Theo kế hoạch, vụ hè thu năm 2024, tổng diện tích sản xuất nông nghiệp trên địa bàn Quảng Ngãi là hơn 49.727 ha, trong đó có hơn 34.754 ha lúa và 14.974 ha cây trồng khác.
Nguy cơ hạn, mặn và thiếu nước sinh hoạt
Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Ngãi Võ Quốc Hùng cho biết, hiện nay, nguồn nước trong các hồ chứa trên địa bàn tỉnh cơ bản bảo đảm cung cấp tưới cho sản xuất nông nghiệp vụ đông xuân 2023-2024. Tuy nhiên, Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh Quảng Ngãi dự báo, từ tháng 3 đến tháng 8/2024, lượng mưa trên địa bàn tỉnh sẽ thấp hơn so với trung bình nhiều năm, trong khi đó nắng nóng có khả năng cao hơn trung bình nhiều năm.
Cụ thể, các đợt nắng nóng gay gắt kéo dài, chủ yếu tập trung giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 6 khiến mực nước trên các sông giảm dần, dẫn đến nguy cơ cao thiếu nước phục vụ dân sinh, sản xuất vụ hè thu, nhất là địa bàn thị xã Đức Phổ và vùng tưới cuối kênh chính hoặc vùng tưới của các hồ chứa, đập dâng có quy mô nhỏ.
“Trước tình hình nắng nóng gay gắt đang diễn ra trên diện rộng như hiện nay thì vụ hè thu tới, tỉnh sẽ có 3.100 ha đất sản xuất nông nghiệp, trong đó có 2.000 ha lúa và 1.100 ha cây trồng khác sẽ bị hạn; 10.900 người dân có khả năng thiếu nước sinh hoạt và 11.400 con vật nuôi thiếu nước uống”, đồng chí Võ Quốc Hùng nhận định và đưa ra cảnh báo các khu vực có khả năng bị hạn hán, thiếu nước tưới cho sản xuất nông nghiệp, gồm các xã: Bình Hòa, Bình Tân Phú, Bình Thanh (huyện Bình Sơn); các xã: Tịnh Hiệp (huyện Sơn Tịnh); Phổ Cường, Phổ Khánh, Phổ Minh (thị xã Đức Phổ); Hành Tín Đông, Hành Tín Tây (huyện Nghĩa Hành).
Tại các xã Bình An, Bình Hải, Bình Trị (huyện Bình Sơn); Tịnh Hiệp và Tịnh Trà (huyện Sơn Tịnh); Hành Tín Đông, Hành Tín Tây (huyện Nghĩa Hành); Phổ Phong, Phổ Nhơn (thị xã Đức Phổ)... sẽ xảy ra tình trạng thiếu nước sinh hoạt cho người, nước uống cho vật nuôi.
Các giải pháp ứng phó
Trước nguy cơ hạn hán và xâm nhập mặn trong vụ hè thu, ngành nông nghiệp tỉnh đã đưa ra nhiều giải pháp ứng phó nhằm hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại xảy ra. Theo đó, sẽ tận dụng tối đa nguồn nước mặt, nước ngầm, nước hồi quy để trữ vào các ao, hồ, kênh chìm, kênh tiêu, phục vụ chống hạn kịp thời, hiệu quả.
Điều tiết, phân phối nước kịp thời đến các vùng bị hạn; áp dụng các biện pháp tưới luân phiên, tưới ướt-ráo; ưu tiên vùng xa tưới trước, vùng gần tưới sau; bảo đảm nước theo nhu cầu và phù hợp với thời kỳ sinh trưởng phát triển của cây trồng. Ưu tiên cấp nước cho sinh hoạt, công nghiệp, nước uống cho gia súc và các vùng lúa trọng điểm của tỉnh.
Đối với giải pháp phi công trình, các địa phương, đơn vị liên quan cần tập trung rà soát vùng tưới của các hồ chứa hiện có dung tích nước còn lại trong hồ đạt thấp (nhất là các hồ chứa nước lớn ở thị xã Đức Phổ và hồ chứa quy mô nhỏ ở huyện Bình Sơn) để triển khai các biện pháp phòng chống hạn phù hợp với tình hình thực tế.
Đồng thời, theo dõi chặt chẽ diễn biến thời tiết, tình hình nắng hạn, diện tích các vùng bị hạn và xâm nhập mặn để tập trung phòng chống hạn và xâm nhập mặn kịp thời; thường xuyên kiểm kê nguồn nước trong công trình thủy lợi, quản lý và phân phối nước hợp lý để cấp nước cho sinh hoạt và phục vụ sản xuất.
Khi nguồn nước công trình thủy lợi Thạch Nham hoặc Liệt Sơn không bảo đảm đủ nước tưới thì chủ động điều tiết nước từ hồ chứa nước Núi Ngang vào hệ thống kênh chính nam sông Vệ, Liệt Sơn để hỗ trợ chống hạn cho huyện Mộ Đức và thị xã Đức Phổ.
“Khi xảy ra hạn hán, thiếu nước đối với khu tưới hệ thống công trình thủy lợi Thạch Nham, Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên khai thác công trình thủy lợi Quảng Ngãi phải chủ động phối hợp Công ty cổ phần thủy điện Đakđrinh điều tiết nước hợp lý từ hồ chứa nước Đakđrinh để cấp nước phục vụ dân sinh và sản xuất nông nghiệp, bảo đảm phù hợp theo quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Trà Khúc”, đồng chí Võ Quốc Hùng lưu ý.
Đối với giải pháp công trình, những vùng thường xuyên thiếu nước sinh hoạt như huyện đảo Lý Sơn, khu đông Bình Sơn, các xã ven biển huyện Mộ Đức, thị xã Đức Phổ, các địa phương, đơn vị liên quan tiến hành xây dựng kéo dài tuyến ống cấp nước, khoan giếng lấy nước ở tầng sâu, từng bước thay thế nguồn nước từ tầng nông ở những vùng cạn kiệt do hạn hán. Ở những vùng sản xuất xảy ra hạn hán quy mô lớn, tổ chức lắp đặt các cụm máy bơm dã chiến dọc theo sông để cấp nước chống hạn.
Song song đó, một số diện tích sản xuất nông nghiệp được tưới từ các hồ chứa, đập dâng quy mô nhỏ do địa phương quản lý nhưng không bảo đảm nguồn nước cần nhanh chóng khơi thông kênh mương để tiếp nước từ hệ thống kênh tưới của công trình thủy lợi Thạch Nham.
Đóng giếng, lắp đặt trạm bơm điện tại khu tưới để chống hạn, duy trì nguồn nước phục vụ sản xuất; nạo vét, sửa chữa kênh mương; đóng kín cửa cống lấy nước và các phai tràn, cống xả cát; không để rò rỉ, thẩm lậu nước, hạn chế xâm nhập mặn.
Tận dụng triệt để lượng nước sẵn có tại các ao, đầm, kênh chìm; đắp đập tạm, đập bổi, bờ ngăn trên các sông, suối để tưới bằng biện pháp bơm tát. Kiểm tra, bảo dưỡng các thiết bị cơ khí; sửa chữa, phục hồi hoặc mua mới các loại máy bơm, thiết bị bơm, ống tưới; xác định vị trí lắp đặt, chuẩn bị sẵn sàng bơm nước tại các sông suối, ao, giếng, kể cả lượng nước chết trong hồ chứa để ứng cứu chống hạn kịp thời. Đẩy nhanh tiến độ thi công sửa chữa, khắc phục các công trình thủy lợi để kịp thời đưa vào sử dụng, tải nước phục vụ sản xuất năm 2024 và những năm tiếp theo.
Theo Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ngãi Trần Phước Hiền, bên cạnh những giải pháp phòng chống, hạn mặn nêu trên, tỉnh cũng đã yêu cầu các sở, ngành, địa phương, đơn vị liên quan thống nhất kế hoạch vận hành linh hoạt, điều tiết nước các hồ chứa thủy lợi, thủy điện lớn hợp lý để chủ động phòng chống hạn hán, giảm thiểu nguy cơ thiếu nước cấp cho hạ du các lưu vực sông trên địa bàn tỉnh và khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên nước trong mùa khô năm 2024.
