Tháng 6 và những sự kiện trong cuộc đời hoạt động của Hồ Chí Minh

Đó là:  Kỷ niệm 97 năm Ngày Văn Ba- Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước (5-6-1911- 5-6-2008); 85 năm Ngày Nguyễn Ái Quốc rời nước Pháp, bắt đầu cuộc hành trình trở về Tổ quốc để lãnh đạo công cuộc giải phóng đất nước (13-6-1923- 13-6-2008); 83 năm Ngày Báo Thanh niên, tờ báo do Nguyễn Ái Quốc sáng lập ra số đầu tiên và cũng là Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21-6-1925- 21-6-2008); 60 năm Ngày Bác Hồ ra Lời kêu gọi thi đua ái quốc (11-6- 1948 - 11-6-2008).

Xâu chuỗi lại, chúng ta thấy cả bốn ngày kỷ niệm trong tháng 6 đều liên quan đến sự kiện xảy ra cách đây đúng 100 năm - sự kiện Nguyễn Tất Thành tham gia phong trào chống thuế của nông dân Trung Kỳ năm 1908.

Ngày 5-6-1911, Nguyễn Tất Thành, với tên mới Văn Ba, xuống làm phụ bếp trên chiếc tàu buôn của Pháp Ðô đốc La-tút-sơ Tơ-rê-vin, bắt đầu cuộc hành trình đi tìm chân lý. Cuộc lên đường này đã đánh dấu một quyết định táo bạo, nhưng hết sức đúng đắn của anh thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành, người sớm có chí đuổi thực dân, giải phóng đồng bào.

Rời Tổ quốc, hành trang theo Người là tấm lòng yêu nước, thương dân, quyết tìm cách cứu dân tộc khỏi bị nô lệ, lầm than. Lênh đênh bốn biển, từ Pháp sang Mỹ, sang Anh rồi lại trở lại Pháp. Làm đủ mọi nghề để kiếm sống, để thâm nhập đời sống của giai cấp công nhân, hòa mình trong  cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản ở chính quốc.

Tại Paris, thủ đô của nước Pháp, trung tâm chính trị, văn hóa của châu Âu, Nguyễn Ái Quốc đã tiếp thu ánh sáng của Cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại. Nguyễn Ái Quốc tham gia Ðảng Xã hội Pháp, hoạt động trong Ủy ban vận động ủng hộ Cách mạng Tháng Mười của Ðảng Xã hội Pháp. Cũng tại Paris, vào một ngày tháng 7 năm 1920, Nguyễn Ái Quốc đã được đọc Luận cương của V.I. Lê-nin về các vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa. Luận cương của V.I. Lê-nin đã giải đáp cho Nguyễn Ái Quốc con đường giành độc lập cho dân tộc và tự do cho đồng bào.

Sau này khi kể lại sự kiện quan trọng đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: "Luận cương của Lê-nin làm cho tôi rất cảm động, phấn khởi, sáng tỏ, tin tưởng biết bao! Tôi vui mừng đến phát khóc lên. Ngồi một mình trong buồng mà tôi nói to lên như đang nói trước quần chúng đông đảo: "Hỡi đồng bào bị đọa đày đau khổ! Ðây là cái cần thiết cho chúng ta, đây là con đường giải phóng chúng ta!" (1).

Ðến với Cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại, với Luận cương của V.I. Lê-nin, Nguyễn Ái Quốc đã dứt khoát lựa chọn con đường, và cùng với những người cách mạng chân chính của nước Pháp, Nguyễn Ái Quốc đã bỏ phiếu tán thành việc Ðảng Xã hội Pháp gia nhập Quốc tế thứ ba-Quốc tế Cộng sản, và trở thành một trong những người sáng lập Ðảng Cộng sản Pháp, và Người cũng trở thành Người cộng sản Việt Nam đầu tiên.

Những hoạt động xuất sắc của Nguyễn Ái Quốc được Trung ương Ðảng Cộng sản Pháp đánh giá cao. Trung ương Ðảng Cộng sản Pháp cử Nguyễn Ái Quốc đến Moscow dự Ðại hội V Quốc tế Cộng sản. Ðiều này phù hợp với nguyện vọng cháy bỏng của Nguyễn Ái Quốc là muốn đến nước Nga, trung tâm của phong trào cách mạng thế giới để học tập kinh nghiệm lý luận và thực tiễn, chuẩn bị cho hành trình trở về Tổ quốc. Và ngày 13-6-1923, Nguyễn Ái Quốc đã rời nước Pháp, để đến Moscow, nước Nga.

Nguyễn Ái Quốc là người Việt Nam đầu tiên có mặt trên đất nước Lê-nin, nơi nhân dân Liên Xô đã được tự do và đang xây dựng một cuộc sống hạnh phúc, bình đẳng. Trên đất nước Lê-nin, quê hương của Cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại, Người đã học tập được kinh nghiệm xây dựng Ðảng, và từng bước hoàn thiện việc khai phá con đường cứu nước.

Từ nước Nga Xô-viết, Nguyễn Ái Quốc trở về Quảng Châu, Trung Quốc, trung tâm của phong trào cách mạng châu Á, từng bước thực hiện tâm nguyện của mình: "Trở về nước, đi vào quần chúng, thức tỉnh họ, tổ chức họ,  đoàn kết họ, huấn luyện họ, đưa họ ra đấu tranh giành tự do độc lập" (2).

