Sớm giải quyết dứt điểm dự án BOT Đồng Phú - Bình Dương

Ngay sau đó, ngày 7-5, Văn phòng Chính phủ đã có Văn bản số 4139/VPCP-CN yêu cầu Bộ Giao thông vận tải (GTVT) chủ trì, làm việc với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, UBND tỉnh Bình Phước để thống nhất phương án giải quyết đối với dự án BOT Đồng Phú - Bình Dương; báo cáo Thủ tướng Chính phủ những vấn đề vượt thẩm quyền.

Dấu hỏi về năng lực chủ đầu tư

Tính đến cuối năm 2017, tỉnh Bình Phước đã kêu gọi đầu tư và đưa vào khai thác năm công trình BOT đường bộ. Năm công trình này có tổng chiều dài hơn 168 km cầu, đường, song có tới bảy trạm thu phí hoàn vốn, bình quân chưa tới 25 km có một trạm BOT. Mới đây, UBND tỉnh Bình Phước tiếp tục phê duyệt và khởi công dự án BOT Ðồng Phú - Bình Dương (trên địa bàn huyện Ðồng Phú) dài hơn 41 km, giai đoạn 1 vốn đầu tư hơn 1.480 tỷ đồng (cả hai giai đoạn dự kiến gần 4.000 tỷ đồng). Tuyến đường mới này nằm song song quốc lộ 14 đoạn từ Cầu 38 đến thị xã Ðồng Xoài (Bình Phước) đã được đầu tư nâng cấp, mở rộng theo hình thức BOT. Trên thực tế, mật độ trạm thu phí quá dày, mức thu phí cao đã đẩy giá cước vận tải tăng, làm giảm khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trên địa bàn.

Theo nhận định của Bộ GTVT, trong quá trình duyệt dự án, địa phương chưa có thỏa thuận với Bộ GTVT về việc đấu nối với quốc lộ 14 và chưa đánh giá đầy đủ tác động ảnh hưởng đến trạm thu phí dự án BOT Cầu 38 - Ðồng Xoài. Khi dự án BOT Ðồng Phú - Bình Dương đưa vào khai thác, dự kiến lưu lượng xe qua trạm thu phí trên quốc lộ 14 (tại Km 957+400) có thể giảm 70 đến 80% vào năm 2020. Ngay sau khi phê duyệt, dự án đã bị nhiều người dân trong vùng phản ứng và gây nhiều tranh cãi giữa các cơ quan quản lý. Nếu tiếp tục làm đường Ðồng Phú - Bình Dương, hiệu quả kinh tế chưa được kiểm chứng nhưng rõ ràng số trạm thu phí BOT tại Bình Phước sẽ càng tăng thêm.

Việc phê duyệt dự án đầu tư dự án BOT Ðồng Phú - Bình Dương đấu nối vào quốc lộ 14 và đặt trạm thu phí hoàn vốn sẽ phát sinh vấn đề làm giảm doanh thu hoàn vốn và phá vỡ phương án tài chính ban đầu của dự án BOT Cầu 38 - Ðồng Xoài, khiến phương án tài chính có nguy cơ bị phá vỡ, biến nguồn vốn vay ngân hàng của nhà đầu tư thành nợ xấu, phải báo cáo cấp thẩm quyền xem xét di dời trạm thu phí đang thu, lãng phí đầu tư xây dựng trạm mới.

Một phương án được đưa ra là di dời trạm thu phí trên quốc lộ 14 đến vị trí Km 942+600. Nhưng phương án này rất khó thực hiện, bởi các phương tiện ô-tô đi qua đây vào đường Ðồng Phú - Bình Dương với khoảng chưa đến 50 km phải đi qua ba trạm thu phí, một điều khó chấp nhận và tiềm ẩn nhiều hệ lụy khó kiểm soát trên thực tế về an ninh - trật tự.

Qua tìm hiểu của phóng viên, dự án đường BOT Ðồng Phú - Bình Dương do Công ty TNHH một thành viên Cao-su Bình Phước làm nhà đầu tư, triển khai từ ngày 25-4-2016. Tuy nhiên, đến cuối tháng 8-2018, dự án mới chỉ giải phóng mặt bằng được hai đoạn thuộc xã Tân Hòa (5 km) và xã Ðồng Tâm (2 km) và việc thi công ban đầu cũng rất sơ sài. Theo phản ánh của nhiều người dân trên địa bàn, dự án đã ngừng thi công nhiều tháng nay và chưa có dấu hiệu nào cho thấy sẽ thi công trở lại. Các đơn vị mới chỉ san ủi mặt đường lấy mặt bằng, chưa hề triển khai đổ đá sỏi hay vật liệu bê-tông nào. Hiện, dọc hai bên lề đường (mỗi bên khoảng 10 m) người dân tận dụng đất trống để trồng sắn (mì) cao sản. Còn tại khu vực dự kiến đấu nối tuyến đường mới với quốc lộ 14, một diện tích đất lớn đã giải phóng mặt bằng nhưng chưa được thi công. Khu đất này người dân đang mượn để tăng gia trồng chuối.

Rà soát, xử lý toàn diện dự án

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ theo tinh thần Văn bản số 4139/VPCP-CN, ngày 9-5 vừa qua, Thứ trưởng GTVT Lê Ðình Thọ đã trực tiếp làm việc với lãnh đạo UBND tỉnh Bình Phước về vị trí đấu nối dự án BOT Ðồng Phú - Bình Dương và một số nội dung liên quan đến kết cấu hạ tầng giao thông trên địa bàn tỉnh. Tại cuộc họp, Bộ GTVT đề nghị UBND tỉnh Bình Phước chỉ đạo Sở GTVT Bình Phước, nhà đầu tư và các cơ quan liên quan khẩn trương rà soát lại toàn bộ dự án BOT Ðồng Phú - Bình Dương, bao gồm thủ tục đầu tư dự án, chủ trương đầu tư, sự phù hợp quy hoạch, sự cần thiết đầu tư,... Ðồng thời, nghiên cứu đánh giá đầy đủ tác động về mức độ ảnh hưởng khu vực đến dự án BOT đoạn từ Cầu 38 đến TP Ðồng Xoài, lấy ý kiến cộng đồng về lập trạm thu phí và đầu tư dự án.

Các nội dung thẩm định dự án phải phù hợp Ðiều 58 Luật Xây dựng, công tác giải phóng mặt bằng, tình hình thu xếp tài chính, khả năng ký kết hợp đồng tín dụng của ngân hàng cho dự án. Ðây là các vấn đề quan trọng, làm cơ sở đề xuất các giải pháp xử lý dự án BOT Ðồng Phú - Bình Dương theo quy định để không ảnh hưởng phương án thu hồi vốn đối với dự án BOT Cầu 38 - Ðồng Xoài, bảo đảm quyền lợi giữa các bên và ngân hàng, tránh phát sinh khiếu kiện ảnh hưởng hiệu quả đầu tư các dự án. Kết quả thực hiện báo cáo Bộ GTVT để sớm tổ chức làm việc với Bộ Kế hoạch và Ðầu tư, UBND tỉnh Bình Phước, nhằm xử lý các nội dung liên quan dự án theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Tuy nhiên, đến thời điểm này, Bộ GTVT vẫn chưa nhận được báo cáo kết quả thực hiện của UBND tỉnh Bình Phước.

Việc đầu tư xây dựng tuyến đường BOT Ðồng Phú - Bình Dương cũng gây ảnh hưởng lớn đến đời sống của người dân chung quanh. Hơn hai năm qua, người dân các xã Ðồng Tâm, Tân Hưng, Tân Lập,… thuộc diện giải tỏa từng ngày sống trong thấp thỏm, lo lắng vì chưa biết đến khi nào dự án triển khai và phương án đền bù ra sao. Gia đình ông Nguyễn Văn Nghiêm, ngụ xã An Bình (huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương) bị thu hồi gần 9.000 m2 đất rẫy trồng cao-su nằm ở ngay mặt đường lớn đã đổ bê-tông.

Ông Nghiêm cho biết, gia đình chấp hành chủ trương của Nhà nước nhưng chỉ chấp nhận cho lấy đất làm đường, còn việc thu hồi thêm diện tích hai bên đường sâu vào 35 m để lấy đất tái định cư thì gia đình không đồng ý. Còn bà Phạm Thị Thiết (45 tuổi, ngụ ấp 2, xã Ðồng Tâm) cho biết, gia đình bà nằm trong diện bị thu hồi đất để thực hiện dự án. Tuy nhiên, sau cả chục cuộc họp, tiếp xúc với địa phương và đại diện chủ đầu tư, đến nay bà vẫn chưa biết khi nào diện tích đất của gia đình bà bị thu hồi và giá đền bù là bao nhiêu. Ðiều này khiến cả gia đình bà không thể yên tâm sản xuất, cải thiện cuộc sống gia đình.

Theo báo cáo, tuyến đường đi qua sáu xã của huyện Ðồng Phú, diện tích đền bù, giải phóng mặt bằng hơn 2,9 triệu mét vuông đất. Trong số này, phần lớn là đất của các hộ dân đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hầu hết đang sử dụng trồng cây lâu năm như cao-su, hồ tiêu, điều,... Vì vậy, UBND tỉnh Bình Phước cần thận trọng nghiên cứu, xem xét tác động toàn diện của dự án BOT này, có phương án xử lý phù hợp và toàn diện, nhằm bảo đảm quyền lợi giữa các bên và phía ngân hàng, tránh gây những hệ lụy không cần thiết, phức tạp về sau.