Sau một năm thí điểm việc doanh nghiệp tự kê khai, tự nộp thuế

Hiện đại hóa quy trình quản lý thuế

Thực chất việc áp dụng thí điểm cơ chế tự kê khai, tự nộp thuế của DN là nhằm tới mục tiêu hiện đại hóa công tác quản lý thuế trên diện hẹp để trên cơ sở đó rút kinh nghiệm triển khai diện rộng ra địa bàn cả nước. Ðây là lần đầu ngành thuế nghiên cứu cách làm mới, cho nên quá trình làm điểm phải từng bước nghiên cứu triển khai đồng bộ các nội dung: Thể chế quản lý, tổ chức bộ máy, công tác nghiệp vụ, ứng dụng tin học và đào tạo cán bộ. Vừa làm vừa rút kinh nghiệm để bổ sung hoàn thiện chính sách. Theo lộ trình cải cách, đến năm 2007 Bộ Tài chính sẽ  tổng kết đánh giá việc thí điểm cơ chế tự kê khai, tự nộp thuế để báo cáo lên Chính phủ và Quốc hội chuẩn bị điều kiện áp dụng trên phạm vi toàn quốc.

Quá trình thực hiện, thí điểm  cơ chế tự kê khai, tự nộp thuế là quá trình thay đổi phương pháp quản lý từ chỗ  cơ quan thuế căn cứ vào hoạt động kinh doanh của DN ra thông báo thuế để đối tượng nộp thuế thực hiện nghĩa vụ nay chuyển sang cơ chế cơ quan thuế cung cấp thông tin hỗ trợ, tập huấn, hướng dẫn nghiệp vụ để DN tự tính toán thực hiện nghĩa vụ thuế. Ðồng thời cơ quan thuế tăng cường biện pháp theo dõi, giám sát và kiểm tra việc tuân thủ nghĩa vụ thuế dựa trên kỹ thuật quản lý rủi ro.

Trong quá trình thực hiện cơ chế DN tự kê khai, tự nộp thuế hai đơn vị làm thí điểm với sự hướng dẫn của Tổng cục Thuế, Cục thuế Quảng Ninh và Cục thuế TP Hồ Chí Minh đã nghiên cứu cách làm, lựa chọn bước đi thích hợp.

Cục thuế Quảng Ninh đã lựa chọn 122 doanh nghiệp nhà nước (DNNN) làm thử theo quy trình quản lý mới, đồng thời thành lập phòng quản lý bao gồm các bộ phận: tuyên truyền hỗ trợ, đối tượng nộp thuế; xử lý tờ khai và tổng hợp, theo dõi đôn đốc thu nợ và cưỡng chế thuế; thanh tra, kiểm tra thuế. Các DN làm thí điểm nhận được sự hỗ trợ tích cực thông qua tuyên truyền tập huấn, phổ biến chính sách, hướng dẫn cách làm. Riêng kế toán trưởng của 122 DN này được cán bộ nghiệp vụ hướng dẫn quy trình quản lý thuế theo cơ chế tự khai tự nộp. Nhờ đó, sau một năm triển khai công tác quản lý vẫn tiến triển tốt, những mục tiêu đề ra cơ bản đã được thực hiện. Ý thức chấp hành pháp luật thuế và trách nhiệm của DN được nâng cao, tiến độ thu NSNN vẫn bảo đảm. Trong năm 2004, DN thực hiện tự kê khai, tự nộp thuế đã nộp NSNN hơn 660 tỷ đồng, chiếm 40% số thu toàn ngành. Các DN đều nâng cao ý thức trách nhiệm, chủ động nộp thuế đúng hạn, hiện tượng tồn đọng thuế đã chấm dứt.

Trên cơ sở những thành công của năm đầu thực hiện chính sách tự kê khai, tự nộp, trong năm 2005, Cục Thuế Quảng Ninh sẽ tiếp tục mở rộng ra 100% số DNNN trên địa bàn; DN có vốn đầu tư nước ngoài và DN quốc doanh làm tốt công tác kế toán sẽ đưa vào thực hiện cơ chế tự kê khai, tự  nộp thuế.

Cũng trong năm 2004, Cục Thuế TP Hồ Chí Minh đã lựa chọn 337 DN làm thí điểm. Kết quả  337 DN đã nộp 11.912 tỷ đồng trên 21.421 tỷ đồng số thu của cục. Năm 2005 dự kiến bổ sung từ 50 đến 100 DN thuộc các thành phần kinh tế vào diện tự khai tự nộp.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, việc thực hiện cơ chế tự khê khai, tự nộp thuế vẫn còn những mặt tồn tại. Về phía cơ quan thuế, việc thực hiện các chức năng quản lý chuyên sâu còn gặp khó khăn do bước đầu còn thiếu kinh nghiệm. Ðối với các DN làm thí điểm mức độ tuân thủ pháp luật thuế chưa đồng đều. Một số DN chưa chủ động nghiên cứu thực hiện chính sách cũng như những vướng mắc, còn thụ động chờ cơ quan thuế hướng dẫn.