Tại Quảng Châu, Trung Quốc, từng bước thực hiện kế hoạch đã được vạch ra, chuẩn bị  về chính trị, tư tưởng cho sự ra đời một Ðảng Mác-xít ở Việt Nam. Nguyễn Ái Quốc đã mở Lớp huấn luyện chính trị để chuẩn bị đào tạo đội ngũ cán bộ, chuẩn bị cho sự ra đời một chính đảng. Cùng với việc đào tạo đội ngũ cán bộ, Nguyễn Ái Quốc chủ trương xuất bản báo chí làm phương tiện tuyên truyền. Và ngày 21-6-1925, Báo Thanh niên, cơ quan ngôn luận của Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên, do Nguyễn Ái Quốc sáng lập và trực tiếp chỉ đạo ra số đầu tiên. Báo Thanh niên góp phần quan trọng vào việc truyền bá chủ nghĩa Mác - Lê-nin vào Việt Nam, chuẩn bị về tư tưởng, chính trị và tổ chức để tiến tới thành lập chính đảng của giai cấp công nhân Việt Nam vào đầu năm 1930.

Ðảng Cộng sản Việt Nam ra đời đã lãnh đạo công cuộc giải phóng đất nước, xây dựng  và bảo vệ Tổ quốc. Cách mạng Tháng Tám thành công, Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời. Chính quyền non trẻ vừa ra đời, chưa có thời gian củng cố, thì lại phải đối phó với muôn vàn khó khăn: nạn đói, nạn dốt, thù trong giặc ngoài. Và cả dân tộc Việt Nam lại phải bước vào cuộc trường chinh kháng chiến chống thực dân Pháp. 

Sau Chiến thắng Việt Bắc Thu Ðông năm 1947, để động viên mọi lực lượng phục vụ công cuộc kháng chiến và kiến quốc, theo sáng kiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngày 27-3-1948, Ban Thường vụ Trung ương đã ra Chỉ thị Phát động phong trào thi đua ái quốc. Chỉ thị vạch rõ: "Mục đích thi đua ái quốc là làm sao cho kháng chiến mau thắng lợi, kiến thiết chóng thành công".

Sau nghìn ngày toàn quốc kháng chiến, ngày 11-6-1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra lời kêu gọi, chính thức phát động phong trào thi đua yêu nước nhằm động viên toàn dân tập trung sức lực cho sự nghiệp kháng chiến và kiến quốc. Như vậy một sự kiện lịch sử nữa được Chủ tịch Hồ Chí Minh quyết định vào  tháng 6-1948. 

Ðiểm qua một số mốc kỷ niệm trong tháng 6, chúng ta thấy một sự chỉ đạo nhất quán, xuyên suốt trong tư tưởng Hồ Chí Minh. Ðó là việc phát huy truyền thống yêu nước của dân tộc, đánh giá cao vai trò của đông đảo nhân dân trong sự nghiệp cách mạng. Người đã nhìn thấy điều này từ khi tham gia phong trào chống thuế năm 1908: "Chủ nghĩa dân tộc là động lực lớn của đất nước. Chính nó đã gây nên cuộc nổi dậy chống thuế năm 1908, nó dạy cho những người culi biết phản đối, nó làm cho những người "nhà quê" phản đối ngầm trước thuế tạp dịch và thuế muối. Cũng chủ nghĩa dân tộc đã luôn luôn thúc đẩy các nhà buôn An Nam cạnh tranh với người Pháp và người Trung Quốc; nó đã thúc giục thanh niên bãi khóa, làm cho những nhà cách mạng trốn sang Nhật Bản và làm vua Duy Tân mưu tính khởi nghĩa năm 1917" (3).

Sau này Người viết: "Nước ta kinh tế lạc hậu, nhưng lòng yêu nước và chí quật cường chẳng kém ai./ Nay muốn tự cấp, tự túc, đi kịp người ta, thì chúng ta phải đi mau" (4). Ði mau bằng cách tham gia vào các phong trào thi đua yêu nước. Sức mạnh của quần chúng, truyền thống yêu nước, ý thức tự lực, tự cường của dân tộc phải được tập hợp, tổ chức và động viên vào sự nghiệp cách mạng. Cùng với những văn kiện đã đi vào lịch sử như Bản Tuyên ngôn độc lập (1945), Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến (1946), Lời kêu gọi thi đua ái quốc của Chủ tịch Hồ Chí Minh phát đi ngày 11-6-1948, đã đi vào lòng người như lời hịch cứu nước, bởi mục đích của thi đua là để: "Diệt giặc đói,/ Diệt giặc dốt,/ Diệt giặc ngoại xâm", làm cho "Dân tộc độc lập./ Dân quyền tự do./ Dân sinh hạnh phúc". Ðể đạt được mục đích đó không có con đường nào khác là: "Dựa vào:/ Lực lượng của dân,/ Tinh thần của dân, để gây:/Hạnh phúc cho dân" (5).

Phong trào thi đua yêu nước do Chủ tịch Hồ Chí Minh khởi xướng và  phát động 60 năm về trước đã góp phần quan trọng đánh thắng giặc dốt, giặc đói, giặc ngoại xâm, đưa kháng chiến đến thắng lợi, kiến quốc thành công.

Ngày nay, rất cần những phong trào thi đua trong toàn quốc, trong từng ngành, từng giới, tạo nên nội lực đẩy mạnh công cuộc đổi mới, xây dựng, phát triển đất nước.

------------------------------

(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.10, tr.126.

(2) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 1, tr. 192.

(3) Cuộc mưu khởi nghĩa diễn ra vào năm 1916.

(4) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 5, tr. 419.

(5) Hồ Chí Minh: Toàn tập - H.CTQG, 1995, t.5, tr.445.

Phạm Thị Lai (Bảo tàng Hồ Chí Minh)