Phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa

Có hay không nền kinh tế thị trường  định hướng xã hội chủ nghĩa?

Năm năm trước và tới tận hôm nay, có người vẫn cho rằng: "Làm gì có cái gọi là kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa" (!). Họ bài xích: "Ðó là thứ đầu Ngô mình Sở (!)"; rồi đòi, "phải bỏ định hướng xã hội chủ nghĩa đi, chỉ có kinh tế thị trường thôi (!).

Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa không chỉ đang phát triển mạnh mẽ ở Việt Nam mà nó tiếp tục được phát triển và không ngừng hoàn thiện với tư cách là mô hình kinh tế tổng quát của Việt Nam trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Và sự thật, trên thực tế, nó đã đưa Việt Nam lên vị trí thứ hai châu Á và thứ nhất khu vực Ðông - Nam Á về tốc độ tăng trưởng kinh tế. Hẳn bất cứ ai, cũng biết thực tế đó.

Ðiều cần nhắc lại là, cơ chế kinh tế thị trường là thành quả của chung nhân loại, nếu nó đã phát huy mạnh dưới chủ nghĩa tư bản (mà người ta thường gọi là kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa), thì trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thực chất là kiểu tổ chức nền kinh tế - xã hội vừa dựa trên những quy luật và nguyên tắc của kinh tế thị trường vừa dựa trên những nguyên tắc và bản chất của chủ nghĩa xã hội. Ðó là điều hết sức rõ ràng, đâu phải là thứ "đầu Ngô mình Sở", như ai đó bài bác.

Hơn nữa, trong thực tiễn Việt Nam, định hướng xã hội chủ nghĩa được thể hiện ngay trong sự vận động của các thành tố kinh tế thị trường, phản ánh xu thế phát triển tất yếu của kinh tế trong thời đại ngày nay, chứ không phải là sự gán ghép, chắp vá từ bên ngoài vào. Ðiều quyết định cơ bản là, dưới chế độ xã hội chủ nghĩa, cơ chế thị trường là công cụ, là phương tiện để thực hiện mục tiêu: dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Ðiều đó càng chứng tỏ không phải Việt Nam phát triển kinh tế thị trường là trượt sang con đường tư bản chủ nghĩa.

Do đó, chúng ta phát triển kinh tế thị trường tất yếu phải định hướng xã hội chủ nghĩa, tức là xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Ðó vừa là yêu cầu, là nhu cầu đồng thời vừa là tất yếu, là thời cơ gắn liền với thách thức đối với chúng ta trên con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội. Về điều này, Ðảng Cộng sản Nhật Bản cho rằng: Quá trình tìm tòi mới tiến lên chủ nghĩa xã hội thông qua kinh tế thị trường ở Việt Nam và Trung Quốc đang trở thành một hướng đi quan trọng của thế giới trong thế kỷ 21. Bởi vậy, đòi tước bỏ định hướng xã hội chủ nghĩa trong tiến trình xây dựng và phát triển nền kinh tế thị trường ở Việt Nam, như ai đó đòi hỏi là một ý đồ thâm độc, nhưng giả bộ vô tư.

Trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, kinh tế nhà nước có cần giữ vai trò chủ đạo không?

Một  số người cho rằng: Trong nền kinh tế nhiều thành phần, ai mạnh thì người đó giữ vai trò chủ đạo. Cần gì phải khẳng định cái vai trò đó thuộc về kinh tế nhà nước (!). Thiết nghĩ, dưới góc nhìn lợi ích của chủ nghĩa xã hội, trong tiến trình xây dựng và phát triển không ngừng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, "phát kiến" nói trên đã trở thành vô bổ, nếu hiểu rõ sự khẳng định của Ðảng Cộng sản Việt Nam: Kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, kinh tế nhà nước cùng với kinh tế tập thể ngày càng trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân.

Những người đang công kích chúng ta không phải không biết điều đó. Nhưng nhìn sâu hơn, lô-gích của họ là, khi đòi chúng ta từ bỏ định hướng xã hội chủ nghĩa xem chừng không ổn, thì quay sang đòi xóa bỏ vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước, nhằm cổ xúy cho tư nhân hóa, nhằm hạ thấp và phủ nhận kinh tế nhà nước. Nói gọn lại, họ rắp tâm đòi xóa bỏ vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa của chúng ta. Thực chất của ý đồ này là làm cho nền kinh tế phát triển chệch hướng xã hội chủ nghĩa, để từ đó đi đến mục tiêu cuối cùng của họ là xóa bỏ CNXH ở nước ta. Thực tiễn đã, đang và ngày càng chứng minh, nếu không có kinh tế nhà nước đủ mạnh thì Nhà nước không thể điều tiết các thành phần kinh tế khác vươn lên trong hợp tác và cạnh tranh với nhau và với các đối tác nước ngoài.

