Phòng tránh và thoát hiểm cho tàu, thuyền trên biển khi có bão

Vấn đề phòng tránh bão từ xa

Nhìn theo hướng bão di chuyển, người ta chia bão thành hai phần, phần bên phải có mức độ nguy hiểm cao hơn phần bên trái, ở phần này tốc độ gió bão thường mạnh hơn, phạm vi gió bão thường rộng hơn, khi tàu, thuyền đã lọt vào phần bên phải thì việc thoát hiểm rất khó khăn, nếu khi đó gió bão đã mạnh thì có thể nói là không thoát hiểm được, phần lớn bão hoạt động trên Biển Ðông có khả năng ảnh hưởng đến nước ta đều di chuyển theo hướng tây lệch bắc, chỉ một số ít theo hướng tây lệch nam. Vì vậy, nửa bên phải của phần lớn bão cũng là nửa phía bắc, nửa bên trái là nửa phía nam. Ðể tàu, thuyền không bị lọt vào nửa phía bắc bão thì công việc đầu tiên ngay khi bão còn ở xa là phải cho tàu, thuyền chạy (nếu có thể vẫn tiếp tục đánh bắt cá) theo hướng chuyển dịch dần về phía nam, làm sao luôn luôn duy trì vĩ độ của tàu, thuyền thấp hơn vĩ độ tâm bão.

Khi tàu, thuyền chẳng may bị lọt vào phần bên phải, phía trước và gần trục đường đi của bão thì tốt nhất là phải nhanh chóng vượt sang bên trái bão bằng cách cho tàu, thuyền chạy hết tốc độ, xuôi chiều gió, theo hướng lệch phải hướng gió thổi tới (thẳng vào lưng) một góc từ 15 đến 30 độ, khi đó gió sẽ thổi xiên vào mạn phải tàu, thuyền cũng một góc như vậy. Tàu, thuyền đã sang nửa bên trái bão, việc thoát hiểm được dễ hơn, bằng cách tiếp tục cho tàu, thuyền chạy theo hướng trên. Mặt khác với thoát hiểm như vậy, tàu, thuyền gần như chạy ngược với hướng di chuyển của bão, cho nên việc thoát hiểm được nhanh.

Khi bão đã vào Biển Ðông mà hướng của nó có xu thế lệch về phía nam, sức gió tại chỗ chưa mạnh thì cho tàu, thuyền chạy (có thể vẫn tiếp tục đánh bắt cá) về phía đông-nam, dịch dần về phía đông tâm bão. Như vậy, để xử lý tàu, thuyền đến vùng an toàn, phải biết vị trí tâm bão một cách liên tục và chính xác nhờ theo dõi liên tục các bản tin dự báo bão phát trên Ðài Tiếng nói Việt Nam hoặc các đài phát chuyên dụng ven biển.

Ðối với những cơn bão hình thành trên Biển Ðông nếu tàu, thuyền đã ở gần bão thì phải khẩn trương chạy về nơi an toàn, nếu tàu, thuyền còn xa bão (cách phạm vi gió mạnh của bão vài ba trăm km) thì có thể xử lý như trường hợp bão còn ở xã đã trình bày trên. Việc di chuyển một cách hợp lý trên biển chẳng những có thể bảo đảm tránh bão an toàn cho tàu, thuyền mà trong một số trường hợp nhất định còn có thể tiếp tục đánh bắt cá bình thường.

Vấn đề tránh, trú bão

Theo số liệu nhiều năm, trung bình tổng số bão và áp thấp nhiệt đới ảnh hưởng đến nước ta hằng năm là 7,3 cơn/năm trong đó khoảng 24% (tức khoảng 1,8 cơn) là bão có gió mạnh nhất từ cấp  10 trở lên, theo định nghĩa gió cấp 10: "Làm đổ cây cối, nhà cửa, cột điện, sóng cao 8 - 9 mét, biển động dữ dội, làm đắm tàu, thuyền".

Như vậy, rõ ràng việc neo đậu tàu, thuyền tránh bão ở ven biển hoặc ven đảo trống trải là không an toàn, gió mạnh, sóng cao, tàu thuyền không tránh khỏi bị nhồi lên, dập xuống đến  8 - 9 mét, chúng bị va đập mạnh và vỡ nát, thiệt hại vật chất là chắc chắn, nếu có người còn nằm trong đó thì thiệt mạng là không tránh khỏi, vì vậy nơi cho tàu, thuyền trú tránh bão phải là những âu, vịnh kín thiên tạo hoặc nhân tạo được che chắn sóng gió bởi những đê bao vững chắc.

Nếu địa phương có cửa sông, cửa lạch cần sử dụng tối đa lợi thế này để tàu, thuyền vào trú tránh bão, ngược sông vào trong đất liền càng sâu càng an toàn, vì khi vào sâu trong đất liền, phải ma sát với mặt đệm, bão đẩy dần lên, sức gió yếu đi, sóng biển lan truyền ngược sông lạch cũng suy giảm nhanh. Hơn nữa, việc xây dựng hạ tầng để tàu, thuyền trú tránh bão dọc hai bờ sông, lạch tốn kém không nhiều bởi chỉ cần một hệ thống cọc vững chắc để tàu, thuyền neo đậu, không bị trôi dạt là đạt yêu cầu rồi.

Vấn đề phòng tránh tố, lốc

Khi trên biển có những khối mây phát triển thẳng đứng (chiều cao lớn hơn chiều rộng) chân mây đen, đỉnh mây tròn "hói", trắng, và đang "bùng" lên nhanh, tàu, thuyền cần tìm cách tránh xa những đám mây này, bởi gần nó thường có tố, lốc mạnh, muốn vậy, đầu tiên phải cho tàu, thuyền chạy theo phương nối từ khối mây đến vị trí tàu, thuyền, theo hướng rời xa khối mây, chạy một thời gian nào đó nếu thấy khối mây vẫn xích lại gần thì chuyển hướng chạy vuông góc với hướng chạy cũ.

Cuối cùng, chúng tôi thấy cần thành lập một tổ chức xã hội nghề nghiệp cho ngư dân, bởi nghề đánh bắt cá trên biển cần sự liên hệ chặt chẽ mới phát triển hiệu quả và an toàn, tổ chức này là đầu mối để ngư dân trao đổi kinh nghiệm, nghiên cứu, phổ biến, ứng dụng công nghệ đánh bắt hải sản tiên tiến, thường xuyên theo sát các hoạt động của ngư phủ trên biển, chia sẻ và đùm bọc nhau khi thiên tai hoạn nạn, có lẽ đó cũng là một việc cụ thể góp phần "cải cách nền hành chính quốc gia".