Tiếp tục phân cấp cấp phép xây dựng

*Thưa ông, việc cấp giấy phép xây dựng nhà ở riêng lẻ của nhân dân trong thời gian qua đã được phân cấp mạnh cho chính quyền cấp cơ sở. Ông đánh giá ra sao về những kết quả đã đạt được trong lĩnh vực này?

- Thực hiện chủ trương cải cách hành chính trong lĩnh vực cấp giấy phép xây dựng (GPXD), với chức năng quản lý nhà nước về xây dựng, Bộ Xây dựng đã, đang và tiếp tục phân cấp mạnh cho chính quyền cấp cơ sở là quận, huyện, thị trấn, thị xã. Thủ tục "một cửa" đơn giản, rút ngắn thời gian thụ lý hồ sơ, công khai thủ tục.

Sở Xây dựng chỉ là cơ quan giúp chủ tịch UBND cấp tỉnh thực hiện vai trò quản lý NN ở địa phương về những lĩnh vực thuộc chức năng quản lý của ngành xây dựng; có trách nhiệm xây dựng các văn bản quy định, hướng dẫn cụ thể việc thực hiện cấp GPXD trên địa bàn tỉnh; thanh tra và kiểm tra việc thực hiện cấp GPXD của chính quyền các cấp cơ sở. Sở Xây dựng chỉ trực tiếp cấp GPXD các công trình: có quy mô lớn, phức tạp, nằm trên các tuyến phố chính, những khu vực có ý nghĩa lịch sử, văn hóa, cảnh quan, kiến trúc của những đô thị thuộc tỉnh. Còn hầu hết việc cấp GPXD nhà ở riêng lẻ ở các tỉnh đều được phân cấp mạnh cho chính quyền cơ sở.

Năm qua, GPXD do các sở xây dựng cấp chỉ chiếm trung bình 10 - 15%, ở một số sở xây dựng tỷ lệ này chỉ chiếm dưới 2% (TP Hồ Chí Minh, Hưng Yên, Bà Rịa - Vũng Tàu, Lào Cai) đã thực sự tạo điều kiện thuận lợi cho những người xin cấp) GPXD. Nếu số lượng GPXD được cấp năm 2004 là trên 52.000 thì sở xây dựng chỉ cấp khoảng trên 5.000 (11%). Tuy nhiên, còn một số địa phương, tỷ lệ cấp GPXD do sở xây dựng cấp vẫn còn cao, chiếm tỷ lệ từ 30 - 40%, có địa phương chiếm tới 80%, do đó, số GPXD được cấp cũng giảm đi đáng kể, thậm chí còn giảm so với những năm trước.

Hiện hầu hết các đô thị đều đã có quy hoạch chung xây dựng được duyệt - cơ sở để triển khai quy hoạch chi tiết 1/500 và là căn cứ để cấp GPXD và quản lý trật tự xây dựng trên địa bàn. Các địa phương cũng đã kịp thời ban hành các quy định về công tác cấp GPXD, quản lý trật tự xây dựng đô thị và tổ chức bộ máy để thực hiện công tác này.

Mặc dù số công trình xây dựng không có giấy phép xây dựng hoặc sai phép xây dựng đã giảm hẳn so với năm trước, tuy nhiên, số công trình xây dựng không phép, sai phép vẫn chiếm tỷ trọng lớn, trên 20%, có địa phương tỷ trọng này còn lên tới 50%. Theo tôi, tình trạng chung của hiện tượng xây dựng không xin phép xây dựng là do không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

*Cơ chế, chính sách quản lý đất đai và nhà cửa, quản lý trật tự xây dựng thiếu đồng bộ như hiện nay có phải là "vướng mắc" lớn trong công tác cấp giấy phép xây dựng, thưa ông?

