Đến nay, đã có 234 hộ dân được hỗ trợ di chuyển, sắp xếp, ổn định dân cư ở các nơi ở mới trên địa các huyện miền núi Thanh Hóa. Tuy nhiên, vẫn phát sinh thêm những hộ dân cần được sắp xếp, trợ giúp xây dựng nhà ở nhằm “an cư” để lạc nghiệp.
Đợt mưa lũ vừa qua có hơn 10 hộ sinh sống ở khu vực bản Suối Tút, xã Quang Chiểu huyện Mường Lát ảnh hưởng nghiêm trọng bởi lũ cuốn. Quán triệt phương châm hành động “tính mạng con người là trên hết, trước hết”, huyện Mường Lát cùng chính quyền cơ sở đã chủ động bố trí kinh phí, thực hiện san nền, thi công mặt bằng, tổ chức cho các hộ bốc thăm chọn xuất đất ở, hoàn thành di chuyển, xây lắp nhà ở, định cư liền kề với các cộng đồng cư dân sở tại.
Chuyện an cư, lạc nghiệp ở Mường Lát
Trước mùa mưa bão, huyện Mường Lát cũng đã hoàn thành bố trí tái định cư cho 42 hộ dân bản Ón, xã Tam Chung và tuyến đường bê-tông do Bộ Chỉ huy Bộ đội biên phòng tỉnh Thanh Hóa làm chủ đầu tư đã thi công tới khu vực này, đưa vào khai thác. Khu tái định cư cho 126 hộ gia đình ở bản Ún, xã Mường Lý cũng được triển khai xây lắp từ nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Theo đó, trên mặt bằng diện tích 5,3ha dần định hình đường giao thông nội bộ cùng rãnh thoát nước, giao thông kết nối, các hạng mục công trình cấp nước, cấp điện đến hộ gia đình.
Giám đốc Ban quản lý dự án huyện Mường Lát Lương Văn Liêm cho biết: Chủ đầu tư cùng nhà thầu bảo đảm tiến độ thi công nên đến thời điểm này khu tái định cư Ún đã đạt khoảng 70% khối lượng xây lắp, hiện có 5 hộ gia đình đang triển khai xây dựng nhà ở trên mặt bằng tái định cư.
 |
| Hộ dân ở xã Trung Lý, huyện Mường Lát đang triển khai xây dựng nhà ở từ nguồn hỗ trợ theo chương trình mục tiêu quốc gia và của tỉnh Thanh Hóa. |
Dù vậy, trên địa bàn huyện vùng cao biên giới Mường Lát trong và sau các đợt mưa lũ, thường phát sinh thêm những điểm dân cư có nguy cơ cao xảy ra sạt lở. Hơn 20 hộ ở bản Na Khà, thị trấn Mường Lát cũng ảnh hưởng nghiêm trọng bởi tình trạng sạt lở, phát sinh nước chảy dưới đất, nền nhà văn hóa trồi lên.
Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Mường Lát Trần Văn Thắng cho biết: Sau đợt mưa bão số 3 và số 4 năm 2024, tỉnh Thanh Hóa đã công bố tình huống khẩn cấp sạt lở đất gây hư hỏng nghiêm trọng các công trình hạ tầng, ảnh hưởng trực tiếp đến an toàn các khu vực dân cư tại thị trấn Mường Lát và các xã: Trung Lý, Quang Chiểu để triển khai dự án xây lắp, bố trí tái định cư cho người dân vùng ảnh hưởng thiên tai.
Ngoài các khu tái định cư tập trung đã và đang thực hiện, phát sinh thêm 58 hộ với 279 nhân dân khẩu cần tái định cư xen ghép.
Tại huyện miền núi Quan Hóa, khu tái định cư bản Lở ở xã Nam Động và bản Tang, xã Trung Thành đã hoàn thành, bố trí tái định cư cho hơn 70 hộ dân an cư.
Tuy nhiên, số lượng hộ cư trú ở khu vực nguy cơ cao xảy ra sạt lở gia tăng qua các đợt mưa bão. Trước mắt có 88 hộ gia đình thiệt hại, ảnh hưởng bởi thiên tai cần bố trí tái định cư xen ghép thuộc danh sách được phê duyệt hỗ trợ cải thiện khó khăn về nhà ở theo Chỉ thị 22 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa.
 |
| Cán bộ các cấp khảo sát, nắm bắt hiện trạng sạt lở, ảnh hưởng nhà ở của hộ dân bản Giá, xã Phú Xuân, huyện Quan Hóa. |
Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Quan Hóa Nguyễn Đức Dũng trao đổi: Khó khăn nhất trong triển khai trợ giúp hộ nghèo, thiệt hại, ảnh hưởng bởi thiên tai cải thiện khó khăn về nhà ở là không có quỹ đất tái định cư. Hiện cấp ủy, chính quyền huyện Quan Hóa huy động hệ thống chính trị các cấp vào cuộc, cùng vận động người thân, anh em họ hàng tặng, cho hoặc trợ giúp hộ thiệt hại, ảnh hưởng bởi thiên tai tìm, mua đất ở.
