Tiếp bước truyền thống đơn vị bắn rơi B52 đầu tiên

Từ bệ phóng này, cách đây 40 năm, ngày 17-9-1967, tại trận địa T5, Nông trường Quyết Thắng, Vĩnh Linh, tên lửa SAM 2 của ta đã bắn rơi B52 đầu tiên của Mỹ.

Tại đây, vào dịp kỷ niệm chiến công đầy ý nghĩa này, chúng tôi được chứng kiến một hình ảnh xúc động. Ðó là cuộc gặp gỡ giữa Ðại tá Nguyễn Văn Hội, Trung đoàn trưởng đầu tiên, năm nay đã sang tuổi 84, với cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị. Quá khứ và hiện tại cùng hòa quyện trong câu chuyện của mọi người...

Thắng trong cuộc đọ sức đầu tiên

Ðại tá Nguyễn Văn Hội kể lại: Trận đánh đã được chuẩn bị từ rất sớm. Ngày 12-4-1966 Mỹ dùng B52 ném bom đèo Mụ Giạ (Quảng Bình), Bác Hồ và Bộ Chỉ huy tối cao đã có chỉ thị  đưa TLPK vào Vĩnh Linh, phục kích bắn B52. Ðoàn Hạ Long đang làm nhiệm vụ bảo vệ Hà Nội được nhận vinh dự và trách nhiệm cao cả này.

Tháng 8 xuất quân, trên đường qua Nghệ An, Ðoàn Hạ Long đã thực hiện xuất sắc yêu cầu của Tư lệnh và Chính ủy Quân khu 4 "Tiểu đoàn tên lửa nào bắn rơi máy bay Mỹ trên quê hương Bác mới được cấp giấy phép vượt sông Lam". Coi đây là mệnh lệnh của trái tim, bộ đội Tiểu đoàn 84 mở đầu, tiếp theo là hai Tiểu đoàn 81 và 83 đã tiêu diệt tất cả bảy máy bay Mỹ và ngay trong đêm đánh thắng, các đơn vị này đã hành quân vượt phà Bến Thủy hành quân về phía nam.

Còn Tiểu đoàn 82 cơ động tác chiến ở khu vực này một thời gian, vừa diệt được máy bay địch vừa nghi binh cho đơn vị khác thọc sâu vào Vĩnh Linh. Biết bao chuyện xúc động trên những dặm đường hành quân máu lửa. Tiểu đoàn 84 định vượt cầu Rác (Hà Tĩnh) thì cầu bị đánh gãy, quả đạn tên lửa và khí tài không kịp cất giấu. Trước khi trời sáng, nhân dân cả mấy làng, già trẻ gái trai kéo ra chặt cây ngụy trang TLPK giữa cánh đồng trống trải. Ðoạn đường từ nam sông Gianh đến ngã ba Trại (Quảng Bình) do nước triều tràn vào làm đường lầy lội, xe không qua được. Khi đông người đang tập trung chống lầy giúp bộ đội hành quân thì địch thả bom bi làm gần 200 nhân dân địa phương và TNXP bị thương.

Tên lửa của Tiểu đoàn 81, 83 hành quân vượt ngầm Bùng (Quảng Bình) trong đêm đen, 12 cô gái TNXP của Binh trạm 14 đã mặc áo trắng đứng thành hàng làm cọc tiêu. Ðảng bộ, chính quyền, nhân dân Vĩnh Linh và nam Quảng Bình đã cùng với bộ đội xây dựng 24 trận địa tên lửa, với khối lượng đào đắp lên đến hàng vạn m3 đất đá.

Vào thăm trận địa của Ðoàn Hạ Long, Chính ủy Ðặng Tính đã nói: Ðưa được khối binh khí kỹ thuật  khổng lồ vào tuyến lửa đã là huyền thoại, giấu khí tài xuống lòng đất và triển khai chiến đấu cũng là huyền thoại. Vấn đề còn lại là bắn rơi máy bay B52...

Kể từ khi tiểu đoàn TLPK đầu tiên có mặt ở Vĩnh Linh đến trận đánh bắn rơi B52 là năm tháng, cuộc đọ trí, đọ sức và chiến đấu quyết liệt diễn ra từng ngày. Trên một địa bàn hẹp, máy bay trinh sát L19, OV 10 (cánh quạt) và F 100 (phản lực) sục sạo điên cuồng, máy bay cường kích quần thảo dội bom, pháo bầy từ bờ nam sông Bến Hải và từ tàu chiến hạm xối đạn vào bất cứ chỗ nào có dấu hiệu sự sống của con người. Cả năm tiểu đoàn đều lần lượt bị địch đánh trúng trận địa...