Mở rộng mô hình tự khai, tự nộp

Trên cơ sở thí điểm mô hình DN tự khai, tự nộp thuế ở Quảng Ninh và TP Hồ Chí Minh cũng như căn cứ lộ trình thí điểm quy định tại Quyết định 197 của Thủ tướng Chính phủ, trong năm 2005 Tổng cục Thuế chỉ đạo hai đơn vị này tiếp tục thực hiện đầy đủ nội dung của quy trình nghiệp vụ đã ban hành, nghiên cứu, xây dựng các nội dung hoàn thiện chính sách. Ðồng thời phối hợp các cơ quan liên quan sớm có hướng dẫn về trình tự, thủ tục thực hiện cưỡng chế thuế. Ðây là quy định rất cần thiết trong quá trình thực hiện cơ chế tự khai, tự nộp, tạo cơ sở pháp lý để cơ quan thuế thực hiện những biện pháp cưỡng chế có hiệu quả đối với những đối tượng nộp thuế cố tình chây ỳ, nợ thuế. Tiếp tục trình Chính phủ cho mở rộng thí điểm đối với thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế tài nguyên.

Cũng theo sự chỉ đạo của Bộ Tài chính từ ngày 1-1-2005 sẽ mở rộng thí điểm tự khai, tự nộp thuế ở ba Cục Thuế: Hà Nội, Bà Rịa - Vũng Tàu và Ðồng Nai. Ðể chuẩn bị thực hiện cơ chế này, Cục Thuế các địa phương đã tập huấn, hướng dẫn nghiệp vụ cho các DN được lựa chọn. Giữa tháng 2, 100 trong số 3.000 DN trên địa bàn tỉnh Ðồng Nai được lựa chọn đã tham gia Hội nghị triển khai cơ chế tự khai, tự nộp thuế do Cục Thuế Ðồng Nai tổ chức. Qua nghiên cứu cơ chế, các DN đồng thuận, ủng hộ chủ trương của ngành thuế trong tiến trình cải cách hành chính thuế và khẳng định quyết tâm của DN thực hiện tốt các quy định mới.

Giám đốc Công ty cổ phần xây dựng Sonadezi  Phạm Xuân Bắc cho rằng, thực hiện cơ chế tự kê khai, tự nộp thuế là bước đi đúng trong tiến trình cải cách của ngành thuế, phù hợp Luật DN và hội nhập kinh tế thế giới. Cơ chế này sẽ góp phần nâng cao ý thức tự giác thực hiện nghĩa vụ thuế của DN, giúp DN tự chủ hơn trong sản xuất, kinh doanh. Ðồng thời việc kê khai nộp thuế sẽ gọn nhẹ hơn, giảm bớt những thủ tục hành chính nhưng vẫn bảo đảm tính chính xác, hợp lý của các số liệu kê khai và nộp thuế. Phó Tổng giám đốc Công ty K.Source Việt Nam Lee Chin Hsing cho biết: Công ty rất phấn khởi được lựa chọn làm thí điểm vì cơ chế tự kê khai, tự nộp thuế rất phù hợp xu thế hiện đại, giúp DN chủ động hơn trong thực hiện nghĩa vụ và nâng cao ý thức tự chịu trách nhiệm về kê khai thuế trước pháp luật. Do đó, DN phải luôn luôn nghiên cứu nắm chắc các chính sách thuế mới để áp dụng, tránh sai sót trong quá trình kê khai nộp thuế.

Bà Trần Thị Phương Thảo, Phó Tổng giám đốc Công ty Tong Ju Việt Nam nhấn mạnh, cơ chế tự kê khai, tự nộp thuế là một bước cải tiến quan trọng của ngành thuế. Với cơ chế này, ngành thuế thể hiện sự tin tưởng đối với DN trong kê khai nộp thuế, tạo điều kiện để DN hoàn thiện hơn trong công tác quản lý, nâng cao ý thức tự giác của DN. Tuy nhiên, khi thực hiện cơ chế này, DN phải chịu trách nhiệm cao hơn về việc kê khai và nếu có sai sót sẽ bị phạt.

Bên cạnh việc phân tích những ưu điểm của cơ chế tự khai, tự nộp thuế, các DN mong muốn nhận được sự hỗ trợ, giúp đỡ tích cực của cơ quan thuế trong hướng dẫn chính sách, giải quyết những vướng mắc trong quá trình thực hiện thông qua hoạt động tập huấn.