển nhượng và nhận chuyển nhượng trả lại đất theo quyết định giao đất. Quỳ Châu là huyện có thống kê tương đối rõ ràng về nạn mua bán, chuyển nhượng trái phép và nạn phá rừng. Tuy nhiên, việc xử lý hành vi mua bán, chuyển nhượng trái phép và sử dụng trái mục đích đất rừng còn gặp khó khăn vì những căn cứ mang tính pháp lý vẫn chưa được bảo đảm.

Thực tế, diện tích đất rừng chuyển nhượng “chui” và sử dụng trái phép ở Nghệ An có rất lớn, vượt xa con số 5.542 ha mà UBND tỉnh công bố gần đây. Bởi vậy, UBND tỉnh Nghệ An cần tiếp tục chỉ đạo các huyện, thị xã có rừng và các sở, ngành liên quan vào cuộc quyết liệt kiểm tra, rà soát, thống kê chính xác về số hộ, cá nhân, tổ chức đã chuyển nhượng và nhận chuyển nhượng đất rừng, hiện trạng các diện tích đất lâm nghiệp, đất rừng đã giao; chỉ đạo các cơ quan thực thi pháp luật điều tra, thu thập chứng cứ để phát hiện làm rõ hành vi vi phạm của các tổ chức, cá nhân đã mua, nhận chuyển nhượng “chui” và sử dụng trái mục đích đất rừng, qua đó, xử lý nghiêm; xem xét đánh giá lại việc giao đất lâm nghiệp, đất rừng đã quy hoạch cho các doanh nghiệp trồng rừng. Việc đánh giá phải bảo đảm sát, đúng hiện trạng vùng rừng được giao. UBND tỉnh cần chỉ đạo các cấp, ngành có liên quan đánh giá lại chính xác hiện trạng đất rừng đã giao cho dân, xác định đâu là khu vực rừng tự nhiên khoanh nuôi bảo vệ, đâu là đất rừng trồng, đất trống đồi trọc quy hoạch trồng cây lâm nghiệp hoặc vùng có thể chuyển đổi mục đích sử dụng. Qua đó, tạo điều kiện để người dân có nhận thức đúng về vùng đất rừng được giao để phát triển kinh tế hộ, và nâng cao trách nhiệm bảo vệ rừng…

Có thể bạn quan tâm