Tạo việc làm cho dân, biện pháp bảo vệ rừng hiệu quả

Xử lý nghiêm các vụ việc vi phạm

Việc Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo kiên quyết đóng cửa rừng tự nhiên, đã trở thành giải pháp cấp bách để cứu rừng và nhận được sự đồng tình của cộng đồng xã hội. Năm 2014, Chính phủ cũng đã ban hành quyết định phê duyệt đề án tăng cường công tác quản lý khai thác gỗ rừng tự nhiên giai đoạn 2014-2020. Theo Tổng cục Lâm nghiệp, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, ngành đã tổ chức sắp xếp lại các doanh nghiệp khai thác, chế biến, sản xuất lâm nghiệp; dự kiến thời gian tới sẽ thành lập đoàn liên ngành để kiểm tra, đánh giá tác động của việc đóng cửa rừng. Thực hiện nghiêm chỉ đạo của Chính phủ, lực lượng chức năng và chính quyền các địa phương có rừng nâng cao hiệu quả quản lý rừng, triệt phá nhiều “tụ điểm” phá rừng, xử lý các đối tượng vi phạm.

Tại tỉnh Gia Lai, trao đổi ý kiến với chúng tôi, Trưởng phòng Pháp chế, Chi cục Kiểm lâm Trương Vũ Cường cho biết, đến nay nhiều vụ phá rừng đã được các lực lượng chức năng xử lý hiệu quả. Chỉ tính đến hết quý I năm 2016, đã phát hiện 216 vụ việc vi phạm, trong đó có 16 vụ phá rừng làm nương rẫy, thu giữ hơn 690 m³ gỗ, 23 xe ô-tô, 39 xe công nông,...; đã xử lý 182 vụ, trong đó khởi tố sáu vụ án hình sự.

Tại các tỉnh khu vực miền trung, từ đầu năm đến nay, các địa phương cũng đã xử lý nhiều vụ phá rừng nghiêm trọng. Theo Chi cục Kiểm lâm tỉnh Phú Yên, tỉnh đã xử lý hơn 80 vụ phá rừng trái pháp luật, với diện tích hơn 190 ha. Các đối tượng hầu hết là người dân tộc thiểu số, phá rừng để lấy đất làm nương rẫy. Mới đây, các cơ quan chức năng của tỉnh Quảng Nam phát hiện một vụ phá rừng pơ-mu quý hiếm, xảy ra tại khu vực rừng phòng hộ huyện Nam Giang. Lực lượng bảo vệ rừng đã thu giữ hàng trăm phách gỗ sẻ sẵn mà các đối tượng để lại hiện trường, chưa kịp tẩu tán. Tỉnh Quảng Nam đang chỉ đạo các cơ quan bảo vệ pháp luật khẩn trương điều tra vụ việc. Để bảo vệ rừng Tây Bắc hiệu quả, lực lượng chức năng các địa phương Sơn La, Điện Biên, Lào Cai đã phối hợp chính quyền, kiểm tra, xác minh thông tin tại một số điểm nóng về phá rừng, khai thác vận chuyển lâm sản trái pháp luật và thống kê diện tích rừng bị thiệt hại do cháy. Theo báo cáo của UBND tỉnh Điện Biên, từ năm 2009 đến năm 2015 hơn 1.600 ha rừng bị phá, trong đó, gần 1.300 ha rừng phòng hộ, hơn 280 ha rừng sản xuất. Trong năm 2015, đã khởi tố sáu vụ án hình sự, truy tố xét xử hai vụ, hai bị cáo; các cơ quan chức năng đang củng cố hồ sơ bốn vụ, bốn đối tượng có dấu hiệu phạm tội để đưa ra xét xử. Riêng tại huyện Mường Nhé, trong sáu tháng đầu năm nay xảy ra 133 vụ phá rừng, thiệt hại hơn 133 ha, trong đó có 83 ha rừng phòng hộ, phát hiện 14 đối tượng vi phạm.

