Phát triển nghề công tác xã hội đáp ứng yêu cầu xã hội

Nhu cầu lớn

CTXH chuyên nghiệp đã và đang phát triển ở Việt Nam. Tại TP Hồ Chí Minh, công tác này tuy  diễn ra khá chậm nhưng trong những năm gần đây đã có những bước tiến nhất định. Tuy không phải là những người chuyên nghiệp, nhưng thành phố đã có đội ngũ nhân viên làm việc trong ngành với khoảng hơn năm nghìn người, bao gồm hơn hai nghìn người làm việc trong các cơ sở xã hội, cơ sở cai nghiện..., thuộc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội và Lực lượng Thanh niên xung phong thành phố; hơn 1.000 người là cán bộ nhân viên thuộc Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội quận, huyện và là cán bộ Lao động - Thương binh và Xã hội phường, xã, thị trấn; khoảng 1.000 người thuộc các sở, ngành quản lý (Sở Y tế, Sở Giáo dục và Ðào tạo, Sở Tư pháp,...); hơn 500 người thuộc các Hội, các đoàn thể (Hội Phụ nữ, Thành Ðoàn TNCS Hồ Chí Minh,...) quản lý; hơn 500 người thuộc các cơ sở xã hội ngoài công lập; một số nhân viên xã hội thuộc các tổ chức nước ngoài. Ðó là chưa kể tới các nhóm thanh niên thường xuyên tổ chức các hoạt động xã hội tự phát bên ngoài.

Tuy nhiên, theo Trưởng phòng Bảo trợ xã hội (Sở LÐTB và XH TP Hồ Chí Minh) Chu Lê Giang, số lượng trên cũng chưa thật sự được đào tạo bài bản, chủ yếu là làm việc theo kinh nghiệm và lòng đam mê. Họ chỉ thực hiện công tác theo dạng quen việc mà không có kiến thức chuyên môn về ngành CTXH. Thành phố hiện có khoảng 400 nghìn người cao tuổi, 44.352 người tàn tật, 20 nghìn trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, khoảng 130 nghìn hộ gia đình nghèo, gần 10 nghìn người nghiện, 2.000 người bán dâm và khoảng 100 nghìn đối tượng bảo trợ xã hội được hưởng trợ cấp hằng tháng từ ngân sách Nhà nước. Trong khi đó, theo khảo sát của Sở LÐTB và XH trong số 4.170 người cho thấy chỉ có 1.037 người (chiếm 24,86%) được đào tạo dài hạn về chuyên môn nghiệp vụ nghề CTXH.

Có thể nói, nhu cầu nhân lực, đào tạo lại nguồn nhân lực về CTXH là rất lớn. Mạng lưới cơ sở xã hội của thành phố hiện nay chủ yếu là các cơ sở bảo trợ, còn các cơ sở cung cấp dịch vụ xã hội thì rất ít, hoạt động manh mún. Do vậy, nhu cầu nhân lực của ngành này trong tương lai là rất lớn, nhất là khi thành phố đã có kế hoạch thực hiện Ðề án 32 của Chính phủ, phát triển CTXH thành một nghề như bao ngành nghề khác.

Triển khai đào tạo nghề

Tuy có nhu cầu lớn, nhưng trên thực tế, các đơn vị đào tạo nhân lực cho nghề này chỉ đếm trên đầu ngón tay. Tại TP Hồ Chí Minh, hiện chỉ có ba đơn vị gồm các trường đại học: Khoa học Xã hội và Nhân văn, Lao động Xã hội và Trung tâm công tác xã hội thanh niên có tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ về CTXH, nhưng số lượng cũng còn rất khiêm tốn so với nhu cầu thực tế. Giám đốc Trung tâm Công tác xã hội thanh niên cho rằng: Hiện đội ngũ sinh viên được đào tạo sau khi ra trường, cũng chưa đáp ứng ngay được yêu cầu của ngành nghề này. Khi nhận sinh viên về trung tâm làm việc đều phải tập huấn và bồi dưỡng lại.

Việc thực hiện Ðề án 32 tại TP Hồ Chí Minh được triển khai thành hai giai đoạn: 2011-2015 và 2016-2020, trong đó sẽ tập trung nâng cao nhận thức, phối hợp các đơn vị chuyên môn đào tạo lại và bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ... Xây dựng một mô hình điểm Trung tâm cung cấp dịch vụ công tác xã hội cấp thành phố với chức năng cung cấp dịch vụ thuộc nhiều lĩnh vực (tham vấn, tư vấn, can thiệp, trợ giúp...) cho nhiều nhóm đối tượng (trẻ em, người già, phụ nữ, người khuyết tật,...); củng cố phát triển các Trung tâm dịch vụ Công tác xã hội.

Trưởng phòng Bảo trợ xã hội Chu Lê Giang, kiến nghị, Chính phủ sớm ban hành các văn bản liên quan phát triển nghề CTXH; bộ, ngành liên quan tổ chức triển khai Ðề án 32 thuộc phạm vi của bộ, ngành tại địa phương để có sự đồng bộ, phối hợp thực hiện đạt hiệu quả cao. Ðầu tư tập trung ở một số địa phương để phát triển nghề CTXH, từ đó nhân rộng trên phạm vi cả nước. Tổ chức đi trao đổi kinh nghiệm thực hiện tại một số địa phương, và một số nước phát triển mạnh nghề CTXH.

Tiến sĩ Lê Hải Thanh, Trưởng Bộ môn CTXH, Trường ÐH Khoa học xã hội và nhân văn TP Hồ Chí Minh cho rằng: Là một nghề còn khá mới mẻ nên các đơn vị cần triển khai nhiều hoạt động để mọi người xem đây là một nghề cao quý như bao nghề khác; để nâng cao hiệu quả công tác đào tạo nguồn nhân lực thì việc triển khai liên thông đào tạo giữa các trường, các địa phương cũng mang lại những hiệu quả tốt hơn. Ông Thanh nhấn mạnh: Nghề CTXH thật sự là một nghề đòi hỏi sự đam mê, vất vả nhưng mức thu nhập như hiện nay chưa xứng đáng với những gì họ tạo ra nên việc thực hiện một ngạch lương phù hợp hơn sẽ khiến đội ngũ làm CTXH thêm yêu và gắn bó với nghề lâu hơn.