Theo đó có 44 hộ đã có đất ở, được hỗ trợ 80 triệu đồng, trong đó đã bao gồm 40 triệu đồng từ nguồn huy động theo Chỉ thị 22 của Tỉnh ủy để xây dựng nhà ở. Tuy nhiên vẫn còn 44 hộ chưa có đất ở và các địa phương, cán bộ trong hệ thống chính trị tiếp tục đồng hành tìm quỹ đất ở để hộ này xây dựng được nhà ở.
Theo báo cáo, đến cuối tháng 11/2024 tỉnh Thanh Hóa đã phân bổ kinh phí hỗ trợ 234 hộ dân di chuyển đến nơi ở mới. Thực hiện hợp phần tái định cư xen ghép theo phương thức hỗ trợ hộ dân chuyển dân cư khỏi vùng nguy cơ cao sạt lở đất, lũ ống, lũ quét trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2022-2023, các địa phương đã bố sắp xếp tái định cư xen ghép cho 135 hộ/813 hộ, đạt tỷ lệ 16,1%, chưa bảo đảm yêu cầu so với kế hoạch.
Nguyên nhân là do các hộ chưa tìm được quỹ đất ở để di chuyển, có địa phương chưa chủ động rà soát, bố trí quỹ đất để bố trí, sắp xếp cho các hộ dân. Với 21 khu tái định cư tập trung, tái định cư liền kề đã được cấp có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư, có 3 khu các huyện đề xuất không tiếp tục thực hiện chủ trương đầu tư, 3 khu chuyển sang thực hiện trong giai đoạn 2024-2025 và 2 khu đã được bố trí đầu tư theo chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, giai đoạn 2021-2030.
Như vậy, còn 13 khu tái định cư thực hiện trong giai đoạn 2021-2023, đến thời điểm này có 4 khu: Ón xã Tam Chung, huyện Mường Lát; bản Lở ở xã Nam Động huyện Quan Hóa; Co Hương và bản Ngàm, xã Tam Thanh, huyện Quan Sơn đã hoàn thành xây lắp, bố trí tái định cư tập trung cho 151 hộ.
Các khu tái định cư: thôn Chiềng, xã Bát Mọt, huyện Thường Xuân; thôn Pốn Thành Công, xã Lũng Cao, huyện Bá Thước; thôn Tượng Liên, xã Thạch Tượng, huyện Thạch Thành đã hoàn thành cơ sở hạ tầng nhưng chưa di chuyển các hộ dân đến nơi ở mới và khu tái định cư thôn La Ca, xã Cổ Lũng, huyện Bá Thước đạt 80% khối lượng thi công.
Ủy ban nhân dân huyện Mường Lát đề xuất không tiếp tục thực hiện, đưa ra khỏi đề án sắp xếp dân cư do các hộ ở bản Ngố, xã Mường Chanh đã tự nâng cấp, kè chống sạt lở, ổn định nhà ở; không còn nguy cơ cao ảnh hưởng bởi thiên tai.
 |
| Ảnh hưởng bởi thiên tai, hộ dân ở bản Giá, xã Phú Xuân, huyện Quan Hóa được trợ giúp tái định cư xen ghép. |
Theo Sở Nông nghiệp và Phát nông thôn tỉnh Thanh Hóa, còn nhiều khu tái định cư chưa bảo đảm tiến độ so với chủ trương đầu tư do chủ đầu tư chưa chủ động trong việc triển khai thực hiện giai đoạn chuẩn bị đầu tư. Quá trình triển khai dự án gặp khó khăn như quỹ đất ở hạn chế, khó tìm được địa điểm xây dựng khu tái định cư trong bối cảnh địa hình miền núi chia cắt mạnh, độ dốc lớn.
Một số chủ đầu tư và nhà thầu phản ánh, với định mức đầu tư 300 triệu đồng/hộ tái định cư tập trung, 150 triệu đồng đối với hộ tái định cư liền kề áp dụng cào bằng, khó khả thi trong tổ chức thực hiện ở các huyện miền núi cao như Mường Lát, Quan Sơn, Quan Hóa vì chi phí xây lắp thực tế cao hơn định mức đầu tư.
Sau đợt ảnh hưởng bởi bão số 3 và số 4 năm 2024, trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa lại phát sinh thêm những khu vực, nhiều hộ dân đang sinh sống ở khu vực nguy cơ cao xảy ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất được cập nhật. Theo đó, tổng nhu cầu kinh phí thực hiện di chuyển các hộ dân ở khu vực có nguy cơ cao xảy ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất, bố trí sắp xếp, ổn định dân cư theo quy hoạch tại các huyện miền núi tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2021-2025 tăng thêm gần 228 tỷ đồng so với dự toán thực hiện đề án trước đó.
Cụ thể, để đến hết năm 2025 hoàn thành mục tiêu bố trí nơi ở xen ghép cho 559 hộ, tái định cư liền kề cho 300 hộ, tái định cư tập trung cho 1.326 hộ cần tới hơn 777 tỷ đồng. Trong đó ngân sách nhà nước bố trí gần 730 tỷ đồng; huy động xã hội hóa hơn 617 tỷ đồng.
Tỉnh Thanh Hóa bố trí nguồn huy động theo Chỉ thị 22 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa để hỗ trợ thêm cho hơn 300 hộ xây dựng nhà ở tại nơi tái định cư xen ghép.
