Để đến được phân khu A4 - nơi có 20 ha hoa hoàng đầu ấn khoe sắc vàng trên nền xanh rừng tràm của khu Ramsa thứ 2.000 của thế giới, phải di chuyển bằng nhiều phương tiện khác nhau như xe gắn máy, tắc ráng và cuối cùng là máy cày. Hôm chúng tôi đến Vườn quốc gia Tràm Chim, huyện Tam Nông (Đồng Tháp), cũng là những ngày cuối khép lại tour tham quan hoa hoàng đầu ấn.
Anh Minh Chánh, một người làm công tác bảo vệ Vườn quốc gia Tràm Chim hơn 20 năm, cũng là người lái chiếc máy cày đưa chúng tôi vào khu vực có những luống hoa hoàng đầu ấn cuối cùng. Anh Chánh tiếc nuối kể rằng: “Mùa hoa năm nay kết thúc sớm quá. Mới mấy ngày trước tôi còn chở các đoàn khách, đoàn làm MV ca nhạc vào quay, chụp ảnh đẹp lắm”.
Càng đi sâu về phía rừng tràm, trước mắt chúng tôi không chỉ là những cánh chim đang chao liệng, không chỉ là những vạt rừng tràm xanh bạt ngàn mà còn là những khóm hoa vàng cuối mùa. Mặc dù không rực rỡ, óng ánh như những ngày đầu nở hoa đồng loạt, nhưng cũng đủ gợi lên một không gian thiên nhiên đậm chất hoang sơ, quyến rũ. Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn và Hợp tác quốc tế của Vườn Quốc gia Tràm Chim Đoàn Văn Nhanh cho biết, hoàng đầu ấn là loài hoa đặc thù của vùng đất phèn Đồng Tháp Mười xa xưa. Hoàng đầu ấn chỉ sống được ở khu vực còn độ phèn rất cao, có lớp đất mùn phía trên, có độ ẩm và phải có bề thảm thực vật thông thoáng.
Hiện nay, loài hoa này chỉ còn ở Vườn quốc gia Tràm Chim. Hoàng đầu ấn có sức sống rất mãnh liệt. Cuối mùa hoa rũ tàn nhưng đã kịp gieo những hạt giống xuống nền đất, ẩn dật nhiều tháng ròng, chờ cơ hội tái sinh. Khoảng tháng 6, tháng 7 hằng năm, nếu trong điều kiện mưa làm đất ẩm, không ngập nước thường xuyên thì những hạt hoa hoàng đầu ấn rơi rụng trước đó, sẽ nảy mầm. Sau đó, khoảng tháng 12 đến tháng 1, mực nước ở Tràm Chim hạ xuống thì hoàng đầu ấn phát lên”, ông Nhanh nói.
Theo ông Nhanh, hoa hoàng đầu ấn thuộc dạng rễ chùm cho nên không đi sâu xuống đất, khi điều kiện đất khô một thời gian thì hoa cũng kết thúc sớm; do đó, giai đoạn khai thác du lịch tốt nhất khoảng trên dưới một tháng. Hoàng đầu ấn là một trong những loại hoa đặc biệt nhất ở Việt Nam. Hoa mọc tự nhiên, khoe sắc trong thời gian từ một đến hai tháng. Hoàng đầu ấn thường nở vào 9 giờ 30 phút và tồn tại đến tầm 13 giờ 30 phút, có thời điểm nở kéo dài đến 14 giờ 30 phút. Hoa được gọi tên là hoàng đầu ấn vì sắc hoa có mầu vàng, khi nở trổ ra thành nhiều búp nhìn như một chiếc ấn nhỏ được gắn trên một chiếc thân trong dài khoảng 10-20 cm. Trong 10 ngày đầu, hoa hoàng đầu ấn trổ đồng loạt sẽ tạo hương rất thơm. Khi ấy, khoảng 9 giờ 30 phút đến 11 giờ, những loài ong, bướm và các loài côn trùng khác tìm đến hút phấn, mật trong hoa.
Du khách khi tới Đồng Tháp Mười vào thời điểm này sẽ dễ dàng cảm nhận được sắc và mùi thơm của hoàng đầu ấn. Do năm nay mực nước thấp hơn những năm trước, mùa hoa năm nay kết thúc sớm. Cũng tại khu vực hoa hoàng đầu ấn, các nhà nghiên cứu ghi nhận có sự xuất hiện của một số loài thú, hơn 50 loài chim, trong đó có 40 loài chim ăn côn trùng làm tổ dưới đất và thảm thực vật để sinh sản. Điều này càng tạo nên sự tò mò, thích thú cho du khách khi đến tham quan, chụp ảnh hoa hoàng đầu ấn và tìm hiểu về hệ sinh thái của Vườn quốc gia Tràm Chim.
Ông Đoàn Văn Nhanh cho biết, năm 2024, Vườn quốc gia Tràm Chim sẽ phục hồi hoa hoàng đầu ấn tại hai phân khu A5 và A3, thay vì A4 như hiện nay. Riêng phân khu A5 sẽ kết hợp quảng bá, khai thác du lịch phục vụ khách tham quan hoa hoàng đầu ấn, vì phân khu này du khách dễ tiếp cận tham quan hơn nhờ đường đi thuận tiện.
Giám đốc Khu du lịch Tràm Chim Lê Hoàng Long cho biết, từ năm 2015, Khu du lịch Tràm Chim quyết định mở dịch vụ tham quan hoa hoàng đầu ấn. Nhờ loài hoa này mà nhiều du khách đã tìm đến Vườn quốc gia Tràm Chim nhiều hơn so với trước đây. Năm nay, mùa hoa hoàng đầu ấn đẹp nhất, trổ nhiều nhất trong các năm khai thác tham quan du lịch. Chỉ một thời gian rất ngắn đưa vào phục vụ du lịch, dù đường đi không thuận lợi, kèm theo thời tiết nắng nóng, khu du lịch vẫn thu hút rất đông du khách trong và ngoài tỉnh tìm đến tham quan.
