Vào mùa mưa bão, qua các bản tin thời tiết, chúng ta thường được nghe nhắc tới Phi-li-pin, bởi tại vùng biển sâu vào loại nhất thế giới ở phía đông nam quần đảo này,là tâm điểm hình thành nên nhiều cơn bão lớn tràn qua lãnh thổ Phi-li-pin và đi vào Biển Ðông. Mỗi năm, trung bình quần đảo Phi-li-pin chịu đựng khoảng hai chục cơn bão nhiệt đới, cùng với gió lớn là những trận mưa như trút nước gây nên cảnh lụt lội từ bao đời nay... thiên tai như bão tố, động đất, núi lửa là sự khắc nghiệt nổi bật của đất nước Phi-li-pin.
Vào những ngày cuối tháng 10, chúng tôi có dịp tháp tùng Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và Ðoàn đại biểu cấp cao nước ta thăm cấp Nhà nước Cộng hòa Phi-li-pin, theo lời mời của Tổng thống nước chủ nhà Ben-ních-nô S.A-ki-nô III. Ðây là chuyến thăm đầu tiên của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đến Phi-li-pin trên cương vị Chủ tịch nước và chào xã giao theo thông lệ ASEAN. Chuyến thăm khẳng định chính sách nhất quán của Việt Nam trong việc tăng cường quan hệ hữu nghị và hợp tác nhiều mặt giữa Việt Nam và Phi-li-pin trên bình diện song phương cũng như tại các diễn đàn khu vực và quốc tế, nhất là trong bối cảnh năm 2011, hai nước kỷ niệm 35 năm thiết lập quan hệ ngoại giao. Lễ đón chính thức Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và Ðoàn đại biểu cấp cao nước ta được tổ chức trọng thể với những nghi lễ cao nhất tại Phủ Tổng thống Ma-la-ca-nhăng trong nắng chiều vàng ngày 26-10, sau khi Ðoàn ta vừa tới Thủ đô Ma-ni-la tươi đẹp. Ngay sau lễ đón, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã có cuộc hội đàm với Tổng thống Ben-ních-nô S.A-ki-nô III và chứng kiến lễ ký kết bốn văn kiện hợp tác. Hai nhà lãnh đạo hoan nghênh việc ký các thỏa thuận này và cho rằng, cùng với bốn thỏa thuận được ký trong chuyến thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam của Tổng thống Ben-ních-nô S.A-ki-nô III cách đây đúng một năm, là cơ sở pháp lý quan trọng để các bộ, ngành hai nước tiếp tục triển khai hợp tác trên nhiều lĩnh vực cụ thể. Kết thúc các cuộc hội đàm và tiếp xúc, trên cơ sở ghi nhận quan hệ giữa hai nước không ngừng phát triển tích cực và năng động trong suốt 35 năm qua, Chủ tịch nước ta và Tổng thống nước chủ nhà đã tái khẳng định cam kết đưa quan hệ hai nước phát triển một cách toàn diện và sẽ tiếp tục tham vấn về vấn đề hợp tác chiến lược, vì lợi ích chung của nhân dân hai nước, vì hòa bình, ổn định và phát triển ở khu vực.
Trong lịch sử của mình, Phi-li-pin là nước không trải qua các vương triều phong kiến và sớm bị chủ nghĩa thực dân phương Tây thống trị. Sau khi nhà hàng hải F.Ma-gien-lăng gốc người Bồ Ðào Nha, nhưng phục vụ triều đình Tây Ban Nha, là người châu Âu đầu tiên đặt chân lên quần đảo này, năm 1521, thì Phi-li-pin phải trải qua hơn 350 năm dưới sự cai trị thực dân của Tây Ban Nha. Trong chuyến thăm này, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã đến đặt vòng hoa tại Tượng đài Anh hùng Dân tộc Giô-xê Ri-gian tại Công viên Ri-gian ở trung tâm Ma-ni-la, như thông lệ các đoàn lãnh đạo cấp cao các nước đến thăm Phi-li-pin vẫn làm. Giô-xê Ri-gian (1861 - 1896) là bác sĩ, nhà văn và nhà yêu nước Phi-li-pin đấu tranh chống sự thống trị của thực dân Tây Ban Nha. Ông là nhà trí thức uy tín nhất và là gương mặt có ảnh hưởng nhất thời kỳ đó. Hai cuốn tiểu thuyết nổi tiếng của ông, "Ðừng chạm vào tôi" và "Kẻ cướp đất" làm chấn động chế độ thực dân. Hiện nay, cả hai tác phẩm đều được giảng dạy tại các trường trung học phổ thông ở Phi-li-pin. Ông bị thực dân Tây Ban Nha bắt và xử tử ngày 30-12-1896, khi mới 35 tuổi...
Một hoạt động đáng nhớ của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang trong chuyến thăm này là khánh thành tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh nằm trong khu di tích thành cổ In-tra-mu-rớt. Tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh được đặt ở vị trí trang trọng nhất trong Công viên ASEAN nằm trong Khu di tích thành cổ In-tra-mu-rớt. Lễ khánh thành diễn ra thật chu đáo, cảm động và đậm chất văn hóa. Cùng tham dự buổi lễ còn có các vị Ðại sứ, đại diện các nước ASEAN, các quan chức nước sở tại, cũng như những người dân yêu kính Bác Hồ, Người Anh hùng Dân tộc Việt Nam, Danh nhân văn hóa thế giới. Thị trưởng Ma-ni-la, An-phơ-rết Lim đã có những lời phát biểu đầy xúc cảm về thân thế và sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh, cũng như công cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do của nhân dân ta. Những bài hát ca ngợi Chủ tịch Hồ Chí Minh vang lên trong khu thành cổ, với những bức tường rêu phong phủ đầy dấu ấn một thời thuộc địa của thực dân Tây Ban Nha, khiến ai cũng xúc động nhớ về Bác, một vị lãnh tụ vĩ đại suốt đời cống hiến cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, chống áp bức, bất công.
Là quốc gia - quần đảo, điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, Phi-li-pin trở thành khu vực nhạy cảm với biến đổi khí hậu, nước biển dâng. Từ khách sạn Ðoàn nước ta ở cách bờ biển khoảng hai trăm mét, nhìn thấy cảng Ma-ni-la không xa. Trên vỉa hè, dọc bờ biển còn đầy những bao cát chất cao thành hàng để ngăn nước biển tràn vào thành phố, hậu quả của nước biển dâng cách đây chưa lâu. Nghe nói, tầng hầm của các khách sạn quanh đây cũng bị ngập nước, ô-tô nổi lềnh bềnh... Phi-li-pin chủ yếu vẫn là nước nông nghiệp và trình độ phát triển chưa cao. Có tới 70% dân số dựa vào nông nghiệp, chiếm 23% GDP, sản phẩm chính là lúa, ngô, dừa, mía, chuối, cà-phê, thuốc lá và cây Abaca để lấy sợi... Hằng năm nước này vẫn phải nhập khẩu lương thực để đáp ứng nhu cầu của hơn 92 triệu dân, khoảng hai triệu tấn gạo/năm, trong đó từ Việt Nam là 1,5 - 1,7 triệu tấn gạo. GDP đầu người là 1.746 USD (năm 2009). Với ưu thế phần lớn người dân Phi-li-pin biết tiếng Anh, được coi như ngôn ngữ chính thức cùng với tiếng bản địa theo Hiến pháp năm 1987, xuất khẩu lao động của Phi-li-pin chiếm vị trí khá quan trọng, với 10 triệu người lao động ở nước ngoài, mỗi năm ước tính gửi về nước khoảng 15 - 18 tỷ USD. Dịch vụ là một ngành phát triển mạnh ở đất nước này, chiếm hơn 55,1% GDP (2009). Năm 2010, tăng trưởng đạt 7,3% (cao nhất kể từ năm 1976 - 8,8%); GDP đạt 188,7 tỷ USD. Tuy nhiên, kinh tế Phi-li-pin còn nhiều khó khăn.
Quan hệ hữu nghị và hợp tác nhiều mặt Việt Nam - Phi-li-pin tiếp tục phát triển ổn định. Kim ngạch thương mại tăng đều hằng năm, vượt mốc hai tỷ USD trước thời hạn. Năm 2010, kim ngạch thương mại hai chiều đạt 2,4 tỷ USD. Lãnh đạo hai nước lần này nhất trí phải nỗ lực hơn nữa để đưa lên ba tỷ USD vào năm 2016. Hợp tác biển và đại dương được khẳng định là một trong những trụ cột của quan hệ song phương, được đánh giá cao với những tiến bộ đạt được, đặc biệt là việc nâng cấp Nhóm công tác chung về biển và đại dương thành Ủy ban hỗn hợp cấp Thứ trưởng Ngoại giao và kỳ họp đầu tiên sẽ sớm được tổ chức tại Phi-li-pin...
Ðến Phi-li-pin lần này, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã đi thăm Viện Nghiên cứu lúa quốc tế - IRRI, nằm cách trung tâm Ma-ni-la khoảng 80 km, với một sự quan tâm sâu sắc. Có thể nói, IRRI đã đóng góp trực tiếp cho sự phát triển của nông nghiệp Việt Nam với những giống lúa nổi tiếng. Năm 1968, giống lúa IR8 được đưa vào Việt Nam, trở thành giống phổ biến ở phía bắc với tên gọi là Nông nghiệp 8, phía nam gọi là Thần Nông. Từ đó đến nay, có 50 giống lúa khác của IRRI được khảo nghiệm và sử dụng trực tiếp, trong đó có giống IR64, một giống lúa xuất khẩu chủ lực của nước ta hiện nay. Theo một số chuyên gia, có khoảng 70% diện tích trồng lúa của Việt Nam được gieo cấy bằng giống lúa của IRRI hoặc giống được tạo ra có nguồn gốc từ IRRI. Ngoài ra, IRRI đã cung cấp cho Việt Nam 2.116 mẫu giống khác nhau để phục vụ công tác tạo giống. Từ năm 1964 đến 2009, bằng nhiều hình thức khác nhau, IRRI đã giúp đào tạo 254 nhà khoa học Việt Nam, trong đó có 55 thạc sĩ và 29 tiến sĩ, nhiều người đã trưởng thành và thành danh trong lĩnh vực này. Tại đây, Chủ tịch nước đã tới thăm Ngân hàng gien, niềm tự hào và một nét đặc thù của IRRI với hơn 110 nghìn giống lúa khác nhau từ khắp nơi trên thế giới được lưu trữ ở đây. Trên cơ sở này, IRRI vẫn đang miệt mài nghiên cứu tìm ra các giống lúa có chất lượng dinh dưỡng cao hơn, có khả năng chịu hạn và miễn dịch với các loại bệnh... Trong bối cảnh thế giới hiện nay, các nước đều hiểu rằng vấn đề lương thực và an ninh liên quan mật thiết với nhau. Và, từ những ruộng lúa thử nghiệm xanh mướt ở đây, chúng ta càng thấy tầm quan trọng của các dự án nghiên cứu các loại cây lương thực như lúa gạo ở IRRI.