Theo đánh giá của Cục Kiểm lâm, thời gian qua công tác bảo vệ rừng có nhiều chuyển biến tích cực, song một số nơi vẫn để xảy ra phá rừng, trong đó có một số vụ việc nghiêm trọng. Nguyên nhân do công tác lãnh đạo, chỉ đạo điều hành có nơi chưa thật sự sâu sát, quyết liệt. Lực lượng kiểm lâm một số địa phương và chính quyền chưa có biện pháp tích cực, hữu hiệu để đấu tranh, ngăn chặn tình trạng phá rừng, mất rừng gây bức xúc trong dư luận xã hội. Việc nắm bắt nhanh các thông tin về phá rừng còn chậm, chạy theo vụ việc, tính chủ động chưa cao dẫn đến chỉ đạo, điều hành thiếu linh hoạt. Nhiều địa phương, các cơ quan chức năng chưa xác định rõ việc phải tạo sinh kế cho người dân sống gần rừng, để họ có cuộc sống ổn định, chung tay, góp phần bảo vệ rừng bền vững. Đây là những hạn chế cần sớm khắc phục.

Bảo vệ rừng gắn với tạo sinh kế cho người dân

Theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, bên cạnh việc phá rừng để lấy gỗ, lấy đất canh tác, sản xuất nông nghiệp và trồng cây công nghiệp; rừng bị phá còn có một phần nguyên nhân do chuyển mục đích sử dụng đất có rừng sang cây trồng khác hoặc theo quy hoạch của địa phương, như xây dựng công trình hạ tầng... Tại huyện Mường Nhé (Điện Biên), Cục Kiểm lâm khẳng định, hành vi phá rừng diễn ra rất tinh vi, số người tham gia đông (có vụ hơn 50 người); khi bị các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương phát hiện, các đối tượng tìm cách lẩn trốn, không hợp tác, khai báo bằng tên và địa chỉ giả, nên rất khó xử lý. Một số vụ có dấu hiệu chống người thi hành công vụ, đối tượng kích động, lôi kéo đông người để đe dọa, khống chế lực lượng. Chính quyền cũng chưa quyết liệt trong quản lý bảo vệ rừng, công tác quản lý hộ tịch, hộ khẩu còn buông lỏng, công tác xác minh, điều tra, xử lý vi phạm về lâm nghiệp chưa tốt... Các cơ quan chức năng xác định, đây là hệ quả của tình trạng di dân tự do đến huyện với số lượng lớn. Theo thống kê, đến nay, huyện Mường Nhé có hơn 2.000 hộ với gần 13 nghìn nhân khẩu đến cư trú, họ đã phá rừng để lấy đất làm nhà và sản xuất.

Để bảo vệ rừng hiệu quả, cần có giải pháp triệt để trong việc trồng rừng sản xuất thành vùng tập trung, nhằm tạo sản phẩm hàng hóa, góp phần bảo đảm nguyên liệu gỗ, ổn định đời sống người dân. Bên cạnh đó, các địa phương cần tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân sống gần rừng từ nguồn khác bền vững hơn, thông qua việc tổ chức tập huấn kỹ thuật chăn nuôi, trồng trọt, đưa các giống cây có giá trị kinh tế cao vào trồng, theo các mô hình trồng cây đặc sản dưới tán rừng, mô hình nông lâm kết hợp, nâng cao sinh kế cho chủ rừng. Khi cuộc sống người dân được cải thiện, sẽ không còn phụ thuộc vào rừng, từ đó sẽ giảm nguy cơ chặt phá, khai thác lâm sản trái phép.

Cùng với việc đóng cửa rừng tự nhiên, Thủ tướng Chính phủ cũng đã chỉ đạo đóng cửa các cơ sở chế biến gỗ rừng tự nhiên và đề nghị nhân dân cùng cơ quan chức năng giám sát thực thi vấn đề này, nhằm ngăn chặn đầu ra của nạn phá rừng. Bên cạnh đó, tiến hành sắp xếp lại các nông, lâm trường để bảo đảm đất rừng có chủ. Chính phủ yêu cầu ngừng cấp phép các công trình thủy điện liên quan chính sách rừng, đất rừng; dừng hoạt động đối với các chủ dự án không chấp hành việc trồng rừng thay thế, không chi trả chi phí bồi thường đất rừng và rừng; thực hiện nghiêm chính sách đãi ngộ đối với người trồng rừng; bên cạnh việc phê phán các hành vi tàn phá rừng, cần làm tốt việc tôn vinh, biểu dương người có công trong bảo vệ, phát triển rừng... Thực hiện nghiêm chỉ đạo của Chính phủ, chính quyền các địa phương cần bảo đảm tốt đời sống cho người dân sống gần rừng. Đó chính là giải pháp hữu hiệu để bảo vệ và phát triển rừng bền vững.