Nhìn từ trên cao, toàn bộ xã Vân Hà tựa một bán đảo nhô ra giữa lòng sông Cầu thơ mộng. Từ xa xưa, Vân Hà đã hình thành ba tiểu vùng địa lý với các nghề truyền thống rõ rệt. Làng Vân với nghề nấu rượu, nghề gốm ở làng Thổ Hà và làng Nguyệt Ðức với nghề vận tải, buôn bán, chài lưới trên sông nước vẫn còn tấp nập đến ngày nay.
Bước qua phong môn cổ kính với đôi câu đối trên cổng làng 'Hương Vân mỹ tửu lừng biển Bắc - Chiến thắng Như Nguyệt rạng trời Nam', du khách lạc vào vùng văn hóa ẩm thực lừng danh xứ Bắc - Làng Vân. Thời phong kiến, rượu Vân là Quốc tửu, là đặc sản chỉ dành riêng cho một số quan lại sử dụng dịp lễ Tết, hội hè, nay đã trở thành một thương hiệu nổi tiếng trong và ngoài nước. Rượu Vân thơm ngon, hấp dẫn không chỉ bởi ở loại gạo nếp cái hoa vàng, hay thứ men gia truyền đặc biệt có 35 vị thuốc bắc, mà còn vì nguồn nước được lấy từ các giếng khơi trong làng, món quà tặng của đất trời ban cho người làng Vân. Bà con vốn hiếu khách, trọng tình. Mỗi khi có khách lại mang thứ rượu quê ra mời, đến lúc chuếnh choáng hơi men mới buông chén cho khách cáo từ.
Nghề gốm ở làng Thổ Hà phát triển rực rỡ từ thế kỷ 14. Ðây là một trong ba trung tâm gốm sứ cổ xưa nhất của người Việt. Gốm Thổ Hà mang nét đặc sắc riêng hiếm có: độ sành cao, không thấm nước, tiếng kêu như chuông, mầu men nâu đỏ mịn màng, ấm áp và gần gũi. Gốm có độ bền vĩnh cửu dù được chôn trong đất, ngâm trong nước. Sự hưng thịnh của nghề gốm còn thể hiện qua quần thể kiến trúc đình, chùa, văn chỉ, cổng làng... bề thế uy nghi và mang đậm dấu tích thời gian.
Cổng làng Thổ Hà nằm ở ngay đầu làng, phía trước đình, bên tả là hồ nước rộng, bên hữu có cây đa hàng trăm năm tuổi. Ðình được xây dựng vào năm 1692, thời vua Lê Hy Tông thờ Lão Tử và tổ sư nghề gốm Ðào Trí Tiến, với kiến trúc độc đáo, trên diện tích 3.000 m2. Chùa Thổ Hà tên chữ là 'Ðoan Minh Tự' được xây dựng theo lối kiến trúc 'nội công ngoại quốc', có quy mô lớn, bao gồm cổng tam quan, gác chuông và tiền đường. Trong chùa có tượng Phật tổ Như Lai và tượng Phật bà Quan Âm ngồi trên tòa sen. Văn chỉ làng Thổ Hà được xây dựng vào thế kỷ 17 thờ Khổng Tử, Tứ Phối, 72 vị tiên hiền. Ðình được xếp hạng Di tích kiến trúc - nghệ thuật cấp quốc gia còn chùa và văn chỉ làng Thổ Hà được xếp hạng là Di tích lịch sử văn hóa.
Ðến Vân Hà, được ngắm kiến trúc cổ tiêu biểu của làng, thăm làng gốm, ngồi trên thuyền lớn của làng Nguyệt Ðức trôi giữa sông Cầu, uống rượu Làng Vân và nghe liền anh, liền chị hát quan họ thì quên cả đường về.