Nhìn một cách rộng rãi và sâu sắc hơn, nếu kinh tế nhà nước không giữ vai trò chủ đạo thì nền kinh tế - xã hội đất nước không thể phát triển đúng hướng và với tốc độ cao, như bất cứ ai đều thấy. Ðó là ưu thế tuyệt đối không phải nghi ngờ, thành tựu to lớn và quyết định không thể phủ nhận. Trên lộ trình phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, chúng ta luôn luôn khuyến khích và tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất trong phạm vi cho phép và khả năng có thể để các thành phần kinh tế cùng phát triển, chủ động cạnh tranh bình đẳng, nhưng thử hỏi đã có doanh nghiệp tư nhân nào, trong nước (hay nước ngoài đầu tư) bắt tay vào phát triển các ngành kinh tế thuộc kết cấu hạ tầng quan trọng như: xây mới đường giao thông, các nhà máy điện, nhất là ở vùng núi, vùng sâu, vùng xa? Và, thử hỏi, trong hàng chục năm qua, khi hàng loạt "cơn sốt ác tính" của thị trường bất động sản, thị trường xi-măng, sắt thép... đồng loạt bùng phát, tưởng không thể vượt qua, có nguy cơ tàn phá kinh tế đất nước, thì có tư nhân nào đã cứu trợ được, nếu không phải là kinh tế nhà nước gánh vác thành công trọng trách mệnh hệ đó? Tương tự, trong việc giải quyết những vấn đề xã hội trên tầm vĩ mô, có tư nhân nào đã vào cuộc và làm những việc cứu nạn, cứu trợ, khắc phục sự tàn phá khốc liệt của thiên tai? Không thể làm tốt hơn, khi kinh tế nhà nước chủ động giải quyết. Vậy, xin ai đó đừng ảo tưởng về cái gọi là "vị trí chủ đạo không thể là sự độc quyền của kinh tế nhà nước".

Ðối với chúng ta, trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay, cuộc đấu tranh để bảo vệ độc lập tự chủ về kinh tế, nhìn rộng hơn là bảo vệ sự lựa chọn con đường phát triển của mình, nhất thiết Việt Nam không thể coi nhẹ, càng không thể thiếu vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước. Ðó là vấn đề sinh tử, mang tính quy luật của sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội. Thực tế cho thấy, nếu Việt Nam không có khu vực kinh tế nhà nước đủ mạnh, sẽ không có những thành tựu về hội nhập kinh tế quốc tế khả quan như đã thấy; đồng thời, vẫn giữ vững sự ổn định và phát triển về kinh tế, chính trị, xã hội qua mỗi chặng đường phức tạp và đầy cam go của công cuộc đổi mới hơn 20 năm vừa qua. Kinh tế nhà nước xứng đáng là chỗ dựa cho Nhà nước của dân, do dân, vì dân trong việc điều tiết, phát triển nền kinh tế quốc dân, ngày càng chủ động trong lộ trình hội nhập kinh tế quốc tế, vì lợi ích của toàn dân, nỗ lực bảo đảm sự hài hòa, thống nhất giữa phát triển kinh tế với thực hiện công bằng xã hội - một tiêu chí then chốt của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa mà chúng ta đã, đang và sẽ tiếp tục hoàn thiện không ngừng. Và, trên thực tế, từ những thành công rất quan trọng, không ai có thể chối bỏ, phủ nhận điều chúng ta khẳng định: Kinh tế nhà nước có vai trò quyết định trong việc giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa, ổn định và phát triển kinh tế, chính trị, xã hội của đất nước.

Vì thế, tại sao lại đòi loại bỏ vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước, như ai đó hằng mong, nếu không phải là sự thiếu thiện chí, thậm chí là sự thù địch đối với chúng ta?

Có phải tư nhân hóa toàn bộ nền kinh tế nhà nước sẽ là con đường không tránh khỏi để phát triển kinh tế?

Khi chúng ta bắt tay xây dựng và phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, không ít người hô hoán: "Không tư nhân hóa không thể thành công" (!). Nhất là khi chúng ta bắt tay vào cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, thì không ít người tiếp tục tung hô: "Ðó thực chất là tư nhân hóa mà thôi. Kinh tế nhà nước, mà đại biểu là doanh nghiệp nhà nước không thể giữ vai trò chủ đạo, nên phải xúc tiến cổ phần hóa, như một cứu cánh của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa" (!). Sự thật có đúng như những ai đó tự huyễn hoặc về cái gọi là "sự tỉnh táo uyên bác" của họ không?

Cũng xin được nói ngay rằng: Tuyệt đối không, dù xét dưới mọi góc nhìn. Vì, ai cũng thấy, không phải bây giờ chúng ta mới đề cập và thực thi cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước trên lộ trình xây dựng và phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa mà đã xúc tiến tối thiểu từ 14 năm trước (1992). Vả lại, về vấn đề này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tiên liệu vào những năm sáu mươi của thế kỷ trước, khi chúng ta tiến hành cải tạo xã hội chủ nghĩa, khi đất nước vừa giành thắng lợi trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, bắt tay ngay vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội. Nghĩa là chúng ta tiến hành cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước quyết không phải là công việc mù mờ, tùy tiện theo kiểu "gặp chăng hay chớ".

Trên thực tế, sau gần 14 năm thực thi cổ phần hóa, dưới mọi quy mô (to, nhỏ...), ở mọi tính chất (Nhà nước giữ cổ phần chi phối hay không chi phối) đối với doanh nghiệp nhà nước, cho tới thời khắc này, không diễn ra tình trạng tư nhân hóa doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa và sau cổ phần hóa. Theo lộ trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước của Chính phủ Việt Nam, chúng ta cơ bản sẽ hoàn tất vào năm 2007. Cho đến nay, 2.890 doanh nghiệp nhà nước đã cổ phần hóa và hoạt động khá hiệu quả, góp phần không nhỏ để Nhà nước chủ động điều tiết vĩ mô nền kinh tế quốc dân. Ðiều đó đâu phải chuyện tư nhân hóa là con đường để thực thi nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam, như những ai đã tung hô; trong khi đó, thành phần kinh tế tư bản tư nhân cùng với các thành phần kinh tế khác vẫn phát triển không ngừng một cách bình đẳng với kinh tế nhà nước.

Thế là đã rõ: Khi bản chất bị lột trần, sẽ hiện nguyên hình tâm địa của những ai rắp tâm phủ nhận vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước, cổ xúy cho tư nhân hóa, thực chất là đòi thay đổi con đường đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Ðiều đó càng khẳng định chủ trương nhất quán của chúng ta: Phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN!