Ùn ứ tại các cửa khẩu, nông sản gặp khó trong dịp Tết Nguyên đán
Chia sẻ tại Diễn đàn kết nối nông sản 970 về kết nối sản xuất, chế biến nông sản và thúc đẩy thị trường nội địa, ông Nguyễn Văn Dương, Phó Chi cục trưởng Chi cục Cửa khẩu Móng Cái cho biết, từ ngày 21/12/2021, thủ tục thông quan qua cửa khẩu Đông Hưng bị tạm ngưng, dẫn tới việc hàng hóa nông sản bị ùn ứ tại cầu Bắc Luân II và Lối mở Km3+4 phường Hải Yên.
Cụ thể, hàng nông sản qua cửa khẩu còn tồn 146 xe của 20 doanh nghiệp. Số này đang tìm đường tiêu thụ trở lại nội địa. Riêng tinh bột sắn tồn 38 xe, có thể đưa vào kho bảo quả do đây là hàng khô; thủy hải sản tồn 139 xe. Cửa khẩu Móng Cái đã thông báo đến doanh nghiệp và có phương án giảm chi phí bảo quản cho chủ hàng.
Theo bà Đinh Thị Thu, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lạng Sơn, lượng hàng xuất khẩu tại các cửa khẩu của tỉnh hiện nay chỉ vào khoảng dưới 100 xe/ngày/cửa khẩu và đa số là sản phẩm khô. Tổng lượng xe ùn tắc tại Lạng Sơn hiện nay vào khoảng 2.900 xe, đang giảm dần nhưng nguyên nhân chính là do nhiều xe quay đầu về tiêu thụ nội địa, đặc biệt là sau khi Bằng Tường thông báo ngừng nhập khẩu thanh long từ 0 giờ 29/12 đến 24 giờ 26/1/2022. Trong thời gian tới, việc xuất khẩu nông sản dự kiến sẽ gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là 2 dịp nghỉ Tết Dương lịch và Tết Nhâm Dần đang đến gần.
“Phía Trung Quốc sẽ tạm dừng nhập khẩu hàng hóa trên container lạnh trong 28 ngày của dịp Tết Nhâm Dần, trong đó 14 ngày trước Tết và 14 ngày sau Tết”, bà Đinh Thị Thu cho biết thêm.
Trong thời gian tới, việc xuất khẩu nông sản dự kiến sẽ gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là 2 dịp nghỉ Tết dương lịch và Tết Nhâm Dần đang đến gần.
Trước tình hình đó, bà Thu kiến nghị các đơn vị cấp trên cần tổ chức thêm các cuộc hội đàm cấp cao để thông quan nốt 2.900 xe đang còn ùn tắc trước Tết Nguyên đán. Ngoài ra, bà Đinh Thị Thu cũng đề xuất đàm phán với Trung Quốc, tăng thời gian làm việc tại các cửa khẩu vẫn còn hoạt động, từ 4 giờ, 8 giờ lên 12 giờ mỗi ngày để nâng cao năng lực thông quan.
Ông Hoàng Chí Hiền, Giám đốc Sở Công thương Lào Cai cho biết, hiện không còn tồn đọng xe hàng nào tại cửa khẩu của tỉnh. Tuy nhiên, ở phía Trung Quốc còn tồn 1.700 xe, các doanh nghiệp cho biết đó là rau củ quả, hàng tiêu dùng. Ngày 27-28/12, phía bạn tạm dừng cửa khẩu để khử khuẩn, chống dịch, sau đó các hoạt động xuất nhập khẩu diễn ra bình thường.
Cũng theo ông Hoàng Chí Hiền, trước dịch Covid-19, trung bình 600-800 xe thông quan mỗi ngày qua các cửa khẩu của tỉnh, trong đó 80% là xe từ Trung Quốc sang. Hiện tại, chỉ có cửa khẩu quốc tế Lào Cai hoạt động, chủ yếu xuất khẩu chính ngạch. Tuy nhiên, doanh nghiệp phía Trung Quốc tận dụng chính sách cư dân biên giới để được hưởng chính sách 8.000 tệ, tiết giảm chi phí. Sở Công Thương Lào Cai cho rằng, nếu duy trì chính sách này thì sẽ nan giải.
Theo thống kê của Sở Công thương Lào Cai, mặt hàng thanh long chiếm tỷ trọng cao nhất, giá trị lớn nhất trong xuất khẩu qua tỉnh này. Số liệu cụ thể năm 2019 đạt 800 triệu USD, năm 2020 là 600 triệu USD, năm nay do dừng từ ngày 18/7 thì đạt 450 triệu USD. Từ ngày 5/8, sau khi có xét nghiệm, Cục Thương vụ Hà Khẩu có công hàm dừng nhập khẩu thanh long từ Lào Cai.
Mở rộng thị trường xuất khẩu và chú trọng đến thị trường nội địa
Với chính sách “zero Covid” của Trung Quốc, việc thông quan đang bị ảnh hưởng, khiến hàng nghìn xe container hàng hóa bị ùn tắc tại khu vực biên giới phía bắc. Hiện nay, các mặt hàng nông sản đang ùn tắc nhiều là thanh long, mít ở Lạng Sơn và thủy sản ở Quảng Ninh.
Xuất khẩu thanh long nói riêng và trái cây, nông sản nói chung đang gặp rất nhiều khó khăn. Do đó, cùng với kiến nghị mở rộng thị trường xuất khẩu, giảm bớt phụ thuộc vào thị trường truyền thống, thì vai trò của thị trường nội địa một lần nữa được nhấn mạnh. Trong đó, sự vào cuộc của hệ thống phân phối trong kết nối tiêu thụ và đưa sản phẩm vào siêu thị là hết sức quan trọng.
Khẳng định sẽ hỗ trợ tiêu thụ nông sản trong siêu thị, ông Paul Lê, đại diện Central Retail cho rằng, trước tiên cần phân loại các sản phẩm đang bị ùn tắc tại cửa khẩu cũng như nhà vườn, và Central Retail sẽ hỗ trợ tiêu thụ các nông sản đạt chuẩn, trong đó tập trung vào thanh long, dưa hấu để phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng mùa Tết.
Tương tự, bà Nguyễn Phương Hồng, Giám đốc kế hoạch chuỗi cung ứng Tập đoàn Nafoods Group cho biết, thời gian từ giờ đến Tết Nguyên đán, Nafoods có thể hỗ trợ cho chanh leo và thanh long. Với các sản phẩm tại cửa khẩu phía bắc sẽ chuyển về Nghệ An, còn phía nam sẽ đưa về Long An. Sản lượng khoảng 1.000 tấn.
Là doanh nghiệp bán lẻ quy mô, ông Nguyễn Thái Dũng, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Bán lẻ BRG (BRG Retail) cho biết, đơn vị sẽ triển khai bán hàng không lợi nhuận cho nông sản Việt Nam gặp khó trong xuất khẩu như trái cây, hải sản trên hệ thống siêu thị BRG Mart. Bên cạnh đó, sẽ chuẩn bị hệ thống kho lạnh để tích trữ hải sản, trái cây để bán hàng từ nay đến cuối năm. Ngoài ra, với hạ tầng công nghệ có sẵn, BRG Retail cũng đẩy mạnh bán các mặt hàng nông sản trên hệ thống ứng dụng mua hàng online của mình.
“Thị trường nội địa đang vào giai đoạn tiêu thụ cuối năm, nhu cầu cũng tăng, nên chúng tôi muốn hợp tác với bà con nông dân và doanh nghiệp để tiêu thụ. Với chất lượng, hình thức sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu, cùng mức giá bán phi lợi nhuận của BRG Retail, chắc chắn người tiêu dùng sẽ đón nhận”, ông Nguyễn Thái Dũng nhận định thêm.
Ông Lê Thanh Hòa, Cục phó Cục Chế biến và phát triển thị trường nông sản đưa ra các giải pháp nhằm giải quyết các vấn đề ùn tắc nông sản.
Mặc dù vậy, các doanh nghiệp phân phối cũng đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các đơn vị liên quan cần có chính sách tuyên truyền để bà con nông dân, doanh nghiệp quan tâm hơn thị trường nội địa, chứ không chỉ tìm đến khi xuất khẩu gặp khó khăn như hiện nay.
“Có thể do thói quen kinh doanh, nên đa số nông sản phía nam thường hướng đến xuất khẩu, chưa quan tâm đến thị trường nội địa. Do đó, chúng ta cần có công tác định hướng phù hợp để cân đối thị trường xuất khẩu và nội địa để tránh được rủi ro trong xuất khẩu. Khi song hành trong thị trường xuất khẩu và nội địa, chúng ta sẽ phát triển ổn định và bền vững”, ông Nguyễn Thái Dũng nhấn mạnh thêm.
Nhằm giải quyết các vấn đề ùn tắc nông sản, ông Lê Thanh Hòa, Phó Cục trưởng Cục Chế biến và phát triển nông sản cho biết, ngành nông nghiệp đã tổ chức nhiều đoàn thanh tra, kiểm tra, giám sát tình hình lưu thông, xuất nhập khẩu nông sản cả ở cửa khẩu, lẫn các địa phương. Dù nhiều bộ, ban, ngành vào cuộc quyết liệt nhưng nhiều địa phương chưa kịp điều tiết hàng hóa. Tình trạng này dẫn đến việc nhiều xe chở nông sản lên biên giới đã quay đầu trở lại các đô thị lớn như Hà Nội.
“Chúng ta cần định hướng tập trung tiêu thụ tốt các sản phẩm đang vào mùa vụ. Những doanh nghiệp có khả năng chế biến sâu, hoặc có công nghệ bảo quản cần tham gia vào quá trình này, tránh tình trạng để giá nông sản giảm sâu”, ông Hòa nhấn mạnh.