- Đó chỉ là một trong những khó khăn, vướng mắc trong công tác này. Trong một loạt những "tồn tại" làm cho công tác cấp giấy phép xây dựng gặp trở ngại phải kể tới là: thực tế số vùng, diện tích quy hoạch chi tiết xây dựng 1/500 đã được phê duyệt mới đạt tỷ lệ rất thấp, trung bình chỉ đạt được 15%; việc công bố công khai quy hoạch, cắm mốc giới QH ngoài hiện trường triển khai còn chậm, thiếu vốn để thực hiện, việc quản lý mốc giới cũng chưa được thực hiện chặt chẽ.

Mặt khác, công tác cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà hiện vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu quản lý và tốc độ phát triển đầu tư xây dựng; công tác xử lý vi phạm chưa được thực hiện triệt để đội ngũ cán bộ làm công tác xấp GPXD và quản lý trật tự xây dựng còn thiếu về số lượng, yếu về chất lượng; ý thức chấp hành các quy định pháp luật về quy hoạch và xây dựng của nhân dân còn thấp; quản lý hạ tầng kỹ thuật đô thị bất cập; tình trạng tự ý chuyển mục đích sử dụng đất xây dựng trái pháp luật vẫn diễn ra khá phổ biến - đây cũng là một nguyên nhân cơ bản cho công tác quản lý xây dựng ở các đô thị gặp khó khăn, bất cập trong quá trình đền bù GPMB và cấp GPXD; tốc độ đô thị hóa nhanh nhưng các vấn đề về lập và thực hiện QH chưa đáp ứng, thủ tục pháp lý về nhà đất chưa đồng bộ và kịp thời dẫn tới tình trạng xây dựng không xin phép gia tăng nhanh…

*Sau một năm Luật Xây dựng có hiệu lực (từ 1-7-2004), công tác cấp GPXD theo Luật Xây dựng đã có những "đổi mới" ra sao? Để thực hiện tốt công tác cấp GPXD, cần triển khai thực hiện những công việc gì trong thời gian tới?

- Luật Xây dựng có hiệu lực giúp cho công tác cấp GPXD đơn giản hơn nữa với cơ chế "một cửa", những dự án đã được cơ quan quản lý nhà nước thẩm định thiết kế cơ sở, thiết kế bản vẽ thi công hoặc các công trình thuộc dự án khu đô thị mới, khu công nghiệp đã có quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 được duyệt thì không phải xin phép xây dựng, giảm được nhiều thủ tục hành chính, tránh tình trạng một dự án, công trình phải qua nhiều khâu, nhiều cửa quản lý. Để quản lý việc xây dựng các loại dự án, công trình diện này đòi hỏi phải đổi mới cách quản lý ở các cấp, đồng thời tăng cường công tác hậu kiểm và xử lý nghiêm minh những trường hợp vi phạm trật tự xây dựng theo quy định của pháp luật.

Đối với những khu vực đã có  quy hoạch xây dựng được duyệt nhưng chưa triển khai thực hiện, Luật Xây dựng cho phép tổ chức, cá nhân  được xây dựng tạm công trình để sản xuất, kinh doanh hoặc cải tạo, nâng cấp nhà ở cải thiện môi trường sống thông qua việc cấp GPXD tạm. Do đặc thù của mỗi địa phương, mỗi đô thị cũng như tính chất mỗi khu vực và thời  gian thực hiện quy hoạch có khác  nhau, nên trong Nghị định của Chính phủ và hướng dẫn của Bộ Xây dựng đã không quy định cụ thể quy mô, thời gian tồn tại của công trình xây dựng theo GPXD tạm mà việc quy định này thuộc về trách nhiệm và thẩm quyền của UBND cấp tỉnh sao cho phù hợp với tình hình thực tế.

Các địa phương cần sớm ban hành những quy định về cấp GPXD tạm, GPXD nhà ở nông thôn, phân cấp cấp GPXD phù hợp với tình hình thực tế ở địa phương; đẩy nhanh công tác lập và công bố công khai QH chi tiết xây dựng ở đô thị và QH các điểm dân cư nông thôn để làm cơ sở cho công tác cấp GPXD và quản lý trật tự xây dựng đô thị và nông thôn; đẩy nhanh công tác cấp và xác nhận giấy tờ về quyền sử dụng đất.