Trong quá trình phục kích chờ đánh B52, ngày 10-5-1967, trung đoàn đã được Bộ Tư lệnh mặt trận cho phép khai hỏa đánh các loại máy bay khác để phối hợp tác chiến với toàn mặt trận và quân dân địa phương. Trận mở màn tên lửa tiêu diệt hai AD 6, trận thứ hai thiêu rụi hai máy bay trinh sát L19, góp phần đánh bại thủ đoạn dùng máy bay tốc độ chậm chỉ điểm cho pháo binh và không quân Mỹ đánh phá, làm nức lòng bộ đội và nhân dân hai bờ sông Bến Hải.

Trận thứ ba, đánh máy bay cường kích F4, tình huống diễn ra phức tạp hơn rất nhiều, khi đạn ta phóng lên thì địch phóng tên lửa sơ-rai (tự động lần theo cánh sóng ra-đa diệt mục tiêu) đáp trả, nhưng kíp chiến đấu của Tiểu đoàn 81 đã dũng cảm điều khiển quả đạn bám sát tiêu diệt máy bay địch. Ðồng thời, tên lửa sơ-rai cũng nổ và gây tổn thất nặng nề: Sĩ quan điều khiển Lê Hồng Thịnh, kỹ sư Lê Quốc Lượng và một số chiến sĩ hy sinh, nhiều người khác bị thương, bao gồm cả Tiểu đoàn trưởng và chính trị viên tiểu đoàn, mấy xe khí tài quan trọng nhất bị phá hỏng...

Chịu thương vong một phần tư quân số (500/2.000 người) và mất nhiều khí tài, trung đoàn vẫn giữ nguyên quyết tâm diệt B52, dồn tất cả lực lượng cho một tiểu đoàn để thực hiện nhiệm vụ này. Tiểu đoàn trưởng và kíp chiến đấu của Tiểu đoàn 82, một số sĩ quan, chiến sĩ của các tiểu đoàn khác được điều động về Tiểu đoàn 84. Các loại khí tài cũng thế, xe điều khiển, xe thu phát, ra-đa, máy nổ, bệ phóng của các Tiểu đoàn 81, 82, 83 được tập kết về Tiểu đoàn 84. Trên đường hành quân thực hiện mệnh lệnh nói trên, lực lượng của Tiểu đoàn 82 lại dính bom tọa độ, một trắc thủ hy sinh...

Vượt lên mọi khó khăn chồng chất, ngày 10-9, tại trận địa T5 (Nông trường Quyết Thắng, Vĩnh Linh) Tiểu đoàn 84 (ghép) đã sẵn sàng chiến đấu. Ngày 15-9, B52 hoạt động nhưng trận địa bị ngập nước do mưa lớn, không đánh được, bộ đội thay nhau tập trung tát nước và hong sấy khí tài. Ngày 16-9, B52 lại xuất hiện nhưng tiểu đoàn không bắt được mục tiêu...

17 giờ 3 phút ngày 17-9-1967, Tiểu đoàn 84 (ghép), dưới sự chỉ huy của Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Ðình Phiên và kíp chiến đấu (sĩ quan điều khiển Lê Hỷ, ba trắc thủ Phạm Văn Ngoạn, Trần Hồng Thính và Phạm Văn Ngận) đã tìm cách tách nhiễu, nhận dạng mục tiêu và phóng hai quả đạn xóa sổ một tên "quỷ dữ" B52 đầu tiên, loại "pháo đài bay" - xương sống lực lượng không quân chiến lược của Mỹ, đã từng gây vô số tội ác ở miền nam, bắt chúng phải đền tội ở khu vực giới tuyến tạm thời Vĩnh Linh. 30 phút sau, chỉ còn một quả đạn, đơn vị quyết đánh và bắn rơi thêm một B52 nữa.

Do địch tin rằng đã hủy diệt lực lượng tên lửa của ta, vì thế trận đánh tạo được yếu tố bất ngờ và diễn biến không quá phức tạp. Nhưng nó là kết tinh của cả một quá trình bày binh bố trận tài tình của các cấp chỉ huy chiến lược, chiến dịch và chiến thuật, đặc biệt là sự xả thân vượt qua hy sinh gian khổ của bộ đội, TNXP, nhân dân các địa phương trong hơn một năm ròng rã... Nhận tin chiến thắng, Bác Hồ đã gửi thư khen ngợi  Vĩnh Linh đã lập công xuất sắc, lần đầu bắn rơi hai B52 của giặc Mỹ.

Xứng đáng với người đi trước

Trận đánh nói trên và một số trận đánh tiếp theo (từ ngày 17-9-1967 đến 11-1-1968, Ðoàn Hạ Long đã tiêu diệt sáu máy bay B52) khẳng định khả năng cơ động và tác chiến của bộ đội TLPK trên chiến trường, góp phần "khống chế máy bay địch hoạt động tầm cao, bảo vệ hậu phương Mặt trận B5 và hậu cứ của Ðoàn 559, hạn chế địch sử dụng tiếp B52 ở Vĩnh Linh và phải dè dặt khi sử dụng B52 ở Quân khu 4" (theo đánh giá của Bộ Tư lệnh Quân khu 4).

Quan trọng hơn, kinh nghiệm của đơn vị đi đầu nghiên cứu cách đánh đối tượng tác chiến mới đã tạo tiền đề cho quá trình nghiên cứu và phát triển "bí quyết" quật ngã "pháo đài bay" của TLPK Việt Nam, góp phần làm nên "Ðiện Biên Phủ trên không" lịch sử chấn động địa cầu, đánh bại cuộc tập kích chiến lược bằng B52 của Mỹ vào Hà Nội-Hải Phòng cuối năm 1972...

Riêng đối với Ðoàn Hạ Long Anh hùng, chiến thắng nói trên là một dấu son trong truyền thống vẻ vang, mà toàn thể cán bộ, chiến sĩ đang tập trung sức giữ gìn và phát huy. Có đến đây mới hiểu hết những thách thức của quá trình nỗ lực tiếp bước lớp cha anh trong điều kiện mới, bảo đảm  từng người lính đủ bản lĩnh chiến đấu và luôn nung nấu ý thức sẵn sàng chiến đấu dưới bầu trời thanh bình.

Công việc thật bộn bề: Trực chiến để Tổ quốc không bị bất ngờ vì các tình huống trên không, huấn luyện rèn đức rèn tài và xây dựng nếp sống chính quy, xây dựng môi trường văn hóa trong đơn vị, giữ tốt dùng bền vũ khí và trang bị kỹ thuật, tăng gia sản xuất và cải thiện đời sống, tham gia các hoạt động của địa phương, đặc biệt là nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của các cấp ủy, đảng bộ, chi bộ và đảng viên... Mặt khác, mỗi cán bộ và chiến sĩ phải vượt qua những khó khăn riêng tư, yên tâm hoàn thành nhiệm vụ của mình. 

Chủ nhiệm chính trị Nguyễn Công Hiến phấn khởi thông báo: Năm nay tất cả các phân đội đều được tặng cờ đơn vị hoàn thành nhiệm vụ trực ban sẵn sàng chiến đấu. Ðợt hội thao của đơn vị và của sư đoàn trong tháng 8 vừa qua, các kíp chiến đấu của các phân đội hỏa lực đều đạt giỏi, trội nhất là kíp chiến đấu của phân đội 83 được chọn đi hội thao toàn Quân chủng. Các trắc thủ Nguyễn Văn Toàn, Ngô Văn Ðoanh và kíp chiến đấu đang tập trung luyện tập để tiếp tục phát huy thành tích của Ðoàn Hạ Long đứng đầu Quân chủng về bắn đạn thật năm 2006. Các hoạt động sôi nổi, thiết thực không chỉ diễn ra ở các phân đội hỏa lực. Sơ kết đợt thi đua "Phất cao cờ hồng Tháng Tám" vừa qua, các ban tham mưu và chính trị, phân đội 85 (sản xuất đạn), Ðại đội 9 thông tin là những đơn vị nổi bật...

 Dùng bữa cơm trưa với những người lính, có thịt, có cá nhưng không có rượu bia theo đúng quy định của đơn vị, chúng tôi ăn rất ngon miệng, nhất là món rau do bộ đội tự trồng, vừa tươi vừa đạt tiêu chuẩn "rau sạch". Một cựu binh tâm sự, thấy anh em nghiêm túc mà mừng... Chúng tôi đều có chung suy nghĩ như Trung đoàn trưởng đầu tiên Nguyễn Văn Hội nói lúc chia tay: "Mong cán bộ, chiến sĩ Ðoàn Hạ Long tiếp tục vươn lên, trước hết là hoàn thành nhiệm vụ, góp phần tích cực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đồng thời cố gắng xứng đáng với đồng bào, đồng chí, đồng đội đã góp nhiều công sức và cả xương máu để chúng ta trưởng thành và được sống như ngày hôm nay...".