Theo đánh giá của lãnh đạo Cảng hàng không quốc tế Nội Bài (NIA), đây là nội dung rất quan trọng, đánh dấu thành quả bước đầu của quá trình xây dựng mô hình A-CDM tại các cảng hàng không của Việt Nam. Dự kiến, giai đoạn 1 được đưa vào thử nghiệm tại sân bay Nội Bài từ ngày 26/3 đến ngày 30/4/2023 và tại Tân Sơn Nhất từ ngày 27/3 đến ngày 27/4/2023.
Lợi ích to lớn
Nội Bài và Tân Sơn Nhất là hai sân bay quốc tế lớn nhất cả nước với sản lượng chuyến bay đều đạt hơn 100 nghìn lượt chuyến/năm. Cụ thể, sân bay Nội Bài trước dịch Covid-19, sản lượng chuyến bay năm 2019 đạt 189 nghìn lượt chuyến bay, theo kế hoạch được giao năm nay, chỉ tiêu cất hạ cánh phải đạt hơn 187 nghìn lượt chuyến bay. Tại Tân Sơn Nhất, sản lượng chuyến bay năm 2019 đã đạt hơn 260 nghìn lượt chuyến bay, theo kế hoạch được giao năm nay, chỉ tiêu cất hạ cánh phải đạt tương đương 256 nghìn lượt chuyến bay.
Theo cam kết với Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO) về lộ trình thực hiện A-CDM trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương tại Đề án Nâng cấp các khối hệ thống hàng không (ASBU), Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) đã triển khai thiết lập mô hình A-CDM tại hai sân bay Nội Bài và Tân Sơn Nhất dưới sự tư vấn và hỗ trợ của To70, đơn vị tư vấn hàng không Hà Lan. Tổ chức ICAO khuyến cáo các sân bay có tần suất cất-hạ cánh hơn 100 nghìn lượt chuyến/năm nên áp dụng mô hình A-CDM. Điều này cũng được quy định tại điều 94, Thông tư 29/2021/TT-BGTVT.
ACV quyết tâm triển khai A-CDM như cam kết, suốt 2 năm đại dịch, công tác chuẩn bị đã được tích cực tiến hành. ACV chủ trì phối hợp cùng các đơn vị liên quan như Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam, các hãng hàng không (Vietnam Airlines, Vietjet Air, Bamboo Airways, Pacific Airlines, Vietravel Airlines), các đơn vị phục vụ mặt đất (VIAGS, HGS, SAGS,...) cùng đơn vị tư vấn hàng không của Hà Lan To70 thành lập 2 Tổ triển khai đề án A-CDM tại Nội Bài và Tân Sơn Nhất.
 |
Hai giai đoạn triển khai A-CDM. |
Theo đánh giá của các chuyên gia hàng không, tại Nội Bài hay Tân Sơn Nhất, các quy trình hiện tại chưa tối ưu hiệu quả khai thác do nhiều nguyên nhân: thông tin thiếu thông suốt giữa các đơn vị, mỗi đơn vị thực hiện các quy trình riêng rẽ nên chưa tối ưu hóa các tài nguyên; khai thác theo nguyên tắc “đến trước, phục vụ trước” dẫn đến nhiều trường hợp xáo trộn thứ tự khởi hành. Nhiều tàu bay phải xếp hàng chờ đến lượt cất cánh, khó kiểm soát được thời gian lăn; giữa hãng hàng không, đơn vị phục vụ mặt đất, cảng hàng không, đơn vị quản lý bay chưa có phương án tối ưu để chia sẻ thông tin về quá trình tàu bay quay đầu cũng như trạng thái hoãn chuyến theo thời gian thực,…
Đầu tháng 3 vừa qua, Cục Hàng không Việt Nam đã phê duyệt Tài liệu hướng dẫn khai thác A-CDM và Kế hoạch thử nghiệm thực tế giai đoạn 1 tại Nội Bài và Tân Sơn Nhất. Trong các tài liệu hướng dẫn, A-CDM được định nghĩa là Quy trình phối hợp giữa các đơn vị để ra quyết định tại cảng hàng không, sân bay; đồng thời A-CDM cung cấp một nền tảng phần mềm chung để các đơn vị phối hợp, chia sẻ thông tin, dữ liệu phục vụ công tác ra quyết định tại cảng hàng không, sân bay. A-CDM với quy trình chặt chẽ, nền tảng thông tin thông suốt, phối hợp chia sẻ thông tin thống nhất và đồng bộ giữa các mắt xích, chắc chắn giải quyết trọn vẹn những nhược điểm của phương thức hiện hành.
Khi triển khai A-CDM, sẽ giúp tối ưu hóa việc sử dụng cơ sở hạ tầng sân bay; cải thiện các chỉ số liên quan khai thác đúng giờ, giảm thiểu các kế hoạch phân bổ vị trí đỗ, quầy check-in, gate; tối ưu thời gian quay đầu của tàu bay; cải thiện khả năng dự báo tình huống và tiết kiệm thời gian bay; giảm thiểu tắc nghẽn trên đường lăn, sân đỗ; tối ưu thứ tự khởi hành; tiết kiệm nhiên liệu, nâng cao hiệu quả vận chuyển…
Hai giai đoạn triển khai A-CDM
Theo Cục Hàng không Việt Nam, A-CDM đã phổ biến tại nhiều sân bay tiên tiến trên thế giới, trong đó, tại khu vực châu Á, mô hình A-CDM đã được triển khai tại các sân bay lớn như Changi (Singapore), Incheon (Hàn Quốc), Suvarnabhumi (Thái Lan), Hồng Kông (Trung Quốc), Thượng Hải và Bắc Kinh (Trung Quốc),…
Từ năm 2020 đến nay, Tổ triển khai A-CDM đã và đang triển khai các nhóm nhiệm vụ của đề án: phối hợp đơn vị tư vấn To70 khởi động dự án; tham dự các khóa đào tạo của To70; hoàn thành báo cáo phân tích chi phí-lợi nhuận; hoàn thành xây dựng các KPIs cho dự án; ký biên bản ghi nhớ với các đơn vị trong dây chuyền phục vụ hàng không tại Cảng.
Nội Bài và Tân Sơn Nhất đã tổ chức nhiều đợt hội thảo đào tạo về A-CDM đến đông đảo các đơn vị trong dây chuyền phục vụ chuyến bay (phi công, kiểm soát viên không lưu, đơn vị phục vụ mặt đất, hãng hàng không…), nhằm nâng cao nhận thức, hiểu biết để phối hợp thực hiện A-CDM; tham gia cùng đoàn công tác của Tổ triển khai đề án A-CDM của ACV đi khảo sát thực tế các sân bay nước ngoài đã áp dụng thành công mô hình A-CDM như sân bay Changi (Singapore) và Brussels (Vương quốc Bỉ).
 |
Đoàn công tác ACDM làm việc, học tập kinh nghiệm tại Bỉ. |
ACV đã báo cáo Cục Hàng không Việt Nam và được chấp thuận chia Đề án triển khai A-CDM tại Nội Bài và Tân Sơn Nhất thành 2 giai đoạn:
Giai đoạn 1: áp dụng phần mềm tự phát triển nội bộ ACDM Portal (do ACV tự phát triển) để sử dụng nền tảng chia sẻ thông tin và làm quen với mô hình A-CDM cho các đơn vị liên quan, đồng thời nhằm kiểm tra, điều chỉnh lại quy trình phối hợp giữa các đơn vị trong việc áp dụng mô hình A-CDM tại Nội Bài và Tân Sơn Nhất trước khi triển khai giai đoạn 2 (đầu tư mua sắm hệ thống A-CDM hoàn chỉnh).
Giai đoạn 2: đầu tư mua sắm hệ thống A-CDM hoàn chỉnh sẽ được cân nhắc thực hiện trên cơ sở kết quả đánh giá thực hiện thành công của giai đoạn 1 và đánh giá tổng thể các yếu tố ảnh hưởng dự án, sau khi toàn bộ quy trình, hệ thống đã được chuẩn hóa và được phê duyệt, nhằm mục đích giảm thiểu rủi ro và tránh lãng phí khi thực hiện công tác mua sắm.
Hiện nay, Cục Hàng không Việt Nam đã phê duyệt Tài liệu hướng dẫn khai thác áp dụng mô hình A-CDM cho giai đoạn 1 và kế hoạch thử nghiệm thực tế tại 2 sân bay Nội Bài và Tân Sơn Nhất. Đây là cơ sở pháp lý để các đơn vị liên quan hoàn thiện các đợt huấn luyện đào tạo nội bộ và xây dựng kế hoạch triển khai cụ thể tại các bộ phận của các bên liên quan.
Theo kế hoạch, giai đoạn 1 được đưa vào thử nghiệm ngay trong tháng 3 này: tại sân bay Nội Bài (từ ngày 26/3 đến ngày 30/4/2023) và tại Tân Sơn Nhất (từ ngày 27/3 đến ngày 27/4/2023). Khung thời gian áp dụng thử nghiệm cụ thể tại mỗi sân bay sẽ được thông báo đến các đơn vị bằng hình thức phát điện văn thông báo hàng không (NOTAM). Các thành viên Tổ triển khai A-CDM tại ACV cũng như tại Nội Bài và Tân Sơn Nhất đang tích cực phối hợp các đơn vị liên quan để triển khai những khâu chuẩn bị cuối cùng cho việc thử nghiệm mô hình khai thác áp dụng A-CDM cho giai đoạn 1.
Theo chỉ đạo của Cục Hàng không Việt Nam, sau khi thử nghiệm giai đoạn 1, các bên phải đánh giá tình hình và báo cáo kết quả về Cục Hàng không Việt Nam, Cảng vụ hàng không Miền Bắc và Cảng vụ hàng không Miền Nam có trách nhiệm giám sát quá trình triển khai A-CDM tại Nội Bài và Tân Sơn Nhất để bảo đảm an ninh, an toàn khai thác theo quy định